O deputado da CUP Albert Botran e o deputado do BNG Néstor Rego quedaron sen palabra, literalmente, esta semana no congreso español. No debate sobre a lei de educación os dous interviñeron en catalán e en galego. Outros voceiros o fixeron tamén pero pasaron ao español no momento en que a presidenta da Cámara, a catalá Batet, llo indicou. Botran e Rego non o fixeron, seguiron a falar na súa lingua e o resultado foi que os botaron da tribuna.
A discriminación das linguas das nacións sen Estado en relación co español fai parte da mesma natureza do réxime político institucionalizado após a morte de Franco. Os lexisladores de 1978 non dubidaron en estabelecer un status diferente para cada un dos idiomas, fixando na literalidade da norma constitucional un trato asimétrico para eles que o Tribunal Constitucional foi interpretando ao longo do tempo nun sentido favorábel ao español. En 1986 este órgano non dubidou en dar a razón ao delegado do Goberno do PSOE na Galiza e presidente da Real Academia Galega, Domingo García-Sabell, negando a obrigatoriedade do deber de coñecer o galego.
A feijoada, o prato nacional brasileiro, é unha comida ben saborosa e nutritiva. A galega é, en troca, intragábel. Referímonos, claro está, ao papel anti-galego que está a exercer o presidente da Xunta, o sr. Núñez Feixoo, verbo da lingua grazas á cal ocupa o seu cargo, mantense no poder autonómico, cobra del e co que aspira a cotizar aínda máis na política española. Servidora, como galega, debe todo o respeito aos seus representantes públicos. Sinto demitir desta obriga cívica cando me teño de referir a un presidente, un conselleiro de Cultura, Educación e Deporte ou uns deputados e deputadas que resultan perxuros da legalidade que os consagrou como tais ou ben prostitúen o seu cargo político en nome de intereses partidistas alleos á súa función.
Ricardo Carvalho Calero entrevistado no programa 'A trabe de ouro' da TVG (1987) from Multimedia on Vimeo.
Estamos no estraño ano das Letras Galegas a Carvalho Calero. Bo momento para lembrar esta entrevista que o actual presidente da Academia lle fixo ao homenaxeado no ano 1987 no programa "A trabe de ouro"
O profesor Moreno Cabrera, da Universidade Autónoma de Madrid, define o lingüicidio como a actividade etnocida realizada co obxectivo de que unha determinada lingua deixe de falarse. E engade que esta actividade -criminal, diría eu- adoita levarse a cabo pola forza, prohibindo a lingua, relegándoa no ensino ou castigando severamente aos que a usan mediante un "lavado de cerebro" consistente en convencer aos que a falan de que se trata dunha lingua inútil, innecesaria, inferior, limitada, imperfecta, empobrecedora e inculta. ¿Sóalles isto aos lectores a respecto do idioma galego, tanto no plano histórico como, en boa parte, no momento actual?
Alfonso Eiré, en El Correo Gallego:
OS principais medios de comunicación dos EE. UU. dixéronllo en directo a todo un presidente: “Non é certo, vostede minte”.
O 17/11/2020 o deputado nacionalista Néstor Rego intentou, por tres veces facer visible a nosa lingua. Na primeira intervención só puido facelo durante 30 segundos antes de que a presidenta do congreso o cortara. Na segunda só tivo o micrófono aberto durante 5 segundos. O terceiro intento foi cortado aos 3 segundos e dúas décimas, case sen tempo material para que Mertixell Batet enxergara cal estaba a ser nesta ocasión a lingua.
En total, 38 segundos e dúas décimas. Iso foi todo o que se puido escoitar en galego no parlamento español nesta lexislatura, todo o demais foi español, e con actitudes coma esta aseguran que así o seguirá sendo no futuro. O mesmo sucede en moitos outros ámbitos, para manter unha mínima presenza, aínda que só sexa testemuñal , hai que facelo en contra de ordes, leis, decretos, costumes, presións, mandatos ilegais e caras de odio.
por Marcos Maceira en La Voz de Galicia:
Unha enmenda ao proxecto de nova lei de educación volta a situar a lingua galega na confrontación política coa participación incluída do presidente da Xunta. Non para garantir a súa total dispoñibilidade, senón xusto para o contrario.
