Quero aplicar a miña ciencia á lingua para pintar a face do noso maior ben colectivo: o galego







xoves, 31 de marzo de 2011

Aspaña eforra

Ao ver o disparate polo blogue d´O demo me leve, fun dereitiño á web do Ministerio de Industria, e alí estaba, fachendoso ese EFORRAR.
Isto nunca lle pasaría a Carlos Negreira pois nunca intentaría escribilo en galego. De todas formas vai para a foto-denuncia.

Fóra os pronomes da nosa lingua!





A colocación correcta dos pronomes átonos é unha das maiores dificultades que afrontan os galegofalantes, sobre todo os neofalantes urbanos, pero non só eles. O noso profesor ilústranos con interesantes exemplos cales son os tipos de colocación destes pronomes e propón algunha solución que podería facer a vida do galegofalante máis grata e libre.

mércores, 30 de marzo de 2011

A TVG e a lingua

por Xabier López López, n´A Nosa Terra:

Non sei. Poida que, levado por esa desconfianza coa que veño xulgando o mundo ultimamente, a miña percepción do asunto estea viciada xa pola suspicacia. Porque a dicir verdade, e resucitado ese ruído de fondo que hai un tempo pedía entre outras cousas unha TVG bilingüe, xa non son quen de ver un telexornal sen ter que engurrar o fociño. Fagan a proba se non o fixeron xa. Prescindan do fondo (entre outras cousas porque por un día sen saber dos éxitos do Goberno Feixóo non vai suceder nada) e céntrense en cuestións de forma, concretamente na lingua que, logo da locución dos presentadores, adoita acompañar a nova correspondente. Trátase, maiormente, de declaracións de profesionais ou expertos con certa relación coa materia obxecto de información ou, sinxelamente, xente da rúa; a banda sonora, digámolo así, que se esforzan en poñerlle á noticia. E aquí chega esa liña última que non deixa de alimentar as miñas suspicacias. E logo non hai avogados que falen en galego? E pediatras? E médicos? E economistas? E que pasa coa xente do común? Como é posible que nun país onde o 80% da poboación é quen de falar galego, se poidan contar cos dedos dunha man aqueles que dan a súa opinión (rebaixas, límite de velocidade, lei anti tabaco...) na lingua de noso? Abondaría con lembrar unha das funcións primordiais da nosa televisión pública (“promoción, difusión e impulso da lingua galega”, artigo 1.1 da súa lei reguladora) para que, no hipotético –e ben remoto suposto– de que o xornalista non atopase un galego falante nas inmediacións, volvese ao coche co cámara e non entregase o seu material ata poder ofrecelo no noso idioma. O mesmo se pode dicir desa produción que na súa axenda de “especialistas” só conta con expertos ou profesionais español falantes (o que se pode predicar xa non só do telexornal senón tamén dos programas de debate). E ollo. Xa ben eu sei que neste, o noso país, conviven ou coexisten mal que ben dúas linguas e que se pode contar un bo número de persoas que non adoitan ou non queren falar galego. O que, mal que nos pese, é tan lexítimo coma o outro. O que sucede é que a TVG non é, por moito que queiran algúns, o lugar para pór isto de manifesto. Se me permiten unha sempre clarificadora redución ao absurdo, é  coma se un club nacido para a “promoción, difusión e impulso do cine”, poñamos por caso, se dedicase a dar clases de pintura; ou que unha desas comunidades de propietarios nacidas ao abeiro da lei de propiedade horizontal se dedicase a gastar as súas derramas en amañar a terraza do bar do barrio. Cada quen é dono de falar no que lle pete (Só faltaría!) Ora que a TVG... Alternando o galego dos locutores co español dos “entrevistados”, o que están a facer é ofrecer de facto un produto bilingüe. Así. Aos poucos. Sen que o noten nada máis que eses retorcidos suxeitos danados pola desconfianza. Así. Coma quen non quere a cousa. Aos pouquiños. Ata que un día...

Unidade de vixilancia lingüística

por Xosé Ramón Freixeiro Mato, coa súa honrosa teima na procura dunha lingua dun mínimo de calidade, en Terra e Tempo:

Non se alarmen, por favor, pois non estou a propor con tal título que se cree no noso país unha unidade de corte policial que se dedique a andar por camiños, corredoiras ou autoestradas, por gabinetes de redacción de xornais e revistas, por estudios de radio e televisión, polos corredores de San Marcos, de San Caetano ou do Pazo do Hórreo -onde seica tanto galego se ouve-, por aulas do ensino primario, secundario ou universitario, ou mesmo por restaurantes, cafetarías e moradas particulares, pondo substanciosas sancións económicas a quen non respectar as normas de corrección lingüística do galego. Non, non é iso. Con semellante título estoume a referir simplemente a un programa da emisora radiofónica máis importante de todo o Estado, a "Cadena Ser", que emite todas as sextas feiras, de 9.30 a 10.00 da mañá -horario por tanto de ampla audiencia-, aínda que na realidade, e de aí se callar a equivocada interpretación dalgunhas persoas, o verdadeiro título sexa "Unidad de vigilancia lingüística", como corresponde a unha emisora que sae ás ondas desde a capital madrileña.

