Quero aplicar a miña ciencia á lingua para pintar a face do noso maior ben colectivo: o galego







xoves, 31 de maio de 2018

A intervención Lía Lema na Academia Galega




Un ano tras outro facemos referencia neste blogue á iniciativa 21 días co galego , por ser un traballo referencial na normalización lingüística. Por múltiples razóns, nesta ocasión, foise adiando esta entrada. Entrementres 21 días co galego recibiu un merecido recoñecemento da Academia Galega ao seren invitados nunha xornada de Encontros coa xente nova que se celebrou por primeira vez o pasado día 08/05/18 na Rúa Tabernas nº 11 (A Coruña)-
Quen mellor relatou este Encontro foi o portal educativo Botóns nun artigo cargado de información e con vídeos propios no que se daba conta fiel do desenvolvemento do acto. De alí recollín este vídeo, coa intervención de Lía Lema, alumna do Colexio Fogar Santa Margarida, cun discurso realmente impresionante e que debería divulgarse e fomar parte do peto educativo para a reflexión sociolingüística.
Lía é de Laxe, chegou á Coruña hai 8 anos. Explícanos como actúa a presión lingüística do español para o cambio de lingua e propón algunhas consideracións sobre o uso do galego e a súa situación actual.

martes, 29 de maio de 2018

Na política lingüística, detrás do fume está o incendio


De seguirmos as actuacións da política lingüística da Xunta de Galicia, concluiríamos que as súas actividades redúcense a fumegar o panorama político. Collamos un exemplo típico, o que se presenta neste vídeo. Feijóo acude ao VIII Encontro da industria alimentaria na Coruña,  e a súa intervención, en contra de todos os consensos en materia lingüística, faina en castelán. Este proceder é tan habitual no presidente da Xunta que case a diario hai un audiovisual mostrando esta práctica. Podemos imaxinar que a cantidade de actos e intervencións nas que renega do galego é moito maior.  Se o presidente renega da lingua galega acotío está dando a entender que é completamente prescindible. A un tempo demostra que a Xunta non está comprometida co seu uso nin coa súa normalización.
Entón, como debemos entender que o mesmo o día e á mesma hora o secretario xeral de política lingüística se reúna cun pequeno grupo de empresarios para sacarse unha foto con eles e poder emitir un comunicado no que pretendidamente se está a favorecer a galeguización no mundo económico? De ser certo o que se di neste comunicado, teriamos que estar escoitando a intervención de Feijóo en galego. Como isto non é así, ese presunto apoio á galeguización empresarial queda nunha fumareda intoxicadora que pretende ocultar unha realidade atroz, a dunha Xunta aniquiladora da lingua. O máis grave deste intento de encubrimento  é que está substentada por un organismo, a SXPL, que debería ser o máis radical garante de normalización da lingua.
Unha cuestión á marxe. No comunicado da SXPL fálase dun Plan de dinamización do galego no tecido económico. Alguén sabe dalgunha medida efectiva dese Plan?

luns, 28 de maio de 2018

Lingua propia, lingua común

por Xoán Antón Pérez Lema, no Sermos Galiza

O galego, ademáis de ser a lingua propia de Galicia, constitúe o noso principal patrimonio inmaterial, o que nos fai propios e diferentes. O cerne da nosa cultura e do noso xeito de estarmos no mundo. Malia non ser xa a lingua materna de centos de milleiros de galegos a nosa lingua é un patrimonio común a todos. Tamén aos que aprenderon (aprendimos) falar en castelán.

sábado, 26 de maio de 2018

Mil futbolistas máis para a lingua galega

por Iván Méndez López, na revista Luzes:


Pasou o “Día del gallego” e a lingua xa está toda feita até o ano que vén. Co esmero deste ano, ademais, quedounos niquelada incluso até o 2020.A edición 2018 da festa das letras vernáculas prometía xa hai unha semana cando Feijóo I O Sociolingüista achou a resposta á pregunta do millón: por que perdemos clientela galegofalante na rapazada? “Porque os mozos son libres e quedaron fartos da política lingüística do bipartito”. Os menores de 9 anos, que son os que leva O Noso Presidente en Monte Pío, falarán todos en galego, supoñemos. E, se non, culpa do bipartito. De non marchar a Madrid ou ao consello de administración dunha eléctrica, Feijóo ben pode fichar por algún club de primeira como defensa central: expeditivo e mestre en mandar balóns fóra como el hai poucos.

