Quero aplicar a miña ciencia á lingua para pintar a face do noso maior ben colectivo: o galego







luns, 31 de outubro de 2016

Coñécesme?

Orixe da imaxe
Cando visitei Pontevedra este pasado venres comencei a ver uns enormes retratos por todas partes. En total colocaron 104 nunha excelente campaña de promoción do comercio local.
En cada cartel podemos ver a un (ou varios) comerciantes que nos atenden nos locais da cidade. Visibilízase así un comercio próximo e destácase a fiabilidade desa persoa que leva o negocio fronte á frialdade das grandes áreas comerciais e das multinacionais. Éstas non teñen cara.
A campaña dá no albo.
Pero aquí quería destacar outra virtude máis da campaña Coñécesme?: ten a virtude de pasar desapercibida. Si, é unha virtude que ao vela non non decatemos que nos están enviando esta mensaxe de confianza en galego; e isto faise nunha actividade promocional dun sector tan desgaleguizado como é a do comercio das cidades.
Por se isto non fose suficiente, as fotos, de Miguel Vidal, merecerían por sí mesmas unha visita. A exposición permanecerá colgada ata o mes de xaneiro. Non desaprovietedes a oportunidade.

Máis
E ti, coñécesme? Pontevedra Viva
Pontevedra. Capital Shoping [web]


domingo, 30 de outubro de 2016

Quando a emoção entra pola porta…

por Valetim Fagim,no Sermos Galiza:

… a razão, a experiência e a intuição saem pola janela. Assim reza um provérbio hindu.
Quando dou uma palestra sobre a estratégia internacional para o galego costumo começar com um jogo. O tal jogo está no início do livro O galego é uma oportunidade.

venres, 28 de outubro de 2016

Galaxia Casares

Aínda sendo un centro que recolle alumnado da periferia da cidade, o uso do galego entre o alumnado está en declive, polo que o ENDL do IES Carlos Casares (Vigo) argallou un proxecto que recibiu un dos premios que concedía a SXPL o curso pasado á innovación educativa. O seu título é Galaxia Casares, e agora que sabemos que o vindeiro Día da Letras está adicado a este escritor incrementa máis aínda o seu interese.
Ao consultarmos o blogue que elaboraron no IES Carlos Casares veremos diversos traballos do alumnado arredor da obra do autor de Vento ferido. Algúns deles son orixinais manualidades inspiradas nos textos de Casares [1, 2, 3] e teñen toda a pinta de pequenas alfaias.
O máis elaborado do material deste proxecto son un par de curtas inspiradas na obra literaria de Casares. Unha delas foi gravada no literario café Badía; na outra, que é a que presento aquí, algúns personaxes do imaxinario de Casares encóntranse na cafetería do instituto, entón....


mércores, 26 de outubro de 2016

Vídeoblogue de Marcos Maceira


O portal de Nós televisión acaba de incorporar unha nova cara á súa Rede Galega de VideoBlogues. Trátase da de Marcos Maceira, o presidente da Mesa, quen se estrea nesta etapa cun vídeo no que invita a reclamar a atención en galego como garantía do emprego na nosa terra.
Teremos que estar atentos ás súa entregas.

Coa lingua de fóra


Quempallou disólvese pero déixanos perlas coma esta. Quédame a mágoa de non tela colgado antes por aquí.

