Quero aplicar a miña ciencia á lingua para pintar a face do noso maior ben colectivo: o galego







venres, 29 de setembro de 2017

Comunicado de ELEN: que se respecten os dereitos humanos en Cataluña




A Rede Europea de Igualdade de Linguas (ELEN) é unha organización non gobernamental que ten como fundamento a promoción e protección das linguas europeas menos utilizadas.  As principais iniciativas de ELEN van encamiñadas a defender os dereitos lingüísticos.
O presidente de ELEN, Ferran Suay, en nome da entidade fixo esta declaración facendo un chamamento ao goberno español e á Unión Europea en apoio do referendo de autonomía e dereitos civís de Cataluña do 1 de outubro (01/10/17). Na mensaxe Suay indica que o goberno de Mariano Rajoy "traspasou máis liñas vermellas das que debería traspasar quen se chame demócrata. Os dereitos de libre expresión, reunión e privacidade das comunicacións están suspendidas en Cataluña."

O ELEN botou a andar no ano 2011 e é herdeira do que foi a European Bureau for Less Used Languages ​​(EBLUL). ELEN quer darlle voz aos 50 millóns de persoas, o 10% da poboación da UE, que falan unha lingua rexional, minoritaria ou en perigo de extinción: un total de 44 linguas. Exemplos de organizacións membros do ELEN son as escolas de inmersión lingüística como a galardonada organización  Diwan bretoa, ou outras semellantes como Rhieni dros Addysg Gymraeg (Gales), organizacións paraguas como Kevre Breizh (Bretaña), Kontseilua (País Vasco), o Institut d´Estudis Occitans (Provenza) ​​(Estoniana), grandes organizacións culturais como Acción Cultural del País Valencià (Valencia) e Plataforma per a Llengua (Cataluña) ou A Mesa (Galicia)

mércores, 27 de setembro de 2017

O mapa das matemáticas


Nunha ocasión anterior xa recolliamos a noticia da tradución ao galego do mapa da física polos mantedores do blogue Ciención de Breogán. Conscientes de que as posibilidades de acceder a materiais de divulgación científica en galego son escasas, Ciención de Breogán está comprometido na tradución deste tipo de traballos. Un labor que nunca agradeceremos o suficiente.
Como xa fixeran no caso do mapa da física, ademais do póster subtitularon en galego o vídeo de Dominic Walliman que o explica. En todo caso terás que activar a Configuración>Subtítulos>Galego, e activar os subtítulos ao comenzar a reprodución.

luns, 25 de setembro de 2017

Sociolingüística youtubeira



Na mellor tradición youtubeira. Eira, que mantén a canle Nubes baixo ti, achéganos este vídeo no que explica os catro tipos de reaccións que observou no seu entorno cando escoitan a unha rapaza coma ela falando en galego. O vídeo transmite a súa personalidade, é fresco e alegre. Parabéns.
Vía Normarin

sábado, 23 de setembro de 2017

Feijóo: "Cada vez máis cus de calidade"



"Cada vez máis cus de calidade", isto é o que dixo Feijóo o pasado 19/09/17 nun acto de recoñecemento da calidade turística na Coruña. Isto é o que pasa cando se despreza unha lingua, cando se usa mal á mantenta. Feijóo non é tonto, ergo sabe que que para referímonos á letra Q dicimos "o que". Sobra explicar o que é o "cu" que nomea o presidente da Xunta.
Aproveito a ocasión para traer aquí as matemáticas. Q é tamén como se representa o conxunto dos números racionais (ou quebrados, ou fraccións). Non sou poucas as veces que os profesores de matemáticas facemos referencia a este conxunto. Chamémoslle ben, e non fagamos o ridículo coma outros.

