Quero aplicar a miña ciencia á lingua para pintar a face do noso maior ben colectivo: o galego







venres, 31 de outubro de 2014

QVG revitaliza a túa lingua

QVG revitaliza a túa lingua! from Illa Bufarda on Vimeo.

Simpática promoción realizada polo alumnado de 6º de primaria do CEIP Ramón Cabanillas  (Santiago) nun obradoiro de videocreación impartido por Illa Bufarda. Esta formación foi un agasallo que o Departamento de Normalización Lingüística do Concello de Santiago de Compostela lles outorgou a catro centros de ensino por participaren no Concurso de vídeocreación para centros de ensino.
O ENDL do centro ten unha páxina churrusqueira feita co sites do google.
Unha mágoa que aos rapaces non lle aprenderan que a letra "q" non se chama "cu", que é un nome moi feo para unha letra.

A imposición do galego e a mentira como arma

por Henrique del Bosque Zapata, no Sermos Galiza:


Os datos aportados recentemente polo Instituto Galego de Estatística amosan un retroceso considerábel no emprego habitual do noso idioma e un proceso de substitución do mesmo favorábel ao español. Esta situación devén dunha política constante e insistente de eliminación de todos aqueles aspectos e elementos que configuran a nosa identidade coma pobo, sen esquencer que os mecanismos xurídicos e administrativos para acadar esta finalidade son centenarios.

xoves, 30 de outubro de 2014

Outro paso adiante



Vídeo producido por Francisco Freire Vila en colaboración con membros da comunidade escolar do CEIP Froebel (Pontevedra).
Seguramente foi un dos vídeos que participou no concurso desta categoría do Correlingua 2014. Daquela pasárame desapercibido pero fun bater agora con el. Para non deixalo escapar.

Filgueira Valverde e as Letras Galegas

por Luís Bará no Sermos Galiza:


A posición do BNG de Pontevedra a respeito da elección de Xosé Filgueira Valverde foi desde o primeiro momento clara. Sen entrar a valorar os seus méritos culturais e intelectuais, que non se poden negar, consideramos que non era unha elección acaída para a celebración das letras galegas pola súa traxectoria política durante o franquismo, período no que asumiu multiples responsabilidades e ao longo dun período de tempo moi longo. A este respecto, non se pode esquecer que a Ditadura franquista foi unha época de persecución feroz do idioma, que ficou prohibido e marxinado en múltiples esferas da vida social, económica e cultural.

mércores, 29 de outubro de 2014

Begoña Caamaño: "Non asumen que cobran porque temos un idioma"



O recuperación deste vídeo é unha pequena homenaxe a Begoña Caamaño, unha enorme defensora da lingua galega.
Esta peza forma parte dese impagable audiovisual chamado A memoria da lingua no que se recollían testemuñas de varios activistas pola normalización.
Grazas a Goretti Sanmartín por lembralo.


Morre Begoña Caamaño, a voz lila da literatura galega, 27/10/14, no Sermos Galiza
A cultura e o feminismo homenaxean a Begoña Caamaño, 28/10/14, no Sermos Galiza
Begoña Caamaño. Palabras como esporas, 27/10/14, por Goretti Sanmartín no Sermos Galiza
Comunidades dos afectos, 28/10/14, por María Reimóndez no Sermos Galiza
Carta desde a illa de Eea, 28/10/14, por Carlos Negro na Praza Pública
Carta de despedida de Begoña Caamaño, dirixida a Uxía, 30/10/14, no Sermos Galiza


Visión panorámica da literatura galegoasturiana (II)

por Xoán Barro, nas Voces de Prolingua:


Os catro inquedos mozos da Xeración de 1936 seguen utilizando a lingua do país na década de 1940, como facían autores nados a finais do XIX (Villar Loza, Mediante, Pedro G. Arias, Cesar Montaña Álvarez de Ron...), pero os condicionantes políticos e sociais de posguerra van cambiar o seu curso creativo. Sela e Fidalgo dedicaranse esporadicamente ao cultivo literario e Mejeras e Queipo, que falece moi novo, optarán maioritariamente polo castelán e mesmo, como fixeron tantos, asinando afervoadas loas ao réxime.

luns, 27 de outubro de 2014

O uso, a comprensión do galego e a intervención do Espírito Santo

O Instituto Galego de Estatística (IGE) publicou novos datos sobre o coñecemento (entender e falar) e uso do galego. Distintos medios xa os debullaron  e observaron que houbo un descenso do uso do galego nun 13% entre os anos 2001 e 2011. Paradóxicamente a noticia foi anunciada como moi positiva desde a Consellería de Educación celebrando que aumenten os que declaran falar nas dúas linguas.