venres, 25 de maio de 2018

Como a lingua modela o noso pensamento


Chegoume este vídeo de Trafegando Ronseis. Ao premer o play, Lera Boroditsky, profesora de ciencias cognitivas da Universidade de California ofrece neste relatorio TED varios exemplos de como a lingua modela a forma do noso pensamento.
Hai linguas que teñen unha gran cantidade de palabras para identificar as cores do espectro, outras apenas diferencian "claro" de "escuro". Os Kuuk Thaayorre, de Pormpuraaw na costa oeste do Cabo York, no continente australiano, foron obxecto de estudo de Lera Boroditsky. Eles non usan conceptos como "esquerda" ou "dereita" pois todo o refiren aos puntos cardinais. Esta forma de comunicación está moi ligada ao territorio, xa que Pormpuraaw é un lugar desértico, sen referencias xeográficas que indiquen as direccións. Pola contra, os galegos temos todo o territorio nomeado. A nosa lingua é xeografía, de aí que só nós teñamos un Otero Pedrayo. Tal é o noso apego á xeografía que cando nos pregunta por unha dirección, contestamos: "vai por ese camiño e á man dereita verás un desvío e unha casa de pedra. Por aí non é. Segue dereito...."
En español "ponte" é masculino, en alemán (e en galego) é feminino. Lera comenta que os españois atribúenlle ás pontes cualificativos que os prexuízos e as convencións sociais asocian ao "masculino", porén os alemáns danlle atributos "femininos". Pregúntome cal é a conformación galega do concepto "ponte".

"Hai 7000 línguas faladas en todo o mundo e podemos crear moitas mais.  O tráxico é que estamos a perder moita desa diversidade linguística a cada momento Perdemos cerca de unha língua por semana e segundo as estimacións, a metade das línguas do mundo desaparecerán nos próximos 100 anos. Unha notícia ainda peor é que agora, case todo que sabemos sobre o espírito e o cerebro humanos baséase en estudos de estudantes universitarios normalmente americanos e anglófonos. Isto exclúe a case todos os seres humanos."

A xente non lle falla ao galego

por Xosé Mexuto, no Sermos Galiza:

Iso é así. A grande maioría do país tenlle lei ao galego. Quérelle ben. Se reparades, poucas causas hai no país -se algunha- que mobilicen tanto -que sexan tan transversais, por usar ese palabro- como a causa colectiva pola dignificación do idioma que nos dá nome.

Querida Victoria

por Beatriz Gutiérrez Caneda, no Sermos Galiza:

Coñecina en 1993. Por aquel entón eu estreaba os 26 con ilusión e ganas de cambiar o mundo. Coma todos. Cando cheguei a aquel instituto de Pontevedra pensei que sería máis doado do que foi. Normas non escritas, un alumnado problemático, profesores que levaban anos na ensinanza. E eu que acababa de saír da facultade, cos meus zapatos de cores e un sorriso nos beizos.

xoves, 24 de maio de 2018

O asasinato do galego

por Antón Losada, na revista Luzes:

Dise con frecuencia que a lingua galega está morrendo. Non podo estar máis en desacordo. Á lingua galega estana matando. Non morre coma se fora vítima dun accidente, dunha enfermidade ou das inexorables leis da evolución que obrigan a adaptarse ou morrer. Trátase dun crime premeditado, planificado e executado por criminais perfectamente conscientes, que saben o que fan e o que queren e actúan con premeditación e aleivosía; nin sequera se lles pode aplicar a atenuante de ignorancia porque saben perfectamente o que están asasinando e o que significa.

mércores, 23 de maio de 2018

O "Mar adiante" do CRA de Vilaboa


Os cativos da Escola de Barciela, pertencente ao CRA de Vilaboa, presentan "Mar adiante", a primeira novela de María Victoria Moreno. Vese que traballaron o tema, pois no vídeo vemos como presentan un libro feito por eles. Ademais son quen de presentarnos á autora homenaxeada no Día das Letras 2018:




Letras galegas: de guímaros e suicidas

por Iolanda Teixeiro Rei, no Sermos Galiza:

Todo empezou por un viño nunha cea dun interesante encontro herculino de psicanálise onde se falava de Sade e da esencia da perversión. O viño era tan bon que deu parola a preguntármonos que era a verba guímaro coa que se bautismara aquel gorentoso viño. Eu só lembrava que Franco Grande definía ese vocábulo como un adxectivo semellante a espilido, vivo, activo e sagaz. Meu irmao pequeno, o mitólogo, díxome ao telefone que era unha especie de familia mítica das terras luguesas. Así as cousas, mentres preparava o poema para a homenaxe a Carvalho Calero, desprezado un ano máis pola Academia Galega, un amago de neurose obsesiva adonouse da miña vontade e deime á pescuda deses enigmáticos guímaros. Alén dos viñedos de Doade debruzados no Sil, o primeiro guímaro dun dicionario de español falavame de bufón e hazmereir, mais tambén dun apelido común en Brasil e Portugal.