Mais parémonos no feito en si propio. A emisora de radio estatal que ten máis ouvintes que todas as demais xuntas e que pertence a un importante grupo privado de comunicación dedica media hora á semana, en faixa horaria de máxima audiencia e emitindo para todo o territorio do Estado dentro dunha programación que lidera radiofonicamente as mañás, a levantar e someter a xuízo crítico os erros lingüísticos máis destacados que foron detectados durante a semana precedente nos medios audiovisuais, xeralmente cometidos polos propios xornalistas de radio ou televisión e por personalidades públicas relevantes, como autoridades políticas ou figuras do mundo do espectáculo. Podemos imaxinarnos algo semellante na Galiza? Dificilmente, claro está. En primeiro lugar, porque os medios privados de comunicación audiovisual que existen no país normalmente emiten en español e mostran, con certeza, ben pouca sensibilidade ou preocupación pola lingua galega. En segundo lugar, porque a materia para comentar sería tanta e tan ilustrativa que deixaría en moito mal lugar as persoas que teñen responsabilidades públicas, tanto en relación coa dignidade no exercicio da representación política e social, como coa propia competencia lingüística. 

Neste sentido, ficaría ben patente o desleixo non só de moitos cargos institucionais, incluído o presidente da Xunta -tan difícil lle resulta dicir "crise" e non "crisi"?-, os conselleiros e conselleiras, e os deputados e deputadas que empregan o galego no exercicio do seu cargo, infelizmente non todos a pesar das disposicións legais. Mais incluídos tamén xornalistas e 'persoeiros' que interveñen en faladoiros radiofónicos ou televisivos, e inclusive escritores ou escritoras en lingua galega, algúns ao mesmo tempo membros de institucións encargadas de velaren polo seu uso correcto, sen excluír tampouco unha parte do profesorado de lingua galega de calquera dos niveis de ensino. E non me estou a referir a algún erro ou lapso esporádico consistente na utilización dalgún españolismo ocasional que, nun contexto diglósico como este en que vivimos e debido á natural improvisación da lingua oral, resulta dificilmente evitábel e a todos e todas nos pode acontecer nalgún momento, a min o primeiro. Refírome a erros constantes, persistentes e reiterados, consistentes tanto na utilización de todo o tipo de castelanismos léxicos (carretera, autopista, calle, presupuesto, jueves, dulce, suerte, abuelo etc.) e pragmáticos (bueno, en primer lugar, vamos a ver, verdaderamente, sin embargo etc.) como tamén morfolóxicos (a leite, o orixe, animales, infantiles, eres, comimos etc.) e sintácticos (incorrecta colocación dos pronomes átonos, confusión dos usos de te e che etc.). 

En ocasións, e estoume a referir en concreto agora a algún alto cargo da Xunta, algún deputado ou deputada e certos comentaristas da actualidade política, xa resulta difícil discernir se están a falar en galego ou en español, tal é a mestura de linguas que realizan. Non adoita ser este caso extremo o das persoas que pertencen ao ámbito galeguista nin o dos responsábeis políticos nacionalistas, que con todo tampouco fan en xeral un uso exemplar ou digno da lingua, a pesar de que, como demostran os últimos debates do estado da nación, a calidade da lingua utilizada polo voceiro do BNG resalte moito por riba da dos outros intervenientes no debate. Tamén se debe dicir neste sentido que o nivel de corrección lingüística do voceiro nacionalista non é representativo do galego utilizado por aquelas persoas que se declaran galeguistas e nacionalistas, ou mesmo que ocupan cargos de responsabilidade pública por esa forza política. E a nivel individual debo acrecentar que a min me doe especialmente escoitar falar en público algunhas persoas de probado compromiso galeguista e mesmo de militanza nacionalista nun galego descoidado e castelanizado, por veces mesmo en confronto cunha lingua máis correcta de quen representa ou está a defender posicións non galeguistas. Aliás, resultaría imaxinábel que no Parlamento español os representantes do PP ou do PSOE utilizasen nas súas intervencións en castelán, naturalmente, entre un 30% e un 40% de palabras en francés, por exemplo? Pois algo similar está a acontecer no Parlamento galego coa presenza masiva de españolismos nas intervencións orais.

Voltemos a esa unidade de vixilancia lingüística que eu non estou a pedir para o galego, mais que dunha forma ou doutra as linguas normalizadas, sen correren os riscos de desnaturalización que o galego neste momento corre, posúen. O citado programa da Ser é un exemplo, mais existen moitos máis polo mundo. Na última emisión que tiven a ocasión de escoitar esa unidade, alén de resolver dúbidas dos ouvintes sobre 'seísmo / sismo', 'radiactivo / radioactivo' ou sobre o xénero correcto de 'apocalipse', levantou casos como 'andó', 'cacafonía', 'condicionalidades', 'alejada de las costas costeras', 'supervivientres' ou 'explosión nuclear en el redactor', algúns deles, como se pode ver, debidos a equivocacións propias da fala apurada en que pensamento e verbalización actúan case simultaneamente. Vese que esa policía lingüística non achou moita materia puníbel, o cal é boa mostra da normalidade e boa saúde da lingua so vixilancia. Pasaría o galego utilizado publicamente na radio e na televisión esa proba de forma similar? Con certeza, o programa debería durar horas para poder dar conta dos erros detectados. Bon, pois se quixermos normalizar a nosa lingua deberemos tentar diminuír tales incorreccións de forma progresiva e aproximarnos máis dos estándares normais.