A poucas voltas que lle deamos, concluiremos que  esta nova achega do IGE non revela moitas novidades con respecto ao xa coñecido sobre usos da lingua galega. A enquisa reducíase a tres preguntas:
  • Cal é o seu coñecemento do galego? (Enténdeo, Fálao, Leo , Escríbeo)
  •  Cando usa o galego? ( Sempre,Nunca, Ás veces )
  •  Onde o usa? (pode marcar varias opcións) (En familia, Na escola, No traballo) 
O uso
A polémica xurde da resposta á segunda pregunta, a do uso do galego. A nota da  Consellería destaca que "aumenta o uso das persoas que se desenvolven habitualmente nas dúas linguas". Significa iso que hai máis xente que habitualmente fala en galego? Sería moi chocante que isto fose así pois outras enquisas moito máis completas, tanto do propio IGE como do Mapa Sociolingüístico de Galicia, revelan que a tendencia ao uso do galego é decrecente. Comentábase, por exemplo, que esta situación podía resumirse diciendo que cada hora o galego perde 3 falantes. Non podemos, xa que logo, botar foguetes porque un "89,1% da poboación usa o galego en maior ou menor medida na súa vida diaria" sen antes determinar se a medida de uso do galego é maior ou é menor, e todo apunta que realidade anda máis ben cuantificando ese uso á baixa.
Para comparar os datos ofrecidos estas semanas polo IGE con outra enquisa das mesmas característica temos que remitirnos a outra dese mesmo organismo do ano 2001. Quen elaborou unha excelente comparativa entre os datos obtidos no 2001 e os que se acaban de publicar do 2011 foi Carlos Neira, tanto en varias táboas, como en mapas como o seguinte:

Mapas de uso do galego 2001-2011
Moi acertadamente este analista indicaba que os que declaran falar en galego "ás veces" non están dicindo que falan un 50% de galego, polo que o anuncio da Consellería carece do máis elemental, o rigor científico, e está cargado, pola contra de manipulación informativa partidista.
Baixo a luz destes resultados do IGE o primeiro que podemos concluir é que houbo unha baixada de uso do galego. Isto non pode estrañar a ninguén pois é unha tendencia que xa se viña detectando en anteriores estudos. Con toda seguridade esta baixada continúa despois do ano da enquisa (2011) pois a política lingüística dos últimos tempos con continuadas restricións de orzamentos e dereitos convertería unha mellora na saúde do galego nun feito digno dos anais dos máis respectables milagres do satuario de Lourdes. Cando a política lingüística non fai nada por facilitar o uso normal, e en todos os ámbitos, do galego, non podemos esperar outra cousa que a lingua fortalecida sexa o castelán. Se éste era o obxectivo da Xunta, fai moi ben en celebralo. Iso si, o que non debe facer é enganar ocultándonos a súa verdadeira pretensión pois iso é engadir a hipocrisía á mentira; e unha cousa é que nos tomen por parvos, pero que por enriba se rían de nós xa é maltrato.

A comprensión
No relativo á compresión do galego podemos facer un par de puntualizacións. É certo que prácticamente a totalidade da poboación galega, un 98,6%, entende a súa lingua [frase estraña ésta]. Entón, baixo que argumentos pode defender o goberno a negativa a garantirnos aos cidadáns o coñecemento do galego dos funcionarios públicos retirando a proba nesa lingua das oposicións? Eu só acho unha resposta, que o goberno de Feijóo pensa e ten máis en conta aos de Valdemoro que aos veciño de Forcarei cando toma este tipo de decisións. As consecuencias non se lle escapan a ninguén. Alén de ser unha medida de fomento da emigración é un obstáculo insalvable para normalizar os organismos públicos.
Nunha última reviravolta a Consellería de Educación felicítase a si mesma:

A pesar do incremento considerable da inmigración que se produciu entre os anos 2001 e 2011 (con 77410 persoas estranxeiras máis), a porcentaxe de poboación que declara saber falar o galego mantense practicamente nas mesmas porcentaxes neste período.