Para que serve o galego?

por María Xosé Porteiro, na revista Luzes:

A primeira vez que intentei expresarme en galego tiña catorce anos, recén chegada de Cuba. Non coñecía a familia de aquí, en particular, a miña avoa Xosefa Fernández Millares. Meu avó, Xosé Porteiro Irimia, morrera pouco antes e non me deu tempo de preguntarlle polos devanceiros, nin de que me levase persoalmente ata o pedregal onde nace o Miño, ou saber daquel bisavó que se alistara no exército carlista, tampouco de como facía aquelas zocas tan xeitosas que todo o mundo lembraba, ou da fabulosa historia daquela súa irmá que lle botou un meigallo e lle fixo perder varias colleitas e ver morrer as súas vacas máis prezadas. Pero tiven durante tres anos -logo morreu- a nai do meu pai que nacera en Santalla, na Ribeira de Piquín. Casou con aquel mozo lanzal e máis novo ca ela, de Candedo, preto de San Martín de Lúa. Meu pai, Xesús, foi o fillo máis vello pero cando sendo un rapaz viu o cepelín cruzar o ceo, metéuselle na cabeza que quería ser piloto, marchou a Madrid para facer o servizo militar como voluntario en aviación e xa non regresou.

martes, 22 de maio de 2018

Resaca das Letras



Pasou o día, pero para os que amamos e vivimos nela, hoxe segue sendo Días das Letras.
Onte dábamos conta do principal acto do Día das Letras, a manifestación de Quremos Galego!. Hoxe toca repaxar algúns momentos que seguen ecoando como, por exemplo o deste vídeo publicado por Praza Pública, e que me encantou. Non só o vídeo, senón tamén o artigo co que se acompañaba, denunciando a actitude antigalega da Xunta, que vía o funesto decreto do plurlingüismo, quer desligar ciencia de uso do galego. E aínda máis, a restra de artigos deste dixital arredor do Día das Letras deste ano, é antolóxica. Debería ser de lectura obrigatoria en centros de ensino.
O certo é que a semana xa comenzara a tomar corpo arredor da celebración da lingua coa efervescencia dos chíos etiquetados cos hastags #Microespañolismos e #SiCaféConLeite. Todo comenzou cun reto do secretario de comunicación do BNG:

Se ampliamos o intervalo de tempo, temos innumerables achegas dos centros escolares. Por poñer algúns exemplos, remítome ás que fun recollendo por aquí estes días anteriores: "A festa no faiado", da Escola Infantil de Sarria, "Xa non teño medo" do CEIP do Carballal (Marín), "Anagnóriseando" do IES de Vilaboa, ou o case-oficial Telexonal do CPI dos Dices (Rois)
Alén do mundo docente, tamén houbo achegas signficativas. Velaí o documental sobre María Victoria Moreno do concello de Pontevedra ou a agradable sorpresa do club de fútbol gaélico vigués Keltoi, que elaborou un audiovisual con lecutas da obra de María Victoria Moreno.
Houbo, e seguramente haberá, artigos de opinión que afortunadamente non poden deixarnos indiferentes. Eu escollín dous publicados pola revista Luzes. Un, do sempre sarcástico Antón Losada, cun título que adianta a melodía do contido: "O asasinato do galego", e outro do máis enterado do que se move no mundo dixital no ámbito sociolingüístico (e non só), Iván Méndez, quen en "Mil futbolistas máis para a lingua galega" mostra as caras da zunia, aínda máis monstruosas cando se comparan coa faz da defensa da lingua desde o que debería ser a normalidade máis normal de todos os días, pero que ata se ve rara, por infrecuente nun país anormalizado pola forza.
Para rematar este repaso á resaca do 17 de Maio, un par de ideas que me chegaron á ialma. Viñeron da Agrupación Astronómica Io, quen tivo a feliz iniciativa de elaborar un chío-fío coas (poucas) obras de ciencia publicadas en galego. Paga a pena miralo para decatármonos da febleza da cultura galega, e de quen é o responsable de estarmos nesta situación. Só se pode ser un hipócrita ou un idiota e seguir negando que os autores materiais da elaboración e aplicación do funesto decreto do plurilingüismo non son responsables da laminación da lingua de noso. Finalmente, uha nova luzada da Agrupación Astronómica:
Sei que houbo moitas máis cousas, pero estas son as que quixen destacar.