Non é bo o exemplo que recibimos en ocasións dos medios de comunicación públicos nin dos nosos gobernantes, máximos responsábeis de velaren pola saúde do idioma propio. Hai uns meses tiven a oportunidade de escoitar nun programa da TVG unha conversa entre dúas persoas dese medio que gozan de grande popularidade e que cobran por utilizaren a lingua galega. Unha pregúntalle á outra se mudara moitos "cueiros" na súa vida e a resposta desta foi máis ou menos así: "Cueiros non, pero pañales cambiei un lote deles". A primeira persoa usa dignamente, como é a súa obriga ao traballar nun medio público creado para normalizar a nosa lingua, unha forma galega correcta e a segunda fai burla dela (ou tenta facerse a graciosa a conta dela, que vén sendo o mesmo) para consagrar a correspondente do español. Non ten importancia, dirán algúns, trátase só dunha brincadeira inocente. A meu ver, non é tal, pois estase a transmitir a idea de que o galego non ten léxico propio e precisa tomalo do español, ao mesmo tempo que se ridiculiza implicitamente todo o proceso de estandarización seguido nas últimas décadas. É grave que isto o faga quen cobra por normalizar a lingua, que esa é a función de quen traballa na RTVG, de acordo coa legalidade. Para evitar estes casos si me atrevería a pedir unha unidade de vixilancia policial. A propósito, o presidente da Xunta hai uns días interveu no Parlamento para dar conta dunha medida do seu goberno tendente a abaratar a adquisición de cueiros polas familias necesitadas. Mais o presidente tamén utilizou reiteradamente a palabra "pañales" na súa exposición oral, así directamente, sen nin sequera tentar adaptala á flexión normativa. Se callar, logo aparecerá na letra escrita coa forma galega, mais a mensaxe que chega á xente é clara: o español é o idioma importante e o galego só pode existir subordinado a el. Que relevantes son estes pormenores! Un galego auténtico -descastelanizado- concede prestixio á lingua e seguranza e autoestima aos seus utentes. Un galego deturpado degrada unha e outros.

Ben certo é que isto acontece no plano oral e que, polo contrario, na escrita se ten avanzado moito na consolidación dun modelo de lingua culta e de calidade, tanto na prosa administrativa como na lingua literaria. A me centrar na última, nestes últimos anos publicáronse en galego obras de extraordinario valor, a meu ver, que nalgún caso lin con grande pracer, valorizando de paso a boa calidade da lingua en termos xerais. No entanto, e a pesar de que talvez moitas destas obras pasen pola revisión lingüística de persoas expertas na materia, aínda observo a presenza reiterada dalgúns trazos que restan méritos a esa valorización positiva. Con algunhas desas obras de suceso diante de min para copiar algúns exemplos, embora sen citar nomes nin títulos, voume referir só a uns poucos casos. En primeiro lugar, sorpréndeme unha tendencia bastante xeneralizada a prescindir do elemento preposicional de enlace entre dúas formas verbais, ben formen perífrase ou ben se trate dun complexo verbal, fenómeno talvez debido á autocorrección a partir da consciencia de que en galego se debe evitar a presenza castelanizante da preposición a entre o verbo ire un infinitivo (vou cantar e non *vou a cantar). Éis só uns poucos exemplos trasladados literalmente: "comezou soar a mesma melodía", "sen atreverse o marcar", "Moumeou que marchaba durmir", "volveu camiñando buscar o coche...", "Valverde volveuse miralo", "e baixamos vela", "mesmo se chegou dicir que tiña", "subín tocar un pouco". Deixando de lado a perífrase volver a + infinitivo, que xa domina totalmente sen o elemento de enlace e que tamén se impón á para min preferíbel voltar a + infinitivo, a tendencia a prescindir da preposición en casos requiridos pola gramática, uns máis discutíbeis do que outros, parece camiñar nunha dirección equivocada. 

Aparecen, por outra parte, casos evidentes de mal uso dos pronomes átonos te e che: "e nós fallámoste", "o teu silencio delátache", "ese rapaz non te convén", "atareiche a min cun cabo", "Trateiche coma un fillo". Tamén de colocacións inadecuados dos clíticos pronominais: "todos os momentos sonche así", "disque espetoulles aquilo". A pesar de que se avanzou neste caso, aínda é frecuente a presenza da preposición a con complemento directo sen ningunha xustificación: "agarrar do pescozo ás pobres ocas", "por escarnecer a un patricio", "galantear de novo á deliciosa Anna", "por non ver á grácil Anna", "sostendo a un coitado sen máscara", "onde se castiga aos criminais", "ve desaparecer pola porta ao seu agresor". En secuencias de todas/as ou ambos/as máis substantivo prodúcese con certa frecuencia a ausencia inadecuada do artigo: "veu xente de todas partes", "talvez en todas partes", "de todos xeitos", "de todas maneiras", "ambas mulleres" etc. Porén, mellorouse bastante no uso do infinitivo flexionado -non tanto no do futuro de subxuntivo- e elimináronse moitos dos españolismos antes vigorantes, de modo que en xeral podemos dicir que a lingua literaria actualmente dominante é digna e de calidade.

Será porque na realidade funciona na escrita, dalgunha maneira, unha unidade de vixilancia lingüística? De ser así, os resultados -sempre mellorábeis- parecen avalala.