Gostaríame saber onde están eses programas de acollida lingüística que facilitaron ese presunto logro. Pois se resulta que os inmigrantes aprenden e falan galego a pesar de que todas as facilidades que lle ofrece a nosa estrutura social e económica son para favorecer a aprendizaxe e o uso na outra lingua teremos aproba irrefutable de que quen leva os asuntos da política lingüística non é Valentín García senón o Espírito Santo. Seguramente a divinidade, tendo conciencia da situación sociolingüística  que temos por Galicia, concede con moita frecuencia o don de linguas aos inmigrantes que se achegan ás nosas terras. Velaí quen realmente dirixe os designios da política lingüística galega. Oremos, pois.

Para entreterse
  • Censo de poboación e vivendas. GalegoIGE
  • A Consellería de Cultura e Educación valora positivamente os últimos datos sobre o uso do galego difundidos polo Instituto Galego de Estatística, 13/10/14, Consellería de Educación
  • El porcentaje de quienes hablan solo gallego cae trece puntos en diez años, 14/10/14, no Faro de Vigo
  • O galego deixa de ser a lingua habitual da maioría da poboación, 14/10/14, Praza Pública
  • Evolución no uso do galego por concellos, Praza Pública
  • Hai remedio para o descenso no uso do galego?, 15/10/14, Praza Pública
  • Mapa de Evolución de Uso do Galego, 2001-2011, táboas elaboradas por Carlos Neira
  • Mapas de uso do galego 2001-2011, por Carlos Neira en Calidonia hibernia
  • O IGE confirma que o galego non é a lingua habitual da maioría da poboación, 14/10/14, no Magazine Cultural Galego de Montse Dopico 

Medios en galego para dar a batalla

por Aurélio Lopes, no  Sermos Galiza:


Recentemente coñecíamos a través dos medios de comunicación unha enquisa do IGE de 2011 que situaba por baixo do 50% a povoación de Galiza que usa o galego como lingua cotiá. Por vez primeira na historia. Estamos no 2014. E ninguén percebe que haxa cambio de tendencia.

domingo, 26 de outubro de 2014

Alcaldes que dignifican a lingua

por Xosé gonzález Martínez, en La Región


O que lles conto aconteceu non hai aínda moito tempo na parroquia de San Facundo do Concello de Paradela (Lugo). Para facer unha rehabilitación do exterior dunha igrexa románica exhumaron os restos mortais soterrados no adro e trasladáronos a un novo cemiterio construido noutro lugar. A comisión parroquial decidíu algo que deica hoxe era insólito: puxeron nos respectivos nichos cadansúa lápida cunha inscrición en lingua galega. Este feito non foi comentado en ningún medio de comunicación. Eu quero renderlle a esa comunidade parroquial o merecido recoñecemento por ter restaurado a memoria lingüística da parroquia.

Cartas de Ken Keirades a Ben Cho Shey e outros documentos. Recompilación en Tabeirós Montes