O pasado 13/11/20 comenzaron os XXII Encontros para a Normalización Lingüística, este ano adicados á "Integración lingüística como ferramenta social". Neste vídeo temos as intervencións arredor da integración do colectivo migrante no sistema educativo. Relátanse tres experiencias, unha do IES do Milladoiro, outra do modelo Burela e unha última sobre o programa de apoio lingüístico do concello de Salceda de Caselas. Os SNL tamén fixeron a súa achega coa intervención de representantes do concello de Ames, da USC e de Reverso Comunicación.
En todo este panorama a Xunta está completamente ausente. Compárese a NADA ABSOLUTA cos programas de acollida en Euskadi e Cataluña desenvoltos nesta outra sesión. Botemos unha ollada, por exemplo a Ep! Escolta i parla, o programa de acollemento para adultos da Generalitat. Comparémolo agora coa única proposta da Xunta: "Castelán e galego para inmigrantes". Primeiro, o galego só se vai acompañado do castelán. Segundo, neste portal só hai unha relación dos centros de ensino de adultos, e non de adultos inmigrantes. Non hai ningún tipo de programa.
Cando se trata de avances no uso do galego, a Secretaría Xeral de Política Lingüística fica ausente. Se nos preguntamos polo seu labor, a resposta é simple: están centrados exclusivamente en facer propaganda de si mesmos, unha propaganda na que se presentan como valedores da lingua, e que fica en accións superficiais, sen acción transformadora algunha.
O venres pasado, 13/11/20, entregáronse no Teatro Principal da Estrada os Premios San Martiño á Normalización que este ano foron para A banda da Loba, no apartado de difusión da lingua no país, e para a Asociación Cultural Vagalumes no de difusión da lingua na comarca de Tabeirós-Terra de Montes.
Quixen recoller aquí as reaccións dos dous colectivos premiados. Ambos coincidiron en denunciar o decreto de plurilingüismo. Este é o comunicado que deixou no facebook A Banda da loba:
Hoxe celebrouse a entrega dos Premios San Martiño na Estrada. Como dixemos no noso discurso, estamos moi agradecidas de recibir este recoñecemento por aportar o noso gran de area á normalización lingüística en forma de música. Chegar e achegar á xente nova poemas na nosa lingua baixo un envoltorio atractivo foi sempre un dos nosos obxectivos. O futuro do galego está nas súas mans e se uns se esforzan en que lles sexa alleo (lembremos que van dez anos co Decreto do plurilingüismo), outras temos que loitar para que entren en contacto con el por outras vías. Que o esforzo por facelo se vexa recoñecido significa moito para nós.
