Digo Moraima

 

Cláudia Morán no Nós Diario:

Hai menos dunha semana que Moraima pasou a ser moito máis que un nome propio e un poema de amor. “Porque eu falo en galego, sabes, Siri?”, dille a pequena de envexable sotaque ao robot máis internacional. E dillo porque a máquina, tan limitada para ser global, responde que non a entende. Esa Moraima de pelo loiro, tan adorable como viral, é a viva representación de tantas rapazas galegas que abrazan con forza a lingua, como ao osiño de peluche que simboliza o amor e o fogar, ignorando a ameaza latente de que alguén llo arrebate. Tan real, que e a nai e o pai da nena, a piques de ser escolarizada, xa o temen.

 

O ceo explicado

Xa hai un tempo que sigo a AstroXabi. Souben del grazas ao labor divulgativo da Asociación Astronómica Io. Trátase dun matemático que fai vídeos de divulgación da astronomía. Nste que presento aquí relátanos como moverse polo ceo neste outono que acaba de comezar. Faino usando un programa moi recomendable para axudarnos nesa aventura de coñecemento do ceo nocturno, o Stellarium.

Grazas por encher un oco más da divulgación da ciencia na nosa lingua.

 

Digo Moraima

Manuel Bragado no Faro de Vigo:

Esta fin de semana correu pola rede como auga da fonte a conversa entre Moraima, unha picariña galegofalante de tres anos, e Siri, unha intelixencia artificial (IA) con funcións de asistente persoal para o sistema iOS. Pouco menos de minuto e medio que sintetizan a situación dramática da lingua galega hoxe representada na imposibilidade de que Moraima atope resposta algunha de Siri en galego, a súa lingua materna. Con 300.000 chíos en Twitter, cen mil visionados en Facebook e milleiros de copias distribuídas nos grupos de Whatsapp, apenas nos dous primeiros días de que o vídeo fose compartido pola súa nai, a conversa asombra e emociona ao mesmo tempo pola paciencia coa que Moraima repite en castelán cada unha das respostas de Siri como pola consciencia sociolingüística prematura da pequena que xa sabe que non é entendida polo feito de que ela fala galego. Unha experiencia semellante á que vive cada día na súa escola infantil ou no parque onde brinca polas tardes no que as picariñas galegofalantes dende o berce coma ela son consideradas como rara avis ou seres extraterrestres –iso si, moi riquiñas, moi curriñas, moi listas e moi bonitas– polo feito de utilizaren unha lingua en perigo inevitable de extinción.

 

Os galegos non sabemos ler español

 por Pilar García Negro en Nós Diario:

Non son leitora habitual do DOG; mais, na procura doutro asunto, batín cunha información da Subdirección Xeral de Bibliotecas e do Libro que me chamou poderosamente a atención: a resolución provisoria das axudas á tradución (activa e pasiva) de obras literarias a que poden concorrer editoras varias. Lembrei entón informacións deste diario en que se denunciaban prácticas intrusas, adxudicacións máis que problemáticas e, aínda, carencia absoluta de criterios na selección e concesión das mesmas. Verifiqueino agora pola miña conta. Tratar de achar criterios obxectivos de conveniencia e/ou utilidade na escolla de obras merecentes de seren traducidas ao galego ou ben desta lingua a outra é labor imposíbel.

 

Na Arzúa, 40 anos despois

Hai catro días, ao bater de casualidade na rede co Plan Lingüístico do Centro e co Proxecto do ENDL do IES de Arzúa, non puiden facer outra cousa que gabalo. Así mo pedía o corpo. Non sabía nese momento que ao pouco tería que multiplicar as miñas gabanzas pois acaban de publicar esta peza audiovisual na que o alumnado do centro reflexiona sobre o uso social da lingua neste momento no que se cumpren 40 anos desde que no "1981 o galego pasou a ser considerada lingua cooficial na Galiza, pasando a ter un estatus legal que lle permitiría saír dos espazos informais e íntimos aos que fora relegada pola ditadura franquista."

Nestas catro décadas vimos como cooficial nunca chegou a significar oficial e o estatus legal do que agora goza o galego non serve para outra cousa que para coutalo en espazos reducidos, en guetos ou reservas. 

A cuestión Moraima

 por Luís Pardo en elDiario

A primeira hora da tarde de onte, o cantante Xabier Díaz subía unha foto á súa conta de Instagram. Unha imaxe tomada hai uns días –na presentación de Agnes, a segunda novela de Javier Peña–, pero que sacaba á luz no momento máis oportuno. Xabier posaba cunha nena loura de tres anos á que estes días seguro que todas vistes tentar razoar con ese aparello do demo chamado Siri. “Aquí, coa actriz de moda”. E tanto que o é.

 

Conseguiremos a alegría de descubrir... e a de impartir aulas de ciencia en galego

Este capítulo protagonizado por Iria Veiga e Ángel Carracedo pecha a serie Coseguiremos da RAG que tiña o obxectivo de darlle voz á mocidade con talento que vive e crea en galego. Estes dous médicos concordan tanto na importancia da comunicación da ciencia á sociedade como na importancia de facelo en galego.

Desafortunadamente os que detentan o poder político prohíben desde hai 11 anos a transmisión de coñecementos na escola das materias científicas. 