P. D. Terminado este artigo, vexo por casualidade na TVG unha parte do programa "Land Róber" do día 24 de marzo, en que participaron dous famosos xornalistas deportivos. Aos amábeis lectores e lectoras que tamén visen o programa e que se mostraren disconformes ou reticentes coa liña argumentativa seguida nas liñas precedentes -están no seu pleno dereito, naturalmente- preguntaríalles: pódese dicir que o programa se desenvolveu realmente en lingua galega? A que idioma pertencen expresións que alí se dicían como "Tu eres o bueno"? Normaliza algo ese modelo de lingua? Que imaxe proxecta do galego? Ten algunha viabilidade futura? Á vista disto e de que a Xunta tamén "marca a diferencia" (sic) na publicidade coa súa "austeridad" (sic), un comeza a pensar que todo obedece a un deseño cun albo ben determinado, o mesmo que ten a política lingüística xeral seguida polo actual Goberno galego.

O ‘L’ xogoulle unha mala pasada a Negreira

por Cris Moss, no Xornal:


O ‘L’ que o popular Carlos Negreira insiste en poñerlle á Coruña non é nin oficial nin legal, xa que o único topónimo oficial é o galego A Coruña. Non obstante, o candidato á alcaldía herculina decidiu facer do ‘L’ unha das bandeiras da súa campaña electoral na busca de máis apoios.
Tanto era a aposta polo ‘L’ que Negreira quixo que a súa web de campaña se chamase lacoruñaquiere.com. Así o puxo nos seus carteis electorais de precampaña. Pero hai uns días que os carteis mudaron. O único que poñían era coruñaquiere.com. Desaparecía o ‘L’ deNegreira pero tampouco aparecía o ‘A’.
Contan dende o entorno de Negreira que o cambio da web non se debeu a un tema lingüístico nin moito menos senón que o dominio lacoruñaquiere.com xa estaba rexistrado e que por ese motivo tiveron que cambiar os seus carteis electorais. Non obstante outras fontes din o contrario.
Aseguran esas outras voces que o PP coruñés non tivo présa por rexistrar o dominiolacoruñaquiere, polo que alguén aproveitou para rexistrar o dominio e xogarlle unha mala pasada a Negreira. O certo é que non foi moi atinado facer carteis de precampaña se ter mirado antes o dominio da súa web.

Stop motion da Muller Lamprea

Orixinalísima stop motion dos alumnos de  1º ESO C-D do IES As Barxas, en Moaña. Tamén é un vídeo-conto
O amor a unha lingua é tamén o amor a unha cultura.


Vía Trafegando ronseis

Os leóns do Congreso defenden a imposición do español

Viñeta a conto da exclusión das linguas distintas do castelán no Congreso dos Diputados, por Ferreres no diario El Periódico, vía Imos Indo

Talvez no psiquiatra

por Xosé A. Perozo, diagnosticando acertadamente o tratamento da zunia,  n´A Nosa Terra:


A miña filla pequena vén de cumprir catro anos. Distingue sen problemas entre galego e castelán. Na casa falámoslle as dúas linguas indistintamente, seica, quizais máis en galego. A rapaza, como é habitual nas persoas con educación realmente bilingüe, abertas ás capacidades de comprensión idiomática, xa ten rudimentos de inglés e tampouco confunde nin confronta entre as lingas. Seica ás veces emprega os conceptos que lle son máis acaídos de calquera dos tres idiomas con absoluta normalidade. Seguramente porque na casa somos xentes normais e utilizamos a expresión oral para comunicar, sen outro obxecto agochado.
No centro escolar público ó que vai a miña filla, na clase de infantil decidiuse, por esa estraña teoría das maiorías de pais intervindo na materia, que se imparta o ensino en castelán. Por fortuna a profesora é tamén galegofalante e actúa con normalidade fronte á expresión espontánea dos alumnos. Non hai conflito. Por descontado, a miña filla non ten pesadelos cando xoga cun libro en castelán ou cando aprende que as bolboretas se chaman tamén mariposas. Gústanlle moito as bolboretas e as fadas, que tamén son hadas, nos contos do cole e na televisión. Nos seus soños aparecen bolboretas e fadas normais. Dorme ben.
Como o noso interese é que a rapaza teña unha educación equilibrada, contra os nosos desexos máis íntimos sobre o aprendizaxe do idioma, nós non tivemos a ocorrencia de mandar a nena con contos en galego cando a profe os pide en castelán. Ou viceversa. Non queremos ter unha filla vítima da intransixencia nin esquizofrénica, como semella que vai suceder co fillo desa amiga de Gloria Lago, que manda o seu neno ó colexio co mesmo entusiasmo de mártir que se envía un rapaz a unha guerra perdida.
A resultas do que acontece con esa nai e o seu fillo de seis anos, está claro que esa asociación, mal chamada Galicia Bilingüe, é unha estupenda escola para futuros e futuras clientes de psicólogos e psiquiatras. Talvez no psiquiatra estea a solución lingüística ó problema electoral que a señora Lago saca á rúa, así que os galegos e galegas somos chamados a votar. Tal vez no psiquiatra.

martes, 29 de marzo de 2011

O galego en infantil

Vídeo  moi educativo da canle de You Tube da Consellería de Educación, das liñas de galego en infantil, aniquiladas precisamente por esta Consellería de Educación. Conviña que o visen Jesús Vázquez e Anxo Lorenzo, por exemplo.