Este venres 24/10/14 presentouse na Estrada a apertura dun cartafol dixital dentro do web de Tabeirós Montes con documentos de  Manuel García Barros (Ken Keirades) dos que se destacan 35 cartas que éste mantivo con Xosé Ramón Fernández Oxea (Ben Cho Shey) por seren unha mostra da dignidade na resistencia cultural antifranquista. O período desta correspondencia abrangue de 1956 a 1969. A recompilación total dos documentos que se puxeron a disposición dos internautas supera os 200 elementos.
Comenzou o acto coa presentación por parte de Xoán Carlos Garrido como o fornecedor do material que se estaba a divulgar e xestor da páxina na que se aloxa toda a documentación. De seguido Clara Iglesias explicou os temas tratados nas cartas que Ken Keirades lle escribiu a Ben Cho Shey. Diferenciou tres bloques principais: un deles sobre lecturas e opinións de García Barros sobre as novidades editoriais, outro das súas relacións co galeguismo do interior (Galaxia e RAG), e unha última sobre temas máis persoais arredor da labranza, a casa e a familia.
A última intervención foi levada por David Otero quen fixo un repaso polo resto da documentación que de Ken Keirades: anotacións, cartas non enviadas, reflexións,...
Un exemplo pode ser este texto de Ken Keirades, 'Xa que son  académico', no que nos ofrece unha crítica demoledora do uso que os membros da Academia facían (ou máis ben deixaban de facer) do galego:
“Xa que son académico, anque aínda me custe traballo crelo, coido ter que ir pensando na maneira de facer algo que poida corresponder dalgún xeito ao feito ese de o ser.Non teño aínda o regramento nin me vale o selo de oficio por ter o lema en latín, idioma que descoñezo, apesares de habelo practicado bastante en tempos lonxanos axudando a misa os domingos e días de novena cando o sancristán me deixaba, pois había que contar coa súa venia. Pero tampouco coido necesario para comprender que o obxecto e fins da nosa Academia serán, terán que ser, o depuramento e fixación da lingua galega, que é a nosa, a de todos os galegos, quéirase ou non, anque haxa desleigados que a repudien, “imbéciles e escuros” que dixo Pondal. E velar polo seu prestixio e expandimento ata conseguir que non haxa ningún nado na Terra, ou fillo de quen o fose, que deixe de falala.


Non quixera deixar de poñer por escrito o primeiro que pensei cando comencei a escribir esta entrada. Con algo de maldade imaxinei nos problemas que tería Ramón Nicolás se un día quixera escoller só un manuscrito de Ken Keirades para a súa colección do Caderno da crítica.

Ofrenda lírica.
Para completar o acto tamén se presentou a gravación que X. R. Fernández Oxea lle fixo á súa filla Isabel con motivo da súa primeira comunión  con poemas de Xosé Mª Álvarez Blázquez, Fermín Bouza Brey, Ramón Cabanillas, Ricardo Carballo Calero, Augusto Casas, Xosé Díaz Jácome, Avelino Gómez Ledo, Ánxel Xoán, Ramón Otero Pedrayo, Victoriano Taibo, Celso Emilio Ferreiro e o propio Ben Cho Shey, Jesús Carballeira López e Anisia Miranda. Esta ofrenda lírica podemos escoitala no portal de Tabeirós Montes.


Un Manuel García Barros moi completo.
Non son éstes os únicos recursos que nos ofrece a Asociación Cultural Vagalumes sobre García Barros. A colección sobre o autor é moitísimo máis completa. Ademais dunha biografía hai vídeos con actos de homenaxe, documentos, fotos, e arquivos diversos  sobre un congreso arredor de Ken Keirades celebrado na Estrada no ano 1992 ou libros sobre a súa figura.

Teño a completa seguridade de que non será, nin con moito, ésta a última vez que teña que facer referencia ao portal Tabeirós Montes pois se non é pouco ao que se fixo referencia aquí, a cantidade de documentos que xa hai recompilados é como para ter este web ben á vista no escritorio do computador.

Outros roubos, os das linguas

carta ao director de Manuel Cabada Castro no Faro de Vigo:


Hai xa algúns anos publicouse en Galiza un libro no que un capítulo leva como título "O ladrón das palabras", unha alegoría da situación de linguas dependentes ou subordinadas coma o galego. Chamoume a atención porque coido que dá no albo. Ese ladrón estranxeiro do que alí se fala que, cun coitelo ó cinto e un dente de ouro, se foi apoderando das palabras dun país que non era o seu fai referencia naturalmente á historia, aínda viva e presente, do país galego e da súa lingua. Por outra banda, só hai poucos días os xornais deron a nova, que en realidade tiña pouco de nova, de que o galego continúa co freo ou coa marcha atrás posta no seu desenvolvemento en relación co castelán. Non deixa de ser curiosa e sorprendente, porén, a diversidade no modo de apreciar este tipo de inxustas situacións lingüísticas e culturais se as comparamos con outras, igualmente inxustas, que están tamén de actualidade. Prodúcenos efectivamente noxo, e con razón, o conto de nunca acabar dos presuntos roubos ou atracos con guante branco que determinadas altas personalidades do mundo político ou económico presuntamente teñen perpetrado en detrimento dos lexítimos dereitos dos demais. É tamén moi comprensíbel a repulsa que, hai xa algo máis, se produciu tamén respecto de certas persoas que chegaron a apoderarse de nenos acabados de nacer para dárllelos fraudulentamente a outros pais. Roubos de diñeiro ou de persoas a costa dos perdedores silenciosos ou silenciados. Mais tamén as palabras dun país en posesión da súa propia lingua e cultura, é dicir, as palabras nas que se contén e se expresa o específico modo de vivir e de entender o mundo de todo un pobo poden ser obxecto de depredación e espoliación.