luns, 21 de maio de 2018

Manifestación 17M 2018: A lingua non para



GZ contrainfo parece que sempre saca os mellores vídeos das manifestacións do 17 de Maio. Desta vez acertaron completamente ao tomar como fío condutor do audiovisutal o manifesto do Correlingua coa actuación dos Labregos da Linguaxe rapeando "Rapea, que a lingua no para". Estes rapaces do IES Antonio Fraguas (Santiago) estiveron fantásticos.
Nieves Rodríguez foi a encargada de conducir o acto na praza da Quintana. Marga Romero, do Consello de Administración do Sermos Galiza foi a encargada da lecutra do minifesto  “En galego día a día”. Tamén interviñeron, Marcos Maceira, da Mesa, Concha de la Fuente, produtora do programa da Radio Galega “O Diario Cultural”, Anxos Sobriño, presidenta da CTNL, Cesáreo Sánchez da AELG, Adela Figueroa, escritora, que foi quen sofriu en primeira persoa o famoso agravio contra a lingua galega no edificio da Xunta en Lugo cando ao solicitar que a atendesen en galego recibiu como resposta “Yo solo hablo castellano.

sábado, 19 de maio de 2018

A festa no faiado



Ao estar metino no ensino secundario un acaba tirando sobre todo por recursos desta etapa cando é verdade que hai un mundo marabilloso para a normalización que cómpre desenvolver, sobre todo na educación infantil. Hoxe vai un exemplo, a adaptación do conto "A festa no faiado" de María Victoria Moreno feita polos nenos e nenas da Escola de Educación Infantil de Sarria

Unha viaxe á máquina da mente



Velaquí a quinta charla do ciclo de divulgación científica "Achegando a ciencia" realizada no edificio do Vello Cárcere de Lugo, na que Xurxo Mariño fala sobre a neurociencia.
Noutras entradas ([1] e [2] )xa déramos conta deste excepcional programa de divulgación científica coparticipado polo concello de Lugo e o colectivo Caladiños.

venres, 18 de maio de 2018

Xa non teño medo


Os alumnos do CEIP do Carballal (Marín), repiten éxito musical. O ano pasado fóra o Casares-ton, agora chegan coa produción "Xa nont teño medo", elaborada polo profesor  Víctor Alfonso Castro Martínez, con coreografía de Paloma Pazos e texto de María Victoria Moreno. Tamén parcipa a ANPA!
vía Román Landín e Aula Botóns

Novos finais para contos vellos



Encantoume esta idea que recollín do IES Félix Muriel (Rianxo). Os rapaces de 1º e 2º da ESO traballaron os prexuízos machistas sobre os contos clásicos, pegáronlle unha volta, e devolvéronos unhas creacións dunha rapazada que traballou os prexuízos de xénero dunha forma orixinal e da que saeu un poduto agradecido.


http://www.bicodaria.com/2018/05/novos-finais-para-vellos-contos/

xoves, 17 de maio de 2018

En galego día a día


Con certeza o acto máis importante do día se hoxe é a manifestación de Queremos Galego!. Alí nos veremos, clamando contra as prohibicións á lingua galega e por unha política lingüística realmente normalizadora.

A nosa lingua, mastro das nosas letras

por Xosé Lois García, no Sermos Galiza:

O 17 de maio, “Día das Letras Galegas”, é unha data que confirma identidade e, tamén, respecto polo legado de permanencia no noso idioma. O idioma galego é o noso maior monumento inmaterial que confirma un profundo sentimento que manifesta a maior cimeira do que somos e do que non podemos ser alleos ao que nel expresamos, na palabra como nas letras. A homenaxeada deste ano é María Victoria Moreno (Valencia de Alcántada, 1939-Pontevedra, 2005). Veu a Galiza da longa e tantas veces esquecida Extremadura, a exercer de pedagoga e moi pronto pasou a exercer de galega falante, algo pouco usual naqueles que viñeron co idioma castelán ás costas e que non se desprenderon del, lamentabelmente. María Victoria asumiu o repto e foi unha pedagoga que exerceu de escritora infantil, maioritariamente. Neste caso, percibiu o problema que tiña a nosa lingua no espazo infantil, e fixo valentes esforzos de integrarse a unha realidade moi descoidada polos poderes institucionais. Confirmando o desfase daquelas escolas do antigo réxime, fixo posíbel alertar e alentar a seus alumnos cunha literatura propia. É verdade que ela non foi a iniciadora da literatura infantil galega, pensamos no noso grande Manuel María e en tantos outros. Mais non deixa de ser prodixioso que unha escolante en lingua castelá exercera en galego e, alén da literatura infantil, aportara outras escollas literarias. Non toca outra que recoñecer o seu esforzo e eficiencia, nunha época tiránica en que o ensino estaba vetado para o noso idioma. María Antonia Moreno foi valente e dignificou a fala que falamos. Por tanto fíxose nosa por amor á palabra que sae da nosa lingua e crea literatura. Unha referencia para volver á cal do rego, onde xermina semente verdadeira, e nos ofrenda perenne froito que a recoñecemos na lingua.

mércores, 16 de maio de 2018

Cantas cousas podes facer en galego!