xoves, 21 de setembro de 2017

FRONTESPO: documentación lingüística da fronteira portuguesa


Antonio Lorenzo, veciño de Sela (Arbo) relata moi ben tanto os seus xuízos como prexuízos lingüísticos. Van algúns exemplos: "aquí falamos unha mezcla co portugués, como vasoira",  que o futuro do galego "no rural non ten duda, pero tendo en conta por onde nos levan as autoridades [...] aí véxoo difícil [...] aínda que hai moita xente nova que fala galego, incluso xente preparada que fala galego e que nos dan moitas veces exemplo a xente que vai a Vigo unha semana e vén falando o castelán", "eu o galego que falo é malo, e escribilo non teño puñetera idea, [...] falábalo na casa pero no colexio falabas o castellano"
Este vídeo é unha mostra do material que podemos atopar en FRONTESPO un proxecto da Universidade de Alcalá de Henares de documentación lingüística por toda a fronteira portuguesa. Nas canles de vídeos que manteñen en Vimeo ou no You Tube podemos consultar moitas entrevistas sobre distintos temas: vida familiar, tradicional, relacións coas vilas veciñas, festas,... e tamén, como acabamos de comprobar, a lingua. Penso que se trata dun material do que se lle pode sacar moito proveito didáctico. Podemos seguir as súas novidades desde as contas que manteñen en Twitter ou Facebook.




Francisco e Lola, son de Rubiás (Calvos de Randín) comentan como na outra beira da raia á "taza" chámanlle "cunca" e no canto de "cuchara"din "culler". Aínda que recoñece que lle chama culler "á de botar a sopa ou o caldo". Os netos están en Cataluña, e "de pasar o verán aquí chegan alá falando palabras en galego".




Lola de Pitões das Junias (Montealegre), do distrito de Vila Real, cóntanos que os veciños do norte mesturan portugués e español, sen recoñecer njn principio a existencia do galego. Mais recoñece que cando lle falan en galego enténdeos mellor que cando lle falan en castelán.




Nemesio é de Castromil (Hermisende), na provincia de Zamora di que fala un "chapurreado do galego". Tamén nos conta, con algo de risa que indica que non comparte a actitude, que cando os portugueses van a Hermisende non falan o portugués, nin o galego, falan o castelán!. Nemesio sempre fala en galego, agás cando van ao médico, a Zamora.




Luis Morais, de Moimenta (Vinhais), no distrito de Braganza. Cando lle preguntan como falan cos galegos contesta "meio galego, meio espanhol". Mais, cando se lle insiste en se hai diferenzas entre o galego e o castelán confirma que o galego é moi semellante ao portugués mentres que "o castellano é un bocado diferente". Tamén se lle pregunta polas distintas variedades de portugués e no relato destas comparacións chega a facer referencia ao mirandés. Luís é quen de diferenciar os sotaques das aldeas veciñas, porén entende que en Braganza falan coma el.

martes, 19 de setembro de 2017

Música e lingua galegas como obxecto de análise conxunta

por Xosé Manuel Sánchez Rei, no Terra e Tempo: 

Para alén do seu traballo diario, o Servizo de Normalización Lingüística da Universidade da Coruña organiza anualmente varios eventos e actividades centrados na promoción, estudo e análise da lingua galega. Así, xunto ao Curso de lingua e cultura galegas para persoas estranxeiras que se celebra durante todo o mes de xullo, o citado organismo pon en andamento, igualmente nesa época, o monográfico Traballando en lingua. Curso de verán sobre dinamización lingüística, xornadas de dous ou tres días en que se analiza ao pormenor o estado do idioma galego nun ámbito moito concreto e as medidas que se poden adoptar a fin de melloraren esa situación. A actividade conta co apoio do Concello de Carballo –que é onde ten lugar, concretamente no Forum– e da Cooperativa de Traballadoras/es pola Normalización Lingüística. Noutros anos, o tema central asentou na transmisión xeracional, nas relacións entre lingua e tecido socioeconómico, nas interseccións entre o galego e o traballo colaborativo e a mudanza social etc.

luns, 18 de setembro de 2017

A aposta de Feijóo polo plurilingüismo en castelán



Co inicio do curso 2016-2017, o presidente da Xunta trouxo un discurso destacando que o seu goberno apostaba polo plurilingüismo e a educación dixital. Os medios reproduciron a mensaxe acríticamente.
Para facer esta presentación oficial do curso escolar Feijóo visitou o IES Blanco Amor (Ourense). Alí acudiu acompañado deses fieis medios que recolleron algunhas imaxes neste vídeo. Feijóo chega a unha primeira aula:

-Buenos días... Que tal?
Dirxíndose a un rapaz:
- Qué número de clase tienes?
- Yo el diez - responde o cativo

Feijóo entra nunha segunda aula, dirixíndose agora a unha rapaza:
- Eres nueva? El primer año?