sábado, 25 de outubro de 2014

Organizarse para salvar o galego

editorial do Sermos Galiza:

Que o goberno galego faga valoración positiva dunha enquisa que sitúa a nosa lingua, por vez primeira na historia, por debaixo do 50% nos usos sociais é a demostración palpábel de que o idioma producido polos galegos e as galegas durante xeracións ten no executivo liderado por Feijóo o seu inimigo número un. Non deberiamos sorprendérmonos moito. En 2005, Feijóo alicerzou parte do seu asalto ao poder sobre a base dunha monstruosa falsificación: a de que na Galiza, e durante o breve período do goberno de coligazón PSdeG-BNG, se estaba a impor o galego. A operación de engano masivo tivo éxito porque a nosa sociedade é moi vulnerábel aos prexuízos contra a nosa lingua e éo non por acaso mais por levarmos soportado séculos de colonización e dun proceso que o españolismo chama agora bilingüismo harmónico, embora non sexa máis que un proceso de substitución do galego como lingua socialmente maioritaria polo español.

venres, 24 de outubro de 2014

Normalización lingüística




Grazas a un anuncio de Pilar Ponte chegoume esta ultramodernidade argallada por Xano Cebreiro, unha fonte de recursos innovadores impresionante que nos trae unha clara introdución ao escurecido concepto da normalización lingüística.
Falo de escurecido porque o concepto está prohibido por obra e gracia do funesto decreto malchamado do plurilingüismo, que o substituiu pola descafeinada idea de dinamización lingüística. As razóns deste cambio poden enxergarse vendo o vídeo.

xoves, 23 de outubro de 2014

O Plan Xeral de Normalización Lingüística na educación




Nesta presentación compáranse as medidas tomadas polo bipartito e os gobernos do PP en relación ao Plan Xeral de Normalización Lingüística (PXNL). Tómanse como base o propio PXNL e os decretos 124/2007 sobre o uso e promoción do galego no ensino non universitario, e o decreto 79/2010, de ataque aos avances normalizadores propostos polo primeiro destes dous decretos. Ademais recórdanse algunhas das decisións máis importantes tomadas nestes 10 últimos anos respecto á política lingüística educativa.
Se alguén pasa por esta entrada recoméndolle que non deixe de botarlle un ollo ás conclusións finais.
Quixera destacar algunhas destas conclusións que, penso eu, quedan ben certificadas nesta presentación:


  • Observamos nas medidas do goberno PSOE-BNG continuas referencias ao PXNL
  • Nas iniciativas dos gobernos do PP non se fai ningunha referencia ao PXNL
  • O decreto 124/2007 recolle o esencial do PXNL, repetindo incluso as mesmas expresións
  • O decreto 79/2010 está inzado de medidas contrarias ás promovidas no PXNL
  • A única saída que ten o goberno do PP de manter a súa gresiva política lingüística contra a normalización é establecendo o imperio da mentira.
  • O PP preséntase como defensor do PXNL; isto significa que ten medo de que se coñeza e divulgue a verdade.
  • O PP necesita mentir para ocultar o extremismo da política lingüística antigalega que está a practicar.
  • Canto maior sexa o coñecemento social deste radicalismo maior será o rexeitamento que padecerá.