O Concello de Carballo puxo en marcha unha campaña para convidar a usar o galego libremente en todos os ámbitos sociais. Ademais do vídeo, a campaña acompáñase dunha serie de carteis CC. Que é iso? Así o explican:

Para corazóns contentos, para Compras e Caprichos, para Conxeniar e Convivir, para Cálidas Cancións, para Cafés e Confidencias, para Cabezas Creativas, para Cóxegas Cómplices, para Conversas Cruzadas, para Crebar Cadeas, para Celebrar Conquistas..., para Cantas Cousas! Para canto queiras podes usar e compartir a túa lingua, sen restricións, sen límites, sen dereitos reservados. A licenza do galego é libre, é CC, é Creative Commons, para que cada quen poida usalo onde e cando queira.


martes, 15 de maio de 2018

Nomes e apelidos galegos: Agora é o momento!



Campaña do BNG animando á galeguización dos nomes e restauración dos apelidos. No seu portal ofrecen información de como facelo.
Gustaríame ver esta campaña repetida noutros partidos políticos.

Pódese querer moito a este país, e traballar por el cada día, chamándose José Luís, Alejandro, Ángeles ou Blas. Para mostra Mini, deputado do BNG, que aínda hoxe é José Luís e vai galeguizar neste 17 de maio o seu nome. Do mesmo xeito, practicamente todas e todos levamos en nós a marca da deturpación sistemática dos nosos apelidos: Ameijeiras, Teijeiro, Lage, Naya, Rey... Isto non vai de sentirse máis galego ou galega, a inmensa maioría vivímonos galegas con naturalidade e con afecto ao lugar e á cultura da que facemos parte. Trátase de dar un pasiño -sinxelo e rápido, pero moi importante- para corrixir a historia neste ámbito e facer xustiza. Bonita e necesaria. Restaurar a forma correcta dos nosos apelidos e galeguizar os nosos nomes. Queremos máis Xosé Luís, Alexandre, Anxos, Brais, Ameixeiras, Teixeiro, Laxe, Naia, Rei... Con plena normalidade, con orgullo e cun sorriso na boca. Para o galego nunca é tarde. Este 17 de maio, é o momento. Galeguiza o teu nome ou restaura a forma correcta dos teus apelidos.

luns, 14 de maio de 2018

Anagnórese de Keltoi



O Keltoi Vigo Gaelic Athletic Club é un equipo de fúltbol gaélico vigués formado no 2014. Tiveron a excelente iniciativa de gravárense nun vídeo lendo Anagnórese, de Mª Victoria Moreno
A páxina de facebook do Keltoi

O supremacismo de "Hablamos español"

por Xoán Antó Pérez Lema, no Sermos Galiza:

Aquela “Galicia Bilingüe” dos anos 2008, 2009 e 2010 guindou de todo a máscara e presentouse este sábado n’A Coruña a faciana descoberta como plataforma “Hablamos español”. Canda grupos parellos de Euskadi, Catalunya, Nafarroa, as Illes ou o País Valencià queren que no ensino non se use lingua distinta do castelán ao longo e largo de todo o Estado español. Vaites, vaites… O mundo ao revés. Cando case todos pensamos que o problema é unha lexislación galega discriminatoria coa lingua que limita substancialmente o uso do galego como lingua vehicular e impídeo de feito no ensino infantil das nosas cidades.

domingo, 13 de maio de 2018

O ronsel do Vindel



Manuel Bragado publicou no seu merecidamente famoso blogue unha entrada sobre o libro "As cantigas de Martin Codax en 55 idiomas", publicado pola Universidade de Vigo. Esta publicación é un dos ronseis que nos deixou a vista do Pergamiño Vindel á nosa terra os pasados meses. Non se trata do único, pois para despedilo cara terras americanas (como tantos galegos que alá foron) varios membros da Academia deixaron neste vídeo tamén as súas reflexións. E aínda hai máis achegas.
O pasado 01/03/18, poucos días antes da súa marcha definitiva,  a RAG e a Universidade de Vigo celebraron un acto académico-literario arredor do Pergamiño Vindel con intervencións de Camiño Noia, Xesús Alonso Montero, Henrique Monteagudo e o artista Roi Casal [1], [2], [3]
Agora que fica soíño en Nova York, sen o agarimo da xente que con emoción o foi visitar, quizais sexa o momento de que gardemos as fichas da exposición "Pergamiño Vindel. Un tesouro en sete cantigas"

Binormativismo: tentativa de resposta a um problema que nom se colocou

por Maurício Castro, no Sermos Galiza:

Som da opiniom de que todo isto do chamado “conflito normativo” que arrastamos há décadas manifesta umha impotência: a de avançarmos, como formaçom social, na adoçom e normalizaçom do galego como língua nacional.