'Curiosidade', video-poema de Lois Pereiro

Videopoema baseado no poema de Lois Pereiro "curiosidade", do libro "poesía última de amor e enfermidade", realizado por Gerardo Rodríguez "Chere" e Jorge García-Valenciano con motivo do Día das Letras Galegas 2011 para o Ies Campo de San Alberto.

luns, 28 de marzo de 2011

O pesadelo

por Miguel Anxo Fernán Vello, no Galicia Hoxe:

Di dona Odiadora Profesional do Galego (de aquí en diante Odiproga) que un neno ten pesadelos por ter que estudar Coñecemento do Medio nun libro en galego. A situación é tal (informan as crónicas) que o pequeno chegou a dicirlle á súa proxenitora frases como esta: "Mamá, esta noite soñei que a miña profe me quitaba o libro das mans". E a feridísima proxenitora denunciou, facendo gala de hiperbólica visión infantilista: "Sinto que mando o meu fillo ao campo de batalla". Marzo do ano 2011. Fica ben claro que tanto dona Odiproga como a proxenitora requintada viven noutra realidade, noutro país físico e "mental", e alguén con competencia en materia de conduta humana (ou elas mesmas, na intimidade, como Aznar) debera analizar as súas actitudes tanto no plano afectado polo pedagóxico como no que ten que ver co do sentido común. Resulta que a materia Coñecemento do Medio debe ser impartida en galego, pois así o establece a normativa aprobada pola Xunta, mais a proxenitora en cuestión pretende, porque si, que o seu fillo de seis anos utilice, contra os criterios pedagóxicos e o sentido común (e neste caso tamén legal), o libro de dita materia en castelán, cando todos os demais alumnos o utilizan con normalidade e naturalidade en galego. ¿Será consciente esta señora do dano que lle está a causar ao seu fillo, só por tratar de impor a súa ideoloxía política extremista en contra da lingua galega? "Sinto que mando o meu fillo ao campo de batalla". Pobre soldadiño infante, vítima el da fobia organizada contra o idioma propio de Galicia. E a nai, aínda por riba, di a todos os ventos que "es gallega de pura cepa". ¿Que clase de galega será esta señora que despreza, como todos os "odiproga" (odiadores profesionais do galego), a máxima creación colectiva do pobo do que todos formamos parte? O verdadeiro pesadelo consiste en asistirmos á morte lenta do noso idioma e ao mesmo tempo vermos como os etnocidas (máscaras de odio), "gallegos de pura cepa", perseguen con malsá teimosía antes de tempo o seu cadáver..

Xabier Quiroga: 'De seguir así chegará o momento da historia no que o galego nos doia'

Manuel Vidal Villaverde entrevista a Xabier Quiroga, escritor, para Galicia Hoxe. Desta volta o entrevistador bateu con alguén que está á súa altura e a lonxitude das respostas non desmerece nada a respecto das preguntas. Na ligazón está a entrevista completa, aquí deixo a cuestión obrigada sobre a lingua.

problema do noso idioma, aínda que a cada pouco, máis persoas se integren como autores ou autoras á nosa literatura, non deixa de ser, curioso –por non dicir contraditorio–, as estatísticas que por aí se manexan, tanto no ámbito estritamente universitario ILG; IGEA (Instituto  Galego de Estudos Europeos Autonómicos), un ente que eu confeso non acreditar, na medida na que si parece recoñecelo o compañeiro Henrique Monteagudo, o problema digo, é que o idioma que lle é propio á nación galega, e polo tanto único e natural, aínda que se fale –por certo daquela maneira– o castelán (español) cal produto ou proxección dun bilingüísmo que un, posto a adxectivar, cualificaría de diglósico, cuxas orixes proveñen dunha “mala colonización lingüística”, na cal subxacía ou mesmo subxace o intento de aniquilación/substitución dun idioma polo outro. Nos séculos máis escuros, que van para alá do que comunmente se indica e divulga, non foi posíbel, porque os recursos eran ( e aínda son na lingua do imperio) indixentes e patéticos. Que se falen dúas linguas aquí e no alén máis íntimo e próximo do nós, ao meu ver, non indica que sexamos naturais bilingües, non ho!  No ano 1983, e xa choveu, fora aprobada cun amplo consenso a defunta Lei de Normalización Lingüística, en cuxo desenvolvemento o consenso foise destruíndo, e a vontade minguando ata desaparecer. Debemos de advertir de que aquela Lei era ben de mínimos, e foi dinamitada no seo das propias institucións galegas, mesmo co inaudito descaro da “galería”. A belixerante organización Galicia Bilingüe xa estaba, tristeira e ignorantemente activa, dende antes do seu nacemento “oficial”, e os disfrazados aínda seguen por aí.  Xabier, esta miña introdución á procura da túa reflexión, daría para un longo ensaio, que non é agora o caso, senón recadar, como digo a túa opinión a respecto do exposto. Os/as falantes descen; aumentan os trans-misores/as e receptoras/es. Grave contraditio in termines. Como é  posíbel saír deste sinistro labirinto?
Antes de nada dicir que se trata dun labirinto condicionado pola esencia de pobo submiso que levamos dentro. Por iso nin lle podemos botar a culpa a xente allea, nin, por suposto, a unha colonización lingüística que, desde hai ben séculos, non ten volta atrás. Como dis, o galego esmorece, pois o número de falantes cae drasticamente e, o que é peor, a lingua inicial ou a que os pais lles falan aos nenos e que condicionará a súa escolla na idade adulta é, preferente e maioritariamente, o castelán. Ata aí son datos numéricos e obxectivos ante os que non convén pechar os ollos. Temos, pois, un futuro asegurado tan negro como unha noite de inverno sen luar. E refírome non só á lingua, refírome tamén a nós mesmos como pobo. Por iso hai que dicir que a partir de xa debemos poñernos en serio e asumir a responsabilidade de perder ou non o único sinal de identidade que nos queda neste mundo globalizado. Poderiamos falar de sometemento ao foráneo, de pensar que o noso non serve e que todo o alleo é mellor, de idiosincrasia débil que ten como base unha asimilación que non nos desagrada pero que nos degrada e mais unha chea de prexuízos máis propios de pailáns que refugan o enxebre para escoller no baile á moza que non é de aquí. Pero unha vez anotado isto, botarnos as culpas tampouco axuda nin pon remedio. Preguntarnos que podemos facer se a nosa mentalidade colectiva vai por outro lado esixe unha resposta clara e contundente por parte da elite intelectual e política deste cornecho da península. Se o castelán se impón apoiado pola marea urbanita, onde cada día se fai máis forte, se o minguado exército galeguizante, desarmado e indefenso, está a piques de render as armas e converterse nunha lingua morta, debe por forza xurdir quen impoña novos criterios proteccionistas, tal e como fan as sociedades máis avanzadas cando algo lles doe ou se ven apurados. Sen dúbida cumpría unha reacción dos que teñen a responsabilidade de gobernar, pois non queda outra que lexislar a prol da lingua desfavorecida tal e como se fai para protexer especies animais en perigo de extinción.Porque de seguir así chegará o  momento da historia no que o galego nos doia. Pero xa será tarde. Seremos outras catro provincias do estado español. Agora ben, e remato, será o actual goberno o paladín que se poña á fronte desta reconquista do noso? Sabemos que non. Constatamos, penosamente, que lexisla á contra e nin sequera as numerosas manifestacións populares ante as medidas contrarias ao galego propostas o fan recuar. O nosos representantes políticos terán a súa responsabilidade cando, no futuro, se revisen os feitos pretéritos, pero cando isto aconteza quizais xa esteamos sumidos na noite e no esquecemento como pobo.