mércores, 22 de outubro de 2014

Correspondencia Ben-Cho-Shey e Kenkeirades


O vindeiro venres 24 de outubro a Asociación Cultural “Vagalumes” presenta publicamente a apertura dunha sección do proxecto de cultura aberta “Tabeirós Montes” dedicada ao escritor Manuel García Barros, na que se irá poñendo a disposición de todos achegas sobre este autor comenzando coa correspondencia que mantivera co escritor ourensán Xosé Ramón Fernández Oxea, maís coñecido polo seu alcume de Ben Cho Shey.
Nun momento histórico de persecución da nosa lingua e cultura, cando era imposíbel publicar libremente, as cartas dan conta da creatividade e resistencia dos intelectuais do momento. Fronte a posicións acomodaticias e mesmo colaboracionistas como a doutras que si trunfaron durante o franquismo, e mesmo se apoioron neste para o seu trunfo, renegando da súa lealdade coas letras galegas, o caso exemplar de Manuel García Barros queremos poñelo en valor así como o dos seus correlixionarios na causa da nosa cultura, nomeadamente Ben Cho Shey.
O acto celebrarase ás 20:00 h. Na sala de exposicións de Abanca (na rúa principal da Estrada), e nel podemos ter ocasión de escoitar unha gravación inédita do propio Ben Cho Shey recitando poemas de autores do seu tempo.

Desculpen que non celebremos*

por Mercedes Queixas, no Sermos Galiza:

Ao tempo que algúns medios de comunicación informaban dos recentes resultados da evolución do coñecemento e uso do galego entre os anos 2001 e 2011 analizados polo Instituto Galego de Estatística, organización gobernamental dependente da Xunta de Galiza, recibimos a valoración positiva destes por parte da Consellaría de Cultura e Educación.

luns, 20 de outubro de 2014

Xosé Rodríguez, o matemático de Bermés

Webs
Xosé Rodríguez González, na Galipedia
Rúa Matemático Rodríguez, 2002, por Carlos Varela en Edugaliza.org
José Rodríguez González, 2012, por Margarita Barral Martínez no Álbum da Ciencia
Xosé Rodríguez González, na páxina de Fillos Ilustres do Concello de Lalín

Prensa
José Rodríguez González. O matemático de Bermés, 27/05/12, por Benito García Carril no Faro de Vigo
José Rodríguez, ´O matemático de Bermés´, 30/06/2013, por Antonio Vidal Neira no Faro de Vigo
O Matemático de Bermés visto por Ramón Aller,05/10/14, por Celia Rodríguez no Faro de Vigo


Blogues:
José Rodríguez González. O matemático de Bermés., 12/07/12, no blogue Fillos ilustres de Lalín
D. José Rodríguez González (o matemático de Bermés), 09/08/2014, no blogue A biblioteca de Ánxel Casal

Documentos:
José Rodríguez González: un Erasmus galego noa albores do século do progreso, 2007, por Mercedes Sampayo Yáñez, do IES Eusebio da Guarda, Revista Gamma nº 7
El matemático José Rodríguez y la Universidad, por María Ángela Varela Varela, consultar PDF
A estadía de José Rodríguez González en Alemaña (1815-1817). Tradución dunha publicación súa,2011, por Iván Fernández Pérez na Revista Galega das Ciencias vol. XXX

Está na nosa man existir

por Nel Vidal en La Voz de Galicia:

Coñecemos estes días datos sobre o uso habitual da lingua galega, feitos públicos polo Instituto Galego de Estatística (IGE) a partir do Censo de 2011. Aínda que hai que ter prudencia coas cifras, pois non son dun estudo sociolingüístico con análises e correccións, senón a resposta directa da xente a unha pregunta, hai dúas grandes conclusións xerais: que en dez anos baixou considerablemente (-14 puntos) o uso habitual do galego no conxunto do país, do 57 % da poboación en 2001 ao 43 % en 2011; e que a zona onde se mantén un maior uso do galego espontáneo é a Costa da Morte, Terra de Soneira e Bergantiños.

domingo, 19 de outubro de 2014

venres, 17 de outubro de 2014

Precisamos a lingua

por Xoán Carlos Domínguez Alberte, no Sermos Galiza:


No anterior informe emitido o Consello de Europa criticaba duramente a política lingüística da Xunta de Galiza, en virtude do seguimento do (in)cumprimento da Carta Europea das Linguas Rexionais ou Minoritarias.

martes, 14 de outubro de 2014

Chiando e rechouchiando



No seu día xa se comentara neste mesmo blogue o proceso do nacemento do twitter en galego. Agora atopamos esta reportaxe sobre o twitter en galego na que entrevistan ao seu promotor, Carlos García Vieito.
Aproveitando a ocasión recollo unha anotación do Portal das Palabras sobre o termo rechiar (rechío, rechiado) no que se destaca que segundo o Dicionario da RAG é 'producir ao rozar un son áspero e desagradable', un significado sen relación semántica co cantar dos paxaros. Porén desde hai ben pouco, seguramente con posterioridade ao artigo do Portal das Palabras, si que aparece rechouchiar (e consecuentemente rechouchío, rechouchiado) como 'Compartir [un chío alleo] na rede social Twitter'. Penso que non sería mala idea recoller esta aportación terminolóxica para trasladala á rede social.