Tamén queremos dárlle os parabéns á Asociación Cultural "Vagalumes" polo seu premio e polo seu discurso desta mañá, claro e contundente. Nós, non podiamos rematar o noso dun xeito diferente a este: "Porque somos Penélope
a tecer e destecer un idioma
que nos resgarde do frío,
para que o inverno non nos ispa de palabras
que non abrase coa súa fame predadora a colleita
que non consiga nunca arrincarnos o lévedo que nos constrúe
que a buxaina siga bailando
medrándose en fonemas
tomando máis e máis bocas. "
Adondar a lingua (Celia Parra)
Agora tocaría darlle ao play no vídeo e escoitar a canción publicada o 31 de outubro, con motivo da celebración do Día das Letras. Xa que A banda da loba os citou, a seguir, o texto da recollida do premio da Asociación Cultural Vagalumes:
Agradecemos á Asociación Cultura O Brado o premio San Martiño de Normalización Lingüística. Valorámolo como un recoñecemento á causa pola que existimos e traballamos, que non é outra que a posta en valor da nosa cultura, do noso patrimonio e, por enriba de todo, a nosa lingua. O galego é a razón máis importante pola que vimos traballando dende hai máis de 10 anos. De feito, a asociación “Vagalumes” xurdiu no seo da plataforma cidadá “Queremos galego”, que naceu en 2009 para facer fronte ao chamado Decreto de Plurilingüísmo para o ensino que, en realidade, baixo ese nome aparentemente atraente, o que viña era a reducir a presenza da nosa lingua en todos os niveis educativos, até o extremo de ficar o galego prohibido, por primeira vez na nosa historia democrática, en certas materias (e non por casualidade nas que gozan de maior prestixio). A sociedade galega mobilizouse contra este atentado ao noso idioma e na Estrada, como en moitos outros concellos do país constituíse a plataforma cidadá Queremos Galego. A partir dela naceu a Asociación Cultural Vagalumes, coa finalidade de axudar a dar a coñecer e a poñer en valor o patrimonio natural, material e inmaterial da nosa comarca que, debido á desidia da nosas institucións, se encontra en moitas ocasións sumido no esquecemento, abandono e menosprezo. Na Asociación Cultural Vagalumes entendemos que a través do coñecemento e posta en valor do patrimonio do noso concello e da nosa bisbarra podemos chegar ao recoñecemento de sermos quen somos, galegos e galegas orgullosos da nosa cultura e do noso país.
Mais, para chegar a iso, temos que partir do primeiro e máis esencial, a lingua galega, que está situada neste momento histórico nunha encrucillada en que se xoga o seu destino. O galego está nunha situación de perda acelerada de falantes novos, que son os que poden asegurar o futuro da lingua. Os propios datos oficiais mostran que se está a producir unha quebra na súa transmisión xeracional como nunca antes se producira; que, por primeira vez na historia, o galego non é a lingua maioritaria en Galiza; ademais, continúan a pesar sobre ela os vellos prexuízos que nunca chegaron a desaparecer, como a idea de que é unha lingua un tanto rústica e rural, polo tanto ineficaz e inadecuada para a vida urbana e moderna. De feito, os datos sobre o uso do galego entre a rapazada das cidades galegas son estarrecedores, pois mostran que está nunha situación practicamente residual.
E perante isto, nun momento tan crucial, cando sería fundamental termos unha política verdadeiramente normalizadora, con medidas para frear esta sangría constante de falantes, as institucións que teñen a obriga de implementala miran para outro lado. Ou ben, opóñense directamente a calquera medida que poida incidir nunha mínima recuperación do galego, como é o caso da nova lei de educación, que está en trámite parlamentar. O presidente da Xunta de Galiza súmase ás críticas lanzadas polo seu partido á reforma educativa presentada polo Ministerio, acusando ao goberno español de querer eliminar o castelán da educación. Sería para rir se non fose un asunto serio e ben triste. Aquí, no noso Concello, vivimos aínda hai moi pouco tempo o caso da prohibición expresa de utilizar a nosa lingua nos proxectos que se presentaren para a remodelación da praza na feira. En fin, o galego está sendo perseguido e acurralado polas propias institucións encargadas de promovelo e normalizalo. E o galego, a nosa lingua, é o instrumento que nós, os galegos e galegas, fomos construíndo ao longo de séculos de historia, para expresar a nosa visión do mundo, a nosa particular maneira de aprehender a realidade; en fin, a nosa cultura.
Como dixo Castelao, “o galego non é unha obra de arte; é matriz inesgotábel de obras de arte”. Sen o galego, Galiza non existiría; por iso, todo o traballo que realizamos na Asociación Cultural Vagalumes, co obxectivo de posta en valor do patrimonio, de recuperación e difusión dos nosos escritores, de coñecemento da nosa historia, da memoria da represión e das vítimas do franquismo..., está inserido na defensa e reivindicación do maior valor que posuímos, a nosa lingua. Agradecemos á Asociación Cultural O Brado o premio San Martiño de Normalización Lingüística e esperamos que o recoñecemento que este premio supón sirva para contribuír a avanzar nos obxectivos que ten a nosa asociación; e, para nós, é un incentivo para continuar con máis forza no noso traballo, no que convidamos a participar a todas as persoas que sintan amor polo noso país.
por Henrique Monteagudo, en La Voz de Galicia:
O idioma galego é un tesouro de valor incalculable, pero corre o risco de perderse. As persoas que estimamos a nosa lingua sentimos moita preocupación ante este serio problema, e, loxicamente, ansiamos atoparlle solucións. Nos estudos de planificación lingüística apréndese que para atopar as posibles solucións a un problema é indispensable definilo con precisión. Vexamos.