Velaquí o plurilingüismo, consistente en que o máximo representante dos galegos divulgue e faga pedagoxía de que a lingua galega é prescindible e, como moito, secundaria. Nestes parámetros, o funesto decreto 79/2010, o de depreciación e criminalización do galego,  son nos que nos temos que mover para entender que fose adxectivado como decreto "do plurilingüismo". Velaquí vemos descarnado, sen adubíos,  o plan do presidente da Xunta. Resulta que o plurilingüismo tradúcese en falar en castelán.
Tal é o carácter de impunidade coa que actúa Feijóo e, en xeral, todo o seu goberno, que sabendo que o están gravando non lle importa amosar a súa verdadeira cara: a do desprezo á lingua galega. Para engadirlle (aínda máis) gravidade á escena vemos ao presidente acompañado de Román Rodríguez e Jesús Vázquez,  Conselleiro un, ex-Conselleiro o outro, de Educación e Cultura. A actitude mostrada por Alberto Núñez Feijóo non se trata, xa que logo dunha arroutada presidencial, é un plan de ataque á lingua galega  compartido por todo o executivo. Neste retrato é especialmente vergoñento o papel da Secretaría Xeral de Política Lingüística. De certo que o responsable deste organismo non vai saír a afearlle a Feijóo e á súa cohorte o desprezable papel que xogaron neste comenzo de curso. Non o fará porque o que menos lle importa é unha normalización da que renegou o mesmo día en que xurou o cargo.
Por último unha nota innecesaria desde o punto de vista estritamente sociolingüístico. Comenzaba a entrada dando conta do discurso de Feijóo e o compromiso do goberno coa educación dixital. Comento un caso persoal. O meu fillo pequeno tivo a mala sorte de estar nun grupo no se introduciu o Edixgal. Ao cabo dun par de meses, pais, profesores e alumnos estabamos que botabamos pestes contra esa patufada dixital que consistiu nun pdf que había que ver nun computador incómodo, extremadamente reducido, lento, e de moi mala calidade. Así que a solución foi imprimir o pdf e así rematou toda a aventura dixital.

venres, 15 de setembro de 2017

O Pergamiño Vindel. Un tesouro en sete cantigas


Ás portas das chegada do máis ilustre visitante á nosa terra, a Universidade de Vigo divulga este vídeo no que Francisco Singul (comisario da Exposición), Alejo Amoedo (Asociación Pertenza), Quique Costas ( Universidade de Vigo) e Mariña Albor (Universidade de Santiago) nos presentan o pergamiño Vindel.
O pergamiño, que estaba forrando un libro de Cicerón, foi descuberto polo libreiro Pedro Vindel no ano 1914, quen llo vendeu por 6.000 pesetas ao musicólogo catalán Rafael Mitjana. Éste exercía de diplomático en Suecia, e alí levou o pergamiño. Rafael Mitjana morre no 1921 e as cantigas de Martín Códax quedan a disposición, primeiro da viúva e despois dos herdeiros. Non se volve a saber del ata que a biblioteca Sandbergs Bokhandel o compra nunha subasta, formando parte dun dentro lote de libros, no ano 1961 por unha cantidade rídícula, 78 coronas suecas . Despois adquirido polo bibliófilo Otto Haas finalmente foi posto á venda en Londres polo seu colega inglés Albi Rosenthal que llo vendeu á Pierpoint Morgan Library de Nova York, onde se conserva desde 1977. A falta de institucións políticas propias fixo que este tesouro tivese un percorrido azaroso.
Quédome coas palabras de Quique Costas ao final do vídeo, "temos que montar un comando para secuestralo xa que non pode ser que volva marchar"

xoves, 14 de setembro de 2017

Supremacismo lingüístico na xustiza



[Aviso necesario: este blogue está adicado ás linguas polo que non se comentará o contido estritamente xudicial do caso ao que se refire. Só se tratará sobre o uso das linguas e as actitudes que se mostran sobre este uso.]