venres, 21 de outubro de 2016

A situación sociolingüistica do galego dentro e fóra de Galicia


Para ver esta fin de semana.
Xosé Henrique Costas, profesor da Universidade de Vigo, impartía hai tres anos (concretamente o 03/10/13) esta conferencia na Facultade de Letras da UPV/EHU na que fai un repaso da situación sociolingüística do galego, primeiro en Galicia, mais tamén noutros territorios. A conferencia é un moi bo resumo da situación do galego na actualidade. Ademais explícase moi claramente como os gobernos do PP impuxeron unha política de ataque radical á nosa lingua. Outra cualidade é que a pesar do tempo transcorrido, todo o que se di segue tendo plena vixencia na actualidade.
Un atractivo engadido que ten a conferencia é o de explicar cal é a situación alén dos Ancares. Quique Costas afirma, por expemplo, que  "fóra de Galicia hai 100.000 falantes de galego que non ten ningún dereito lingüístico" (min 28). De seguido fai un exhaustivo repaso da situación en distintos lugares. Isto ten moito que ver coa avaliación que cada tres anos fai un comité de expertos sobre o nivel de cumprimento da Carta Europea das Linguas Rexionais ou Minoritarias (CELRM),

Na lingua dos defuntos

por Xosé Rodríguez, no Galicia Confidencial:

A memoria lingüística dos veciños da parroquia de San Facundo de Ribas de Miño do Concello da Paradela (Lugo) está correctamente reflectida no seu cemiterio. É un exemplo que non debera pasar desapercibido. Tomouse esta coherente decisión en 1997 cando a Dirección Xeral de Patrimonio da Xunta de Galicia dicidíu levantar os enterramentos do adro da igrexa do século XII co gallo da súa restauración; trasladou os restos a un novo cemiterio, pero tivo o bo acordo de galeguizar as lápidas.

mércores, 19 de outubro de 2016

Discriminación lingüística, discriminación racial


Spot publicitario do Ministerio de Cultura peruano no que se pon de manifesto a discriminación lingüística como un tipo de discriminación racial. Este anuncio forma parte dunha campaña de sensibilización contra o racismo que se está a desenvolver no Perú.
O 22 de xullo deste ano publicouse unha lei [1]que intenta enfrontar un problema que afecta a áis de 4 milllóns de peruanos que fala algunha das 47 linguas indíxenas do país.




luns, 17 de outubro de 2016

venres, 14 de outubro de 2016

Julian Brock, un alemán desmontando prexuízos



El gran dictat é un concurso da TV3 que se emite desde o 2009. Tal e como se pode enxergar no seu nome, é un programa de entretemento centrado nos coñecementos lingüísticos. Entre os contidos deste espazo están os anglicismos, a linguaxe coloquial, os erros de pronuncia, léxico pouco usado, o xogo do aforcado, definicións sui generis,...
Julian Brock non foi o concursante que máis tempo estivo no programa nin o que máis cartos gañou (725 €), pero posiblemente fose o que máis impacto tivo ata o momento por ser quen de desmontar moitos prexuízos. Julian é alemán, pero non ten un carácter nada seco. Os os seguidores do programa puidérono ver tocando o ukelele e cantando "L'estaca". Cargado de simpatía, cando lle preguntaron para que aprendeu o catalán, ofreceu unha resposta cargada de sorna: "para sair na tele".
Na súa canle de YouTube, Julian Brock explica as razóns polas que lle gusta o catalán, todo unha lección contra os prexuízos que determinan que as únicas linguas útiles son o inglés e o español.