Medo nas aulas

por Iván Méndez, na Revista Luzes:
O PP do País Valencià da Comunidade Valenciana lánzase á nobre causa de que as nais e os pais participen máis activamente na vida educativa das súas crianzas. Os mércores, quedada coa titoría. O xoves, reunión da Anpa. O venres, denuncia do profesorado que adoutrina nas aulas aka que non pensan coma nós.

sábado, 12 de maio de 2018

Anagnoriseando



María Victoria Moreno foi profesora en Vilalonga. Hoxe dúas mozas do IES de Vilalonga recollen repasan a súa vida e falan especialmente da súa obra máis coñecida "Anagnórise" (Galaxia), na que podemos ler unha dedicatoria:
 "Para os meus alumnos de Vilalonga, que me aledaron os días que eu enfiaba esta historia, que me regalaron o bolígrafo co que a escribín"

Tribulações de um reintegracionista para modificar seu apelido

por Nemésio Barxa, no Sermos Galiza:
Seu apelido ou seu nome. Ultimamente neste digital esta-se a reivindicar o direito que todos temos de reintegrar ao galego nossos apelidos ou nomes deturpados ou castelanizados. Eu ao remate de este escrito vou deixar um resumo dos trámites e condições que devem darse para obter a modificação. Mas, primeiro, vai uma mensagem para os que comigo compartem as teses reintegracionistas e que podem pensar em optar a mundanças não sempre de facil decissão.

venres, 11 de maio de 2018

O himno de Galicia



Non entendo isto do fútbol, e moito menos as paixóns que provoca. 
Parece ser que hai uns días se celebrou un deses denominados derbis. No club futbolístico do Celta de Vigo tiveron a feliz idea de publicar este vídeo no que miles de gorxas unidas no evento deportivo cantaron o himno con orgullo. Un himno que nos une e un himno que nos une coa lingua na que foi escrito polo gran bardo da nosa literatura.


xoves, 10 de maio de 2018

O Correlingua 2018 comenzou na Estrada


Alí estivemos, xa o comentamos nalgunha outra entrada. O pasado xoves 3/05/18 comenzou a 18ª edición do Correlingua na Estrada que rematará o vindeiro 16/05/18 en Vigo. 
Seguro que imaxes moi semellantes a estas se repetirán por todo o país durante estes días cunha chea de participantes celebrando a lingua galega polas rúas das vilas e cidades. 

mércores, 9 de maio de 2018

Mª Victoria Moreno, galega por amor


O concello de Pontevedra regálanos este documental sobre María Victoria Moreno, a profesora e escritora protagonista do Días da Letras deste ano. 
É sabido que todos os anos os actor oficiais celébranse na patria do autor. Aínda que orixinaria dunha pequena vila de Cáceres Mª Victoria Moreno acabou escollendo Pontevedra como a súa patria. Agora o concello págalle este acto de amor á terra con este coidado documental. Trátase dunha peza de alto valor didáctico e que pode significar un reto para os concellos das vindeiras edicións das Letras Galegas. Mil parabéns a un concello que ten na súa carteira unha chea de iniciativas normalizadoras, nada que ver coa triste etapa da alcaldía de Juan Luís Pedrosa, que foi a que me tocou vivir como veciño desa, agora sí, luminosa cidade.
Unha das leccións que nos deben quedar na memoria para sempre é a da represión lingüística nas carnes de Mª Victoria Moreno. Por impartir cursos de galego, non remunerados, foille denegado o pasaporte.
No documental participan unha boa cantidade de coñecedores, amigos e familiares de Mª Victoria Moreno: Xesús Alonso Montero (académico e amigo),  Luís Bará (concelleiro e compañeiro), Manuel Bragado (editor), Fina Casalderrey (académica, escritora e amiga), David Castro (director do IES Torrente Ballester), Francisco Castro (escritor e editor),  Pedro Ferriol (viúvo), Rosa María Gómez Cuerpo, Manuel González Fernández e Manuel Seijas Marinero (amigos), Begoña Llacer Moreno (filla), Eli Ríos (escritora), Francisco Xavier Senín Fernández (escritor, tradutor e amigo),  Magariña Valderrama Curás e Pilar Álvarez (libraría Xuntanza), Mariló Valiño (compañeira no IES Torrente Ballester e amiga), Luz Gallego (librería Seijas).
Pois iso, hai que velo, e usalo.