Reportaxe de Nós TV con entrevistas a Fernando Ramallo, profesor da Universidade de Vigo, e Alberto Oubiña, concelleiro de normalización de Pontevedra. A presentación do vídeo mete medo:
Máis do 80% das alumnas da Universidade de Vigo toman apuntamentos en castelán. En galego, só o fan sempre o 7%.
Pois ben, a pesar de ser unha iniciativa da Xunta, ou quizais por iso, resulta que esta plataforma non ten unha versión en galego. Non está de máis lembrar que nestes días tanto o conselleiro de educación como os demais membros da Xunta andan metidos nunha campaña de propaganda na fan ver como excluínte da lingua dominante un proxecto lei ultragarantista co castelán.
por Malores Villanueva, en La Voz de Galicia:
Nacín en 1982, só unha semana antes de que a Real Academia Galega (RAG) e o Instituto da Lingua Galega (ILG) aprobasen as normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego que se converteron meses despois en oficiais. Sen ter coñecemento deste feito, miña nai conscientemente decidiu educarme en galego, pero fíxoo ocultando un trazo moi característico da súa fala de Cotobade: a gheada. Considerou que aquel fenómeno dialectal non era o modelo de lingua que me debía aprender, posiblemente porque o asociaba a aqueles prexuízos que moitas veces tivo que soportar sendo estudante. Ao tempo, moitos pais naqueles anos oitenta optaron por renegar do seu idioma e romper a cadea de transmisión lingüística. A lingua é un investimento e, se se pode escoller, non é raro que se opte por aquela que resulta máis proveitosa e está menos connotada. Séculos de exclusión dos ámbitos de prestixio pesan sobre o galego, pero a miña nai bastoulle o feito de ser a súa lingua, a que reflectía a súa identidade e a do seu país.
O curso pasado tivo que suspenderse a edición do Club de debate pola pandemia. Por esta razón recuperar agora este vídeo da edición anterior non chega con tanto atraso. Ademais esta extraordinaria peza audiovisual dá conta do que é o Club de debate, unha competición con aire deportivo centrado no desenvolvemento da lingua oral, organizada polos servizos de normalización lingüistica de varios concellos, agrupados en comarcas.
Os obxectivos son:
-Favorecer o emprego da lingua galega entre a mocidade, especialmente os usos orais en contextos formais e informais.
-Potenciar a fluidez comunicativa ligada á oratoria.
-Promover o pensamento crítico e analítico.
-Fomentar a diversidade de opinións, a tolerancia fronte a diferentes cuestións e o traballo en equipo.
As V Xornadas de Onomástica organizadas pola RAG coa colaboración da Deputación de Pontevedra e o Museo de Pontevedra emitíronse por streaming o pasado día 07/10/2020 e agora podemos recuperalas neste vídeo.
Comenzaron cun relatorio sobre a denominación da disciplina dedicada ao estudo dos nomes das marcas a cargo do coordinador do Seminario de Onomástica, o académico Antón Santamarina, e outro sobre o valor dos nomes para as marcas, as empresas e os dominios en Internet do profesor da Universidade de Vigo Benigno Fernández Salgado. Despois podemos escoitar á profesora da Universidade de Santiago de Compostela María Álvarez de la Granja falando dos recursos lingüísticos das marcas comerciais e á profesora Sara Míguez tratando a relación das marcas coa paisaxe lingüística tomando a Redondela como punto de referencia. Deseguido, o presidente da RAG, Víctor F. Freixanes, traza unha viaxe pola historia a través das cabeceiras galegas. A sesión da mañá concluirá cunha achega sobre os nomes das adegas e dos produtos da denominación de orixe do Ribeiro a cargo de Raquel Rodríguez Parada.