A lingua da música

Non podo facer outra cousa que confirmar o que acaba de denunciar A Mesa pola Normalización Lingüística. No conservatorio municipal da Estrada é certo que non se una ningún texto en galego. Isto non é outra cousa que a confirmación do que é norma: 0% de manuais e libros de texto neste idioma.
 A Mesa advirte de que “o pouco que se avanzou nestas etapas foi grazas ao esforzo voluntarista de algún profesorado, que dedicou moitas horas do seu tempo a traducir un material que non se ofrece na lingua do país, a pesar de que, en teoría, entre o 33% e o 50% das aulas deberían vehicularse neste idioma”.
O presidente da Mesa, Carlos Callón, reclámalle ao presidente da Xunta, ao conselleiro de Educación e ao secretario xeral de Política Lingüística que digan a porcentaxe de conservatorios ou ciclos formativos do país que teñan “aínda que só sexa un libro en galego en calquera curso”. Segundo A Mesa, só nalgunhas das ramas da formación profesional, como por exemplo o administrativo, se pode encontrar unha porcentaxe superior ao 0%. “Esta exclusión é unha vergoña e unha irregularidade democrática de primeiro nivel”, analiza Callón.
Todas estas vulneracións dos dereitos lingüísticos e da lexislación súmanse á situación de “varrido” que padece o idioma galego na educación infantil. A Mesa lembra que, “fronte á propaganda oficial que fala de equilibrio, a verdade é que o 90% dos centros de educación infantil das sete cidades só declaran impartir as aulas en castelán, como se o galego non existise”. “A Xunta sabe que iso está a acontecer así a pesar de que o 40% das consultas optaron polo galego; é indicativo do caso que fai o PP cando a sociedade pide poder usar e formarse no idioma do país”.

E que dí a Secretaría Xeral de Política Lingüística? A SXPL cala.

A campaña electoral, o galego e a axenda oculta

por Iria Taibo Cosarnego, en Terra e Tempo:

A pesar de que a actualidade máis urxente camiña estes días por outro lado, a proximidade da campaña electoral está a piques de nos estourar diante da cara, se é que non o fixo xa. Vemos, polo tanto, os medios de comunicación fervendo con propostas, sorprendentes florecementos de inauguracións e novos proxectos de infraestruturas, repentinos intereses polas preocupacións de veciñas e veciños... Como cidadáns, aturamos con estoicidade a campaña, coa certeza de que pouco podemos facer, mais cada un de nós inevitabelmente ve todo ese rebulir de propostas desde o punto de vista máis persoal, co prisma das cousas ás que cada un lle dá verdadeiramente importancia. Algúns baixo o convencemento de que os políticos son todos iguais, outros co desexo de contribuírmos a elixir persoas que verdadeiramente poidan pór en marcha políticas transformadoras... 

Estes días chamáronme a atención varias iniciativas que estou a ver na cidade da Coruña, e que dan para pensar sobre as distintas visións sobre a política lingüística, sobre a lingua e a política e sobre como cambiou a visibilidade do galego neste ámbito nos últimos tempos. En concreto, parece especialmente preocupante a aparición de mensaxes claramente contrarias a políticas de protección do galego. Máis aínda, falamos de propostas abertamente belixerantes contra o galego e contra avances de décadas neste ámbito, como a lexislación referente á toponimia. 

Temos algunhas propostas electorais nesta cidade que precisamente fan bandeira da súa mensaxe contraria a todo o que teña a ver co galego. Hai algunhas que se poden considerar exóticas, como a de Unión Coruñesa (do sorpresivo ex candidato do Partido Galeguista nesta cidade en 2007). Para pórmonos en contexto e poder valorar correctamente a seriedade da proposta, debemos lembrar que este partido creou o premio CTV (Coruñés de Toda la vida) e que onte mesmo sacaron á palestra unha campaña de reparto de 6.000 bolsas reutilizábeis co lema "La Coruña, quiérela". 