martes, 11 de outubro de 2016

O xardín das linguas bifurcadas

Foto do Queens Museum
Queens é o máis grande dos cinco distritos que compoñen a cidade de Nova York. Ten unha poboación de 2.300.000 habitantes e estímase que falan case 500 linguas das que moitas están en vías de extinción. Este é o tema que a artista Mariam Ghani desenvolveu nun proxecto que é a un tempo un mural que se pode ver no Queens Museum e un mapa interactivo accesible nesta ligazón.
A elaboración deste proxecto bebe en distintas fontes. Unha delas á a locución inglesa “s/he speaks with a forked tongue”que fai referencia a quen fala cun dobre sentido. Cando nos referimos á expresión "lingua bífida" pensamos na lingua das serpes. Ademais de estar partida en dous, unha outra característica do órgano destes animais é a de estar en continuo movemento. Mariam Ghani transpón a idea de movemento ao do cambio continuo de lingua propio dos inmigrantes, así a ofrece a locución con outro significado. Os inmigrantes viven nun mundo que se move continuamente entre dúas linguas, a súa propia e a do lugar no que residen. Especial atención merecen as linguas que corren perigo de morte. Mariam Ghani identificou 59 delas en Queens e a elas fai referencia este proxecto, nunha  homenaxe aos procesos de revitalización e do despertar da conciencia política que precisan.
No mundo fálanse unhas 6000 linguas. Segundo a UNESCO hai máis de 2500 en perigo de extinción., 574 deles en estado crítico. En contraposición a un triste panorama de uniformización a artista reclama que o futuro non está escrito. Así sucedía no conto de Borges "El jardín de los senderos que se bifurcan", de onde recolle o título e o concepto fundamental do proxecto "O xardín das linguas bifurcadas".
Retallo do mapa
Se alguén con certos coñecementos matemáticos ve a obra, seguro que pensa nos diagramas de Voronoi. Para quen non os coñeza, o artigo Voronoi no Courel, é unha excelente introdución ao tema. Pois efectivamente, estes diagramas foron unha fonte e inspiración da artista á hora de confeccionar a obra. E está ben dicir inspiración porque de ningunha maneira o resultado pode tomarse como unha teselación de Voronoi. Basta ver que algunha fronteira entre dúas rexións non é un segmento recto, senón unha liña quebrada, imposible nun diagrama de Voronoi stricto sensu.
As matemáticas foron empregadas na confección do mapa noutro sentido. Para determinar a área correspondente a cada unha das rexións do mapa utilizouse unha fórmula:
$$e\cdot ln\left( p \right) $$
onde e representa o número que o Ethnologue lle outorga á vitalidade da lingua. É unha cantidade entre 0 e 10. O 0 asignaríaselle a unha lingua de uso internacional e o 10 significa que a lingua está morta. p indícanos o número total de falantes que se estima ten a lingua. Na fórmula emprégase o seu logaritmo neperiano, quizais para ter un número máis manexable. As 59 linguas representadas no xardín de Mariam van do livoniano (con 5 falantes) ao guaraní (case 5 millóns de falantes). Ao calcularlle o logaritmo neperiano o rango oscila  entre o 1.61 e o 15.42. A fórmula usada non parece ter ningún significado claro. Trátase do produto de dous números, onde o primeiro crece a medida que empeora a vitalidade da lingua e o segundo crece co número de falantes da mesma. Teñamos presente que para obter o número e da escala do Ethnologue tivo que terse en conta o segundo parámetro.
As cores de cada polígono foron escollidas segundo un criterio de xenética das linguas. Aquelas linguas próximas estarán próximas na paleta de cores. Por exemplo, o ladino e o romanche aparecen en tonalidades de laranxa. Unha lingua como purépecha, sen parentesco coñecido con ningunha outra, como o euskera, aparece en cor grisácea.
Cando accedemos ao mapa interactivo podemos ver información sobre cada unha das 59 linguas recollidas neste proxecto: a familia lingüística á que pertence, os lugares nos que se fala, o número de falantes, o seu número de vitalidade do Ethnologue, un barrio de Queens no que se fala esa lingua e un recurso audiovisual da mesma, normalmente un vídeo.  Por exemplo, no caso da lingua istrio-romanesa e nalgún outro, tivo que conformarse cunha ligazón a un portal con audios . Un bonito xardín para visitar.