Na sesión da tarde Celtia Rei Brandón trae desde o IES Alexandre Bóveda (Vigo) unha experiencia didáctica en Coia sobre os nomes de bares e restaurantes. Finalmente Gonzalo Navaza modera unha mesa redonda sobre o mercado e a lingua.
A tradutora e ilustradora Sara Plaza Moreno, sen ningunha ligazón familiar con Galicia, hai uns anos comezou a se preocupar pola situación lingüística e social galega para o que se valeu, sobre todo, da lectura de xornais dixitais na nosa lingua e de fontes variadas como programas culturais da TVG e portais na rede.
Correlingua leva 20 anos no tallo, así que non podía adiar máis a celebración deste aniversario e, a pesar da Covid-19 celebrou este festival no Pazo da Cultura de Narón presentado por Isabel Risco quen leu o manifesto gañador do Correlingua, "Vinte coa lingua, vinte con rebeldía" realizado por alumnado de 3º da ESO do CPI de Zas. A continuación tivo lugar a actuación de Cé Orquestra Pantasma e A Gramola Gominola.
Un dos motivos que máis me apartan do reintegracionismo é a súa consagración da utilidade como razón principal. A mesma razón precisamente que outros empregan para defender o castelán e o inglés. E parece evidente que nesa competición os que levan as de ganar son estes últimos.
No artigo da semana pasada, permitinme enumerar as materias dun alumno de 2º curso da ESO e o idioma en que cada unha delas era impartida, cun erro que agora remedio. Máis unha das atribuídas debe ser anotada ao inglés: Tecnoloxía, de modo e maneira que, incluíndo as materias de lingua correspondentes, eis o balanzo: 5 delas en español; 3, en inglés; 2, en galego; 1, en francés. Se excluírmos a “redundancia” metalingüística, isto é, a impartición da materia dun idioma no idem correspondente, o resultado é: 4, en español; 2, en inglés; 1, en galego. O “plurilingüismo” do Decreto de hai un decenio resólvese con ampla goleada para a lingua oficial do Estado; necesariedade do inglés; residualidade para o galego (nunha materia, “Valores éticos”, escollíbel como opción da Relixión), que, neste panorama, pode chegar a ter cero percentaxe, cero presenza como lingua vehicular. Naturalmente, a primeira e principal denuncia que o artigo contiña ía dirixida a unha maioría do poder lexislativo e a unha actuación do poder executivo que operan agresivamente para aceleraren o desuso da lingua nacional, da que a mesma lexislación vixente cualifica de lingua “propia”. Dígase que país normal dedica o 14% do ensino á súa lingua “propia”!! Ou acaso será “propia” no sentido de mandadeira, de recadeira? A “propia” disposta, por vontade da Xunta, a obedecer sempre as ordes da ama ou do amo español, mesmo antes de que este as formule (“as túas ordes son desexos para min”, reza o contra-refrán masoquista)?
Este ano todo está tocado pola COVID-19. Isto fixo que as XXIX Xornadas de Lingua e Literatura fosen, por primeira vez, virtuais. Como toda cruz ten a súa cara, iso permítenos agora poder repasar as intervencións destas xornadas.
Neste vídeo Xosé Ramón Feixeiro Mato imparte unha conferencia sobre "O aspecto lingüístico na obra de Carvalho Calero". Seguindo a lista de reprodución, achamos a Laura Tato con "A poesía e o teatro na obra de Carvalho Calero" , a Pilar García Negro con "Carvalho Calero narrador", a Manuel Castelao Mexuto con "O meu Carvalho", a Héctor Cajaraville traéndonos un "Abano de propostas didácticas arredor de Carvalho Calero" e finalmente a intervención da cantante Ugía Pedreira