Esta última proposta é elocuente sobre os verdadeiros motivos que ten este grupo ultra localista para incluír entre as súas liñas de traballo a de "trabajar en pro de la modificación de la normativa gallega vigente, para lograr la cooficialidad del topónimo A Coruña y La Coruña."

Esta vaga de saídas do armario antigalego proveñen de colectivos sociais que non se ruborizan cando afirman que o nacionalismo se apropia do galego ou que hai quen utiliza a lingua como elemento de división, ao tempo que a eles calquera cousa relacionada coa nosa lingua parece que lles queimase nas mans. 

Calquera que lea isto pode pensar que estou outorgando demasiada importancia a este grupo político, que apenas pode pasar de anécdota. O caso é que en parte podo concordar con esa visión, mais os medios económicos cos que conta fan que as súas demostracións anti galegas acaben sendo abafantes, pois a presenza da súa cartelaría lacoruñesa na cidade comeza a tomar un protagonismo cando menos digno de mención. Mais é verdade que resulta aínda máis preocupante comprobar cal é a idea do noso idioma que teñen outros partidos con máis posibilidades de acadar importante representación no ente municipal. 

O Partido Popular, por exemplo, ten xa en marcha a súa páxina electoral, co dominio "ganalacoruña", sen esquecermos o seu lema electoral "Ayer por Galicia, ahora por La Coruña". Obviando que se pode entender deste lema que até hoxe non se lembraran da cidade para nada, o preocupante é o retroceso que implica o uso exclusivo do castelán nesa campaña, acompañado de propostas de anulación da lei sobre o topónimo. Caso aparte é o do PSOE, que convive coa herdanza de Francisco Vázquez e ao tempo négase (timidamente) a sacar peito co topónimo monolingüe en castelán. 

O caso da Coruña é particular, precisamente polo topónimo que tanto diñeiro custou ás arcas municipais en forma de repetidos recursos promovidos polo ex alcalde da cidade. Mais verdadeiramente dá que pensar, nestes tempos no que a demagoxia ten moito percorrido a conta da crise, que haxa quen queira pór en marcha un discurso político serio baseado no desprezo contra o galego. 

En teoría, na campaña electoral deberíase falar de propostas relacionadas cos problemas reais da cidadanía. Acaso non existe un número importante de persoas que considera o galego como parte da súa identidade e que considera que merece respecto e protección? 

As propostas nacionalistas inclúen, na liña do habitual até agora tacitamente aceptado en política lingüística, propostas de apoio e promoción do galego. Mais asistimos todos, da man dos que reclaman que se retire todo apoio económico á normalización lingüística, a un debate na sociedade sobre esas políticas, sobre a idea mesma de se deben existir. 

A utilidade real desas políticas, o seu deseño e a forma en que deben ser postas en práctica é algo que, sen dúbida, é saudábel revisarmos con certa frecuencia, como calquera política pública. Mais de aí a asumirmos, ou mesmo dubidar por un segundo da verdadeira responsabilidade da administración na promoción do galego parece que hai un paso demasiado longo.

Olimpio Arca Caldas e Alfonso Varela Durán versus José Calvo Sotelo

O pasasdo sábado celebráronse os actos de honra correspondentes ao nomeamento de dous fillos predilectos da vila da Estrada: Alfonso Varela Durán e Olimpio Arca Caldas. Merecida homenaxe a dous defensores da lingua e a cultura galegas que culminou coa colocación de dúas placas nas rúas que levarán os seus nomes.
O doutor Alfonso Valera Durán, ademais da súa carreira no campo da medicina, é un dinamizador da vida cultural estradense. Foi fundador, en 1984, da Asociación de Fillos e Amigos da Estrada, entidade que, ademais de distinguir a aquelas persoas ou entidades estradenses que sobresaen nas súas actividades, tamén edita publicacións, organiza mesas redondas e conferencias e todo tipo de actos culturais.

Olimpio Arca Caldas desenvolveu a súa vida profesional ligado ao ensino e á Estrada. É autor de numerosos ensaios sobre os máis variados temas, na súa maioría relacionados coa Estrada. Así, publicou ensaios sobre o Entroido no Ulla, a nosa emigración, ou biografías de importantes persoeiros locais. Tamén é autor dunha prolífica obra teatral, enfocada á súa representación por parte de escolares.

Pola contra un envía este post desde a rúa Calvo Sotelo, a máis principal desta vila, e que continúa a render homenaxe diariamente a un dos iconos do fascismo. Segundo a dialéctica franquista o asasinato de Calvo Sotelo foi o imprescindible detonante da rebelión fascista contra a II República que levou a unha dictadura que sería especialmente activa no ataque ás linguas periféricas do estado español. Como é posible que unha corporación que rende homenaxe a dous defensores da lingua galega adicándolle dúas pequenas rúas, permita que aínda hoxe a maior das laudacións contínúen a ser para aqueles que sempre buscaron o exterminio da nosa lingua?