A posição galega no contexto da língua portuguesa

por Ângelo Cristóvão no Praza:


A recente aprovação da lei 1/2014 de 24 de março, Lei Para o Aproveitamento da Língua Portuguesa e Vínculos com a Lusofonia, ou Lei Paz-Andrade, pela unanimidade dos deputados do Parlamento Autónomo da Galiza, representa uma mudança significativa na orientação da política linguística e na estratégia global da Comunidade Autónoma galega, que precisa de concretização através de ações do governo e da imprescindível colaboração da sociedade.

luns, 13 de outubro de 2014

Discurso do Premio de Creación Literaria, X. M. Lema

por Xosé Mª Lema, nas voces de Prolingua:

En primeiro lugar, o meu agradecemento ó xurado pola súa escolla e a miña solidariedade cos finalistas, pois sei, por experiencia, a decepción que se sofre cando un chega ó remate superando todos os atrancos e despois o trofeo o leva outro. Teño experiencia nisto, e non só por esta novela; mirando esta estatuíña de Martín Codax que teño agora nas mans venme á memoria que no ano 1993 ou 1994 tamén fora último finalista deste mesmo Premio da Crítica, neste caso de Investigación, coa obra A Arte Relixiosa na Terra de Soneira, pero o galardón acabouno levando outra persoa. Tamén agradezo a Edicións Xerais, que se atreveu a publicar unha novela tan longa (máis de 600 pp), sen resultar premiada na edición de 2011 (na que , como se sabe, fora finalista).

venres, 10 de outubro de 2014

Coidamos que a lingua galega non goza de boa saúde

Foi noticia no Sermos Galiza e na Praza Pública. 70 alumnos da Facultade de Ciencias da Educación asinaron na Casa da Matanza a seguinte carta aberta na que fan refencia ao que posiblemente foi o activador desta reacción: o artigo triunfante e mentireiro que o secretario xeral de política lingüística publicou facendo referencia a un Plan Xeral de Normalización que di apoiar aínda que pola contra destacou del que sempre careceu de natureza normativa.
Velaquí a declaración destes 70 fachos que alumean o futuro da lingua:

COIDAMOS QUE A LINGUA GALEGA NON GOZA DE BOA SAÚDE
Ilustre Sr. Presidente da Xunta de Galicia / Ilustre Sra. Presidenta do Parlamento de Galicia
Ilustre Sr. Conselleiro de Cultura e Educación / Ilustre Sr. Presidente do Consello da Cultura Galega
Ilustre Sr. Presidente da Real Academia Galega/ Ilustre Sr. Reitor da USC
Ilustres Presidentes dos Grupos Parlamentarios PPdeG, PSdeG, AGE e BNG
Quen abaixo asinamos somos estudantes que acabamos de acceder ás aulas da Universidade de Santiago e aos estudos de primeiro curso da Titulación de Educación Social; procedemos de diversos lugares urbanos, vilegos e rurais da xeografía de Galicia, xunto a algúns doutras procedencias.
Na materia “Educación e Sociedade en Galicia” o noso profesor, logo dunha moi breve presentación, invitounos a responder por escrito a un cuestionario aberto sobre a sociedade galega, tanto de descrición dos seus trazos básicos socio-económicos e culturais, como de observación dalgunhas das súas dinámicas sociais. Case 70 alumnas e alumnos respondemos por escrito ás once cuestións demandadas.