domingo, 9 de outubro de 2016

O proceso de exterminio do galego no ensino infantil



Vía Saborea a lingua chegoume este vídeo no que se fala de que cada vez a familia vai perdendo máis peso na etapa de educación infantil e que a escola ten un papel fundamental para fixar o idioma propio. A situación é tan grave que a RAG denuncia o estado de precariedade dos materiais en galego para esta etapa educativa. Como sempre, en castelán, non hai proglema, nunca hai problema. Por algo será.
Isto vén a conto de que o pasado xoves a RAG acolleu a presentación do número 65 da Revista Galega de Ensino centrada especialmente na lingua na educación infantil.  De todos é sabido que o terrible decreto 79/2010 e as políticas montadas derredor del destrozaron os poucos avances que ata ese momento se fixeran para mellorar o nivel de uso e apego á lingua galega nas primeiras etapas do ensino.
Entre os artigos da revista (dos que (Praza Pública publicou un bo resume) hai un do sociolingüista da RAG, Xaquín Loredo,quen conclúe que os procesos castelanizadores teñen un impacto maior nos rapaces máis novos. O panorama non está para mirar para outro lado e deixar as cousas como están xa que segundo este sociolingüista só se lle transmite a lingua galega a un terzo dos nenos nados no século XXI e esta cifra baixa a un 20% cando falamos da socialización destes mesmos nenos. Hai un par de anos, na X edición do  curso de verán que organiza a CTNL, que estaba adicado á transmisión interxeneracional do galego, este mesmo autor xa adiantaba boa parte do que volveu a comentar estes días. Así que o conto non é novo, e cómpre denuncar, unha vez máis, a absoluta inanición o recruamento do ataque da Xunta e a Secretaría Xeral de Política Lingüística nas súas políticas contra o ensino na nosa lingua, especialmente graves na primeira etapa.
Quizais non sexa este mal momento de recordar o que contaban sobre o tema Valentina Formoso e o propio Xaquín Loredo nas nomeadas xornadas:

xoves, 6 de outubro de 2016

En galego,... máis e mellor!

Nº 62 outubro 2016 en galego,. from ceiprandufe

É unha referencia para os ENDL, o boletín do CEIP de Randufe (Tui) leva editando o seu boletín "En galego,... máis e mellor" unha chea de anos. Estou seguro que todo aquel que dera dous pasos no traballo normalizador dun centro de ensino coñece a publicación. Cando esta Carta Xeométrica botou a andar xa saíran xa polo menos unha ducia de números. Non é nada fácil manterse durante tanto tempo, tal e como o fan con este boletín desde ese colexio, e moito menos nestes tempos nos que difundir e demostrar unha actitude de amor e afouteza pola lingua propia está desde mal visto ata penalizado desde os sumidoiros do poder.
Hoxe práceme comentar o feliz encontro da publicación do colexio de Tui con este blogue. No nº62 do boletín do colexio fan referencia a unha entrada de hai uns días na que comentaba unha viñeta do caricaturista Luis Davila. Só podo facer unha cousa, agradecerlle a Ricardo Alonso a mención e felicitalo polo seu labor nesas terras do sur da provincia.

luns, 3 de outubro de 2016

Pequena homenaxe a Manuel María desde Cervo



Un pequeno vídeo-homenaxe que realizaron no ENDL do IES Marqués de Sargadelos (Cervo).
O que máis me gustou é que foi un traballo colectivo. Primeiro.na clase de lingua elaboraron un poema na honra de Manuel María. Despois de facer unha gravación sonora montaron o vídeo na aula de tecnoloxía.

sábado, 1 de outubro de 2016

Animación sobre a posible evolución das linguas indoeuropeas



Trátase dunha animación que en poucos segundos intenta relatar a evolución xeográfica das linguas indoeuropeas no transcurso de 8.000 anos. O resultado non pode ser moi fino porque temos o foco moi aberto sobre un mapa de medio mundo no que non podemos poñer linguas que ocupen áreas relativamente pequenas. Así non aparece o galego, aínda que a nosa superficie xeográfica vai estar identificada co portugués. Curiosamente si que está presente o catalán.
O vídeo foi realizado a raiz da publicación dun traballo de Quentin Atkinson, un biólogo evolutivo da Universidade de Auckland (Nova Zelandia). Atkinson empregou métodos estatísticos e computacionais. As conclusións do estudo sinalaban a península de Anatolia como o lugar de orixe das linguas indoeuropeas. Con todo, os resultados son fonte de controversia na comunidade científica.