 

Na chegada a Ourense da primeira locomotora

Haim 140 anos que chegou o ferrocarril a Galicia. A Fundación Curros Enríquez aproveitou a ocasión para elaborar esta peza audiovisual, proxecto no que tamén colabora o Consello da Cultura Galega 

 

Axendas para o curso 2020-2021

Os comezos de curso inaugúranse cunha axenda que nos axuda a organizar as complexas tarefas do ensino. Desta volta recomendamos a que nos achega Aulas Galegas, cunha moi completa lista de PDF listos para imprimir e fermosamente ilustrados por Viky Rivadulla.

Unha segunda alternativa é este caderno escolar de Nerea Seijoso

O rap das matemáticas en galego

Vai comezar un novo curso baixo a era da prohibición do ensino en galego nas materias científicas. Como recordatorio destes agravios recupero o vídeo elaborado polo Equipo de Normalización do IES de Chapela (Redondela) na última edición da súa feira científica.

Aproveito a ocasión para pedir unha reflexión sobre a expulsión planificada da lingua na mocidade polo que cómpre atender as necesicades sociais lembrando exemplos como o de Rosa Parks, quen, ocupando un asento para brancos no autobús, dou un enorme paso na loita contra o racismo.

 

Unha figa para Eurovisión

As Tanxugueiras con esta canción, Figa, foron as preferidas dos eurofans para o certame eurovisivo do 2022. Unha mágoa que o tema non poida participar no certame que depende en exclusiva de RTVE. Cousas de non termos nós a mans no timón do noso barco.

Máis do mesmo. Cara e cruz

 

por Pilar García Negro en Nós Diario:

"Falar galego é saudábel”. Tal foi o lema da campaña da Mesa pola Normalización Lingüística e mais do Grupo de Normalización do Estudantado de Medicina que apresentaron ao Presidente do Parlamento en Febreiro de 2020. Este diario informaba daquela de que esta campaña declaraba como obxectivo desenvolver con normalidade en galego a relación entre persoal sanitario e pacientes. Lembro isto porque, no meu último artigo, referinme á exigua presenza do galego na vida académica superior, e é de xustiza felicitar o labor de estudantes de Medicina que defenden algo tan elementar como poderen se familiarizar co galego na carreira e, así, teren unha base práctica para o exercicio posterior da súa profisión. Ninguén discute a necesidade de os futuros médicos saberen algo de grego, por ser esta lingua formante de termos científicos e clínicos. É menos o galego na Galiza? 

Nin lubinas nin sardinillas

 por Víctor Freixanes en La Voz de Galicia:

Na lingua do país dicimos robaliza, non lubina, e robalos para os de maior tamaño. Dicimos ollomol, non besugo, aínda que ultimamente, por influencia do castelán, algúns teimen en buscar diferenzas entre un e outro (unha penca debaixo do ollo e cousas así); e cando aínda non chegan ao tamaño de adultos chámanse buraces ou panchiños. Os abadexos pequenos son corbelos. As sardiñas, xoubas ou parrochas (na zona da Coruña, principalmente).

"Coma todo, un idioma aniquílase a base de non utilizalo"

A Secretaría Xeral de Política Lingïuística (SXPL) anunciou que o vindeiro venres 3 de setembro a música en lingua galega chega ao Festival Go!Go!Zo! Xacobeo 21-22 grazas ao apoio da Xunta. O que esconderon foi que o festival programou actividades durante 33 días entre o 14 de xullo e o 9 de setembro. Na linguaxe habitual dos comunicados da Xunta isto significa que só o 3% das actuacións serán na nosa lingua. Usando a súa terminoloxía poderíamos dicir que o 97% do festival Go! GO Zo! Xacobeo 21-22 excluíu o galego co apoio da Xunta.

Como certificación de que o desprezo á lingua galega é estrutural dentro do goberno galego, basta pasear pola páxina do festival. O primeiro que me chamou a atención foi que en distintos formatos, e na versión suspostamente galega, os meses apareceran sempre en castelán. Os vídeos encargados para difundir os eventos tamén se esqueceron do galego. Velaquí a mostra:

😱 Pero aínda no te enteraches? En Go!Go!Zo! Xacobeo 21-22 temos moitas actividades... e, o máis importante, DE BALDE! 🥳
📆 Aproveita o noso programa de 🎼 concertos, 🎧 sesións DJ, exhibicións e propostas infantís 🧒👧
☀️ Despide o verán como se merece connosco!#GoGoZoFestival pic.twitter.com/FyLsjxxIdS

— GoGoZo Xacobeo 21-22 (@gogozofestival) August 26, 2021

Coma sempre, a aniquilación do galego e da normalización difúndese con descarada propaganda como se foso todo o contario. Son reveladoras as palabras de Valentín García, o secretario xeral de política lingüística afirmando que isto

É unha forma de usar a nosa lingua dun xeito lúdico, natural e sen medo a trabucarse. Coma todo, un idioma apréndese a base de utilizalo” 

Moi interesante a última afirmación, que explica por que desde esa mesma SXPL defenden a prohibición das aulas en galego en infantil e moitas das materias do ensino non universitario, especialmente as de carácter científico. Non sei se cómpre traducir o que significan;

"Coma todo, un idioma aniquílase a base de non utilizalo"