O galego no traballo

por Carlos Callón, no seu artigo dos luns no Galicia Hoxe:


Esta semana saíu en varios medios de comunicación unha dirixente de Galicia Bilingüe (actuou como tal, por exemplo, en programas de Correo TV de xaneiro do ano pasado) que se queixaba de que o seu fillo tiña que utilizar na escola un libro de texto en galego. A portavoz desta asociación contra o galego que alimentou o Partido Popular demostraba, coa súa denuncia, a situación calamitosa que padece o noso idioma no ensino. Fronte aos cánticos da Xunta sobre unha situación de "equilibrio", casos como o exposto demóstrannos que a lingua propia do país está case varrida nunha parte considerábel dos centros. A denuncia, observemos, non é porque haxa inmersión lingüística ou un 50% das aulas. A denuncia é porque o seu neno utiliza un único libro de texto en galego, que polos vistos ha de empregar a mesma tinta que a do bibliotecario Jorge de Burgos n"O nome da Rosa.
Mentres o histrionismo galegófobo continúa a campar, a realidade é que as persoas que queremos utilizar a lingua de Galiza nos continuamos a encontrar cunha sucesión de vulneracións graves dos nosos dereitos lingüísticos. Un dos ámbitos sobre o que nos seguen a chegar moitas queixas desacougadas á Mesa pola Normalización Lingüística é no laboral. Sorprenderíavos se soubésedes cantas empresas prohiben ou dificultan a utilización do noso idioma ás súas traballadoras e traballadores. Perante esta situación, é importante que coñezamos os nosos dereitos e que saibamos que é o que podemos facer.
Non á discriminación
A lexislación sobre dereitos laborais indica claramente que existe o dereito á non discriminación por causa de lingua, de xeito que as condicións laborais das traballadoras ou dos traballadores non se poidan ver prexudicadas por falaren un ou outro idioma.
Estatuto dos Traballadores, no seu artigo 4.2.c sinala que as traballadoras e os traballadores teñen dereito "a non ser discriminados para o emprego, ou unha vez empregados", entre outros motivos, "por razón de lingua". É importante o feito de que os dereitos lingüísticos son formalmente amparados tanto no momento do acceso ao traballo como no posterior desenvolvemento da actividade laboral.
Perante a existencia de axencias de colocación tanto públicas como privadas, o Estatuto dos Traballadores tamén sinala no seu artigo 16 que ditas axencias non poden establecer tampouco discriminación, entre outros motivos, por "lingua dentro do Estado". Os xuristas Xavier Ferreira, Alba Nogueira, Anxo Tato e Luís Villares consideran que este artigo do Estatuto dos Traballadoresfai que mesmo un inquérito sobre lingua habitual empregada "podería chegar a constituír, segundo o caso, a vulneración deste precepto, o que iría acompañado da correspondente sanción administrativa
á axencia que o efectuase". Así mesmo, no marco das relacións laborais indícase que se "entenderán nulos e sen efecto" aquelas normas que discriminen por razón de lingua. Nesta liña, no artigo 96.12 do Estatuto dos Traballadores dáselle a consideración de "moi grave" ás discriminacións por causa de lingua dentro do Estado español.
Carta Europea das Linguas Rexionais ou Minoritarias, de obrigada aplicación no Estado, tamén sinala no artigo 13, parágrafo 1, que se debe eliminar toda cláusula que prohiba, limite ou desaconselle o uso do galego neste ámbito.
E se nos prohiben usar o galego?
Os dereitos lingüísticos no traballo teñen un amparo legal, mais os problemas chegan á hora de poder concretar tales dereitos.
Nas discriminacións lingüísticas no traballo, igual que nos casos de acoso laboral ou doutras discriminacións (razón de sexo, raza, opción sexual, etc.), a persoa áchase nunha particular situación de indefensión para probar o sucedido, polo que é fundamental contar con algunha proba (escrito, gravación, etc.) que o mostre. En Galiza xa se deron sentenzas xudiciais en favor de traballadores discriminados por falar en galego, unha vez que estes puideron demostrar de forma clara tal discriminación.
Que facermos polo galego desde o noso traballo?
O primeiro e máis importante, con certeza, é exercermos os dereitos que temos recoñecidos por lei, usando a nosa lingua con normalidade.
Se temos unha empresa ou capacidade de decisión no lugar onde traballemos, asegurémonos de que se redixan en galego os contratos, as nóminas, as facturas, os albarás, as notas internas, etc. Se non temos tal capacidade de decisión, sempre poderemos solicitalo (aínda que a lexislación non garante este dereito para as empresas privadas). Cando menos, podemos probar a pedir que a nosa documentación máis persoal, como contrato e nóminas, sexan no noso idioma. Ademais, podemos propor, a través dos representantes sindicais, que o convenio colectivo se redixa en galego e que recolla unha cláusula de dereitos lingüísticos. A práctica de incluír este artigo nos convenios está tamén avalada polo Parlamento galego, que a amparou en dúas ocasións por unanimidade (no 2004 e no 2007). Velaquí unha posíbel redacción:
Artigo X.- Dereitos lingüísticos
Todas as traballadoras e todos os traballadores teñen dereito a desenvolver a súa actividade laboral e profesional en lingua galega.
A empresa favorecerá a formación en idioma galego para mellorar o servizo ao público nos postos de traballo, de acordo cos seus recursos e necesidades.
A dirección da empresa e os representantes dos traballadores e traballadoras potenciarán o uso da lingua galega nas actividades internas, nas relacións laborais, na formación profesional e nas súas relacións cos consumidores e consumidoras, coas administracións públicas e entidades privadas radicadas en Galiza, de xeito que se normalice a utilización da lingua galega como un instrumento de comunicación da empresa cos seus interlocutores internos e externos. Farase especial fincapé nas comunicacións cos traballadores e traballadoras e na utilización do galego como lingua da súa publicidade..