Dío en inglés, que queda máis moderno: o caso dos ‘badges’

por Xusto Rodríguez, no GCiencia:

Se algunha vez cursastes un MOOC, estaredes familiarizados cunha palabra coa que eu batín hai unhas poucas semanas, ao rematar a miña primeira experiencia de formación por esta vía. Xa comezara algún outro, pero… ai, a falta de constancia!

luns, 7 de maio de 2018

A pancarta do Losada



Noutra ocasión xa escribíramos unha entrada semellante a esta. Daquela facíamos referencia á pancarta que elaborara o IES Antón Losada para galanear no Correlingua do 2015 co lema "QuéroTE na miña lingua". Hoxe temos que facelo para a presente edición do Correlingua que celebramos o pasado 3 de maio polas rúas da Estrada.
Este vídeo serve ademais como mostra de que o Correlingua é moito máis que unha xornada festiva de celebración da lingua. Arredor dela realízanse múltiples actividades nos centros. No caso do IES Antón Losada, ademais da impresionante pancarte, organizouse un concurso de adhesivos que se repartiu entre os participantes no Correlingua.

domingo, 6 de maio de 2018

As escollas electivas

por Xoán Carlos Domínguez Alberte, no Sermos Galiza:

A finais de abril deste ano a plataforma virtual blogaliza, en vigor dende 2003, pechou as portas. Nela albergábase o blogomillo, ou conxunto de bitácoras existentes en galego.

21 días co galego

por Víctor F. Freixanes, en La Voz de Galicia:

Hoxe escribimos dende o optimismo, dende a alegría de saber que as cousas poden mudar. Ou que podemos axudar a que muden: con intelixencia, vontade e imaxinación. Hai cinco anos, unha profesora do instituto da Pobra do Caramiñal, Pilar Ponte Patiño, con alumnos de ESO e Bacharelato, botou a andar unha experiencia que xa corre polas redes. Rapaces e rapazas de 15 e 16 anos, moitos deles non galegofalantes, aínda que cunha competencia elemental no uso da lingua, comprométense a vivir tres semanas (21 días) usando decote a lingua galega: nas aulas, cos amigos, coa familia, na vida común, no lecer, dentro e fóra da casa. Tres semanas en galego, reflexionando sobre o que esa práctica significa, as dificultades que atopan, as contradicións, os prexuízos… Ao rematar a xornada, o rapaz ou rapaza conta nun vídeo a súa experiencia nas últimas 24 horas.

sábado, 5 de maio de 2018

Os nomes da Estrada: Codeseda



Hai xa dúas semanas que comenzou a xeira de presentacións polo rural do libro de Clara Iglesias, Os nomes da estrada. (Edicións Fervenza 2018). Nestes vídeos vemos como se desenvolveu o acto, presentado por David Otero. No primeiro interveñen dous estudosos desta parroquia, Xesús Ameixeiras e Luís Ferro.
No seguinte vídeo temos a intervención da autora, no que ademais de dar referencias toponímicas da Estrada, recolle algunhas particularidades da comarca de Codeseda.

A Xunta prepara (bis)

por ¨Iván Méndez, na revista Luzes:

Xogo de agudeza visual. Atope vostede as diferenzas:
Política Lingüística prepara un plan de dinamización do galego entre os novos.

venres, 4 de maio de 2018

A lingua común e a fala das Neves


Un dos máis arraigados prexuízos sobre a lingua (galega) é o de que a falamos mal. O razoamento continúa: para falármola mal, mellor non a falar.
O certo é xusto o contrario. A peor forma de actuar coa lingua e non a usar. Ninguén fala a lingua estándar (agás en contextos formais), todos falamos na fala do noso lugar. Esa é a única forma de empregar a lingua, calquera lingua.
Hai uns días recollíamos nesta xanela dixital unha campaña da Plataforma per la Llengua: "El català, llengua comuna", na que se insiste na identificación da poboación coa súa lingua. O alumnado de 2º da ESO do IES Pazo da Mercé (As Neves) fixo algo semellante, explican marabillosamente estas ideas.
Botamos moi en falta campañas insitucionais que leven a mesma mensaxe que expresan estes rapaces.

O be do uve

por Manuel Gago, en La Voz de Galicia:


Son dun concello, A Pobra do Caramiñal, onde nos pasamos media década dos 80 discutindo ata o cansazo sobre se Puebla ou Pobra. O asunto era máis difícil que o de Ribeira, porque aquí había unha diferenza clara nos usos orais. Ao fin, o topónimo normalizouse, non pasou nada e ninguén cuestiona hoxe o uso oficial da Pobra. E na vida privada, cadaquén que lle chame como queira. Así que estiven estes días seguindo con certa curiosidade a surrealista polémica ao redor do uve de Ribeira. Enténdase, o que máis me interesaba era saber que problema lle ven ao topónimo lexítimo os que defenden o uve, toda vez que non existe ningunha -repito, ningunha- xustificación histórica e documental do uso desa grafía no nome tradicional de Ribeira.