A caverna mediática elaborou este vídeo co fin de aldraxar a postura dos dous individuos xulgados, porén, se o miramos sen prexuízos e o valoramos desde a obxectividade os comportamentos sobre o emprego das linguas, veremos ata que punto o delirio supremacista está engastellado na sociedade. É moi curioso que o xuiz non entenda ao comparecente cando éste se declara inocente, mais si entenda que lle conteste que ten 30 anos. Estas dúas percepcións contraditorias obedecen a un único fin, o de enfiar un discurso que xustifique o racismo lingüístico do xuíz, ou máis xeralmente, do aparato xudicial.
Se os mozos xulgados se presentaran ante o xuiz como portugueses falando en portugués terían un intérprete, se o fixeran como galegos falando galego volverían a ser desprezados.
Nótese que ante a petición dun intérprete por parte do avogado só hai un "no" cortante e prepotente. Nótese tamén que o avogado non ten dereito a falar na súa lingua. Só hai unha lingua sobreprotexida e imperante que detenta todos os dereitos e é obxecto de todas as obrigas. A lingua dos brancos, a lingua imposta aos negros.

Unha lingua para a festa, e viceversa

por Nel Vidal no Praza Pública:

"A mí me gustan más grandes / Que no me quepan en la boca”, “Chingan cuando yo les digo / Ninguna me pone pero”, “Me dice papi vente adentro así me preñas”, “Tengo puta nueva to' los fines de semana”, “A ella le gusta que le den duro y se la coman”, “Agárrala, pégala, azótala, pégala”... É triste recoñecer que a única vez que vin unha atracción infantil de festa en Euskadi me chamara a atención que non soase ningunha canción do tipo destas de Becky G., Maluma, Arcángel, Daddy Yankee ou Trébol Clan. Sorprendentemente para min estaba a soar música infantil en éuscaro. E é que, si, no noso país é frecuente escoitar nas festas que pagamos todas e todos, a todo volume, eses temas nas chilindradas ás que levamos as nosas nenas e os nosos nenos, sen que nos chame xa a atención, porque, ademais, son semellantes a algunhas das que soan en festas infantís de aniversario ou comuñóns, que as rapazas e os rapaces bailan e cantan en festas ou bailes, e non tan diferentes, incluso, dalgunhas sobre as que se teñen preparado coreografías en campamentos de verán ou festivais escolares. Escollín exemplos dos máis explícitos dalgunhas das cancións máis duras, é certo, pero todas reais e escoitadas por min nun paseo pola zona de atraccións dunha festa hai un par de semanas.

domingo, 10 de setembro de 2017

Novas linguas

por L.C. Carballal, na Praza Pública:
Hai tempo lin nun texto sobre sociolingüística a resposta que un paisano daba a unha pregunta –ende mal non lembro cales: nin texto nin pregunta–, esta quedou para sempre no meu acordo polo aclaratoria que era sobre o status do galego. A esencia da resposta era: “antes cando o galego era un dialecto…, mais agora que é unha lingua”. Obviamente o galego seguía a ser o mesmo, mais a súa situación mudara considerabelmente: subira de categoría.

mércores, 6 de setembro de 2017

Unidades didácticas de xeoloxía


Os vídeos realizados cos drons son subxugantes. Moito máis se nos mostran un dos lugares máis descoñecidos e fermosos da nosa xeografía, o dos penedos de Traba-Pasarela que debuxan a costa entre Laxe e Vimianzo.
Só por seren cantadas por Eduardo Pondal estas terras xa merecían a súa visita. Ao pé destes penedos, próximos á praia de Traba está o que queda do figueiral de Mórdomo que así o cantaba o bardo nos Queixumes dos pinos:
                                                       Cando te vexo me acordo
                                                       de quen non podo olvidar,
                                                       ¡ouh, figueiredo de Mórdomo,
                                                       de Mórdomo, ouh, figueiral!
                                                       A túa garrida sombra,
                                                       aló no medio do v’ran,
                                                       vista de lonxe parece
                                                       que dá frescura e zolás.
                                                       Debaixo das túas follas
                                                       hai un garrido areal,
                                                       cunhas areas tan brancas,
                                                       que vén da beira do mar,
                                                       que a quen te mira convidan
                                                       ó sono…, e outras cousas máis.