Alimentar o afecto pola lingua galega

por Xosé Castro Ratón, no Diario de Arousa:

A cita é o próximo 17 de maio, ao mediodía, nunha marcha cívica polas rúas de Compostela baixo o lema de “En galego día a día”, convocada pola plataforma cidadá Queremos Galego que xa ten acadado nos últimos chamamentos unha participación multitudinaria, unindo sensibilidades de todo tipo na causa común da defensa do uso da lingua galega. Anotamos pois, na axenda de compromiso persoal, unha manifestación anual que é fundamental para mostrar a necesaria reclamación, fronte ao desleixo dos poderes políticos responsábeis,a prol dun avance no proceso de normalización plena do idioma propio. Mesmo xa conformariamos en que non haxa retroceso e que o nivel de uso cotiá sexa o que precisa unha lingua atacada en varias liñas neurálxicas.

xoves, 3 de maio de 2018

Lecturas astronómicas en galego

No Departamento de Matemáticas do IES Antón Losada proxectaramos o curso pasado impartir durante este a materia de Astronomía como optativa do centro para 1º de bacharelato (1 hora lectiva semanal). Incomprensiblemente non nos deron o permiso desde a inspección.
Con todo, nesa materia estaba previsto recomendar a lectura dalgúns libros para achegarse a distintos aspectos da astronomía. Propúxoselle a parte do alumnado que lesen e traballasen con estes libros como actividade extraescolar, do estilo dos clubs de lectura. Alén da extensa anotación de Damián Campos, quizais os traballos que ofrecen os resumos máis sintéticos e visuais son os realizados por outra alumna de 2º de bacharelato, Laura Rey Vigo. Aquí os comparto, ao tempo que presento os libros en cuestión.
Esta entrada ten un punto triste: preséntanse tres libros de divulgación científica en galego, será prácticamente imposible dar con outro que non se mencione aquí. Estamos ante o panorama dunha cultura arrasada.

O primeiro, o que é para min o mellor libro de divulgación científica escrito en galego, e un dos mellores que lin nunca. Trátase de E fixemos a luz! (USC 2015), de Salvador Bará. Forma parte da colección Biblioteca de divulgación. Serie científica, con poucos, pero gorentosos exemplares.




O segundo libro ten unha excelente edición, ¿A que altura está o ceo? (Alvarellos, 2016). Debido á proxección mediática do seu autor, Jorge Mira, é quizais o máis popular dos tres. Relata os fitos máis importantes na medición do universo. Laura escolle nesta presentación algúns dos que máis lle chamaron a atención.



Por último, un clásico, o Sidereus Nuncius, de Galileo Galilei. Premendo na ligazón pódese acceder á publicación en galego realizada polo MUNCYT no ano 2011. Esta obra foi a que impulsou o debate sobre o heliocentrismo. Cando se publica, no 1610, xa pasaran máis de 60 anos da edición do De Revolutionibus de Copérnico, pero non foi ata a aparición do texto galileano que comenzou o verdadeiro tirapuxa entre o xeocentrismo e o heliocentrismo. Dunha banda: o poder da Igrexa, da outra, o talento e os argumentos de Galileo.
O Sidereus Nuncius é un texto curto, de doada comprensión, o cal é moi de agradecer nun escrito de índole científica. Lévanos á cerna do debate científico que acabaría na cualificación de herética á proposta copernicana e á conseguinte prohibición dos libros que a defendesen. É fundamental para comprender a dicotomía ciencia-relixión e para adentrarse no estudo da historia da ciencia.

mércores, 2 de maio de 2018

martes, 1 de maio de 2018

Días (e noites) do libro

por Xosé Cermeño, en El Correo Gallego:

TOCARÁ esta semana escoitar palabras incendiadas de boas intencións e sinceras louvanzas sobre os libros. Que bonitos, que necesarios, que indispensables son os libros. Cantas cousas aprendemos neles. Son días tamén nos que mesmo as xentes de letras prestamos tamén moita atención aos números e comprobamos, con tristura, que o panorama en Galicia do libro, da lectura, da edición e das bibliotecas so dá para ser entre pesimista e moi pesimista. E as causas son varias. A primeira -un feito no que estaremos dacordo todos- é que a retirada de políticas públicas, e dos recursos que levaban aparellados, fixo moito dano ao libro galego. E non só ao libro, desde logo.