Imaxe das unidades didácticas
Pero, se trouxen estre vídeo por aquí é por estar realizado por Xacobo de Toro Cacharrón, o autor de diverso material didáctico de soporte audiovisual. Seguramente esta peza audiovisual dos penedos de Traba-Pasarela foi realizada co fin de ser utilizada nas aulas de xeoloxía que imparte tanto este docente no IES Urbano Lugrís (Malpica de Bergantiños), como Adela Otero no IES Fernando Wirtz (A Coruña), tal e como se relata nesta noticia publicada polo dixital Praza Pública. Ben certo é que o material que elaboraron estes docentes é impresionante, ofrecéndonos unha nova mostra do camiño que debería seguir a Consellería de Educación para promocionar e poñer en valor o traballo dos docentes que se esforzan por elaborar materiais de calidade en galego. Para confirmalo podemos consultalo aquí. Mágoa que a Consellería sempre se mostre coas costas viradas a todo aquelo que supoña normalización lingüística
Finalmente recollo un dos vídeos destas unidades didácticas do que quería destacar o comenzo no que Xacobo de Toro e Adela Otero achegannos aos Muíños da Ribeira, no lugar de Ardeleiro (Malpica de Bergantiños), para pasar a explicarnos os esforzos tectónicos sobre as rochas do lugar.


sábado, 2 de setembro de 2017

Aprendendo da man da Xunta que a lingua galega é prescindible

Moito lle temos que agradecer á Xunta do PP por esa política lingüística de xibarización da lingua galega que practica a cotío! Grazas ao seu exemplo imos aprendendo que o galego é prescindíble, acaso inútil ou desprezable. Velaquí un exemplo máis.
Como é ben sabido polos usuarios do twitter, baixo a imaxe identificativa da conta e a súa dirección, aparece un saúdo ou unha presentación da mesma. Na conta oficial de da Escola Galega de Saúde, dependente do SERGAS, podemos ler: "Escuela Gallega de Salud para Ciudadanos. Servicio Gallego de Salud. España". Se na imaxe que teño aquí pegada á esquerda podemos ler unha liña en galego, "Uniuse en febreiro 2012", non llo atribuïades á @EscolaSaude, é cousa miña, que teño o acceso ao twitter en galego, e ese tipo de informacións aparécenme así. Pídolle desculpas ao SERGAS por manchar a súa reputación, que con formas de actuar coma esta, ten ben gañada.
A conta parece especializada en divulgar os "días de" acompañados dunha imaxe. Aínda que a redacción veña en galego, todas as imaxes divulgadas aparecen con textos en castelán. Non preguntaremos a razón pois xa se nos explicou bastante ben na cabeceira da conta.
Por poñer un exemplo o Día das Letras Galegas subiron as seguintes ilustracións para celebralo:
Celebración do 17 de maio pola @EscolaSaude
Unha segunda conta de twitter, relacionada coa primeira é a asociada ao plan código 100,  "un plan de innovación centrado en el envejecimiento, una de las máximas prioridades de nuestra comunidad", tal e como aparece na presentación.
Neste caso a conta practica o bilingüismo idiota, pega un chío en galego, e outro co mesmo contido en castelán (nota parte: cualifícoo de idiota porque parece dirixido a idiotas que son incapaces de entenderen textos do estilo "consulta aquí o Mapa da Demanda Temperá") Ben, en ocasións esquécense do chío en galego... e ben, tamén pode suceder que o chío en galego nos mande ao mesmo documento que o chío en castelán. O documento estará en castelán, por suposto. Deste xeito visualizamos moito mellor que a lingua galega ten que ir sempre acompañada da súa irmá maior, nunca pode andar por aí soa. Así aprendemos que é prescindible, inútil.