ProLingua excluída polo Comité de Expertos da Carta Europea das Linguas Rexionais ou Minoritarias

Comunicado de Prolingua:


1º. A Carta Europea das Linguas Rexionais ou Minoritarias é un tratado internacional, promovido polo Consello de Europa que entrou en vigor en España o 1 de agosto do 2001, despois de que o 1 de abril dese mesmo ano o asinara o presidente do goberno José María Aznar. Ao ser un tratado internacional asinado e posteriormente ratificado por España, forma parte do ordenamento xurídico español, e por iso pasou a ser unha norma de obrigado cumprimento para todas as administracións do Estado.

xoves, 9 de outubro de 2014

Ollos de aula.16

Nótase que comenzou o outono. Velaquí o primeiro número do curso da revista da Coordenadora para as familias

mércores, 8 de outubro de 2014

Camões e as permutacións con repetición

Cada vez que explico un tema de combinatoria, non me dá o corpo para tratar os casos con repetición porque, agás o problema do reconto de número de formas de cubrir unha quiniela (arranxos con repetición), non tiña de man ningún problema para abordar o seu tratamento na clase.
Agora xa non vai ser o caso grazas a un chío que soltou J. J. Rodríguez na arañeira anunciando a publicación dixital do segundo número da revista Ludus.
Entre outros artigos desta publicación fun dar con un redactado por dous profesores da Universidade de Coimbra,Carlota Simões, e Nuno Coelho O seu título é Camões, Pimenta and the improbable sonnet e estuda a transformación-creación que o poeta Alberto Pimenta realiza cun soneto de Luís de Camões.
A técnica consiste en permutar as letras de cada verso do poema de Camões
 Transforma-se o amador na cousa amada  
para construir outro completamente distinto (pero coas mesmas letras!):
Ousa a forma cantor! Mas se da namorada 
A mellor forma de entender en que consistiu a lúdica intervención de Alberto Pimenta creo que é este vídeo

Metástase I from Joana Rodrigues on Vimeo.


No artigo de Ludus pregúntanse cantas posibilidades distintas hai de construción dun novo verso mediante permutacións das letras do orixinal. Pensemos no citado primeiro verso:
Transforma-se o amador na cousa amada    pasa a ser    Ousa a forma cantor! Mas se da namorada 
....

Teremos que estudalo aos poucos. Consideremos só unha palabra do verso de Camões : cousa. Cantas ordenacións distintas podemos facer coas letras desta palabra?
Para facer un reconto podemos facer uso deste applet da plataforma e-learning do profesor J. Jesús Cendán Verdes, da UdcC



Introducindo como dato: cousa, e escollendo as 5 letras da palabra para permutar, a aplicación devólvenos as 5!=120 permutacións distintas, das que na imaxe da esquerda só aparecen unhas poucas. Explícome.

Para facer o reconto, teñamos presente que as cinco letras de cousa son distintas, polo que para a primeira posición temos 5 posibilidades de escolla. Unha vez elixida esta letra (poñamos por exemplo, que é o c), teriamos catro formas distintas de escolla da segunda letra (o, u, s, a). Supoñamos fixada a segunda letra, entón quedarían tres posibilidades de escolla para a terceira, e así sucesivamente:

Tal e como adiantamos teremos un total de
$${ P }_{ 5 }^{ }=5!=5\cdot 4\cdot 3\cdot 2\cdot 1$$


Se agora collemos a palabra amada e a introducimos no  applet para permutar as súas letras todos veremos que só nos aparecen estes 20 casos diferentes. Moitos menos que no exemplo anterior.
A razón, como se pode supoñer, vén de que agora hai unha letra que se repite. Tanto dá escribir
$${ a }_{ 1 }^{ }m{ a }_{ 2 }^{ }d{ a }_{ 3 }^{ }$$ como
$${ a }_{ 2 }^{ }m{ a }_{ 1 }^{ }d{ a }_{ 3 }^{ }$$
pois ao non distinguirmos os aes, os dous casos non se contabilizan como distintos. Cantos máis casos hai equivalentes aos dous anteriores? Pois os que resultan de permutar eses tres aes:
$${ P }_{ 3 }^{  }=3!=6$$
Polo que de cada 6 casos só contabilizaremos 1. Así que dos 120 dunha permutación de 5 elementos agora quedarémonos con
$$\frac { 120 }{ 6 } =20$$


En xeral a fórmula das permutacións de n elementos nas que o primeiro elemento, o segundo,...., o k-ésimo se repiten:
$${ n }_{ 1 },{ n }_{ 2 },{ n }_{ 3 }{ ....n }_{ k }{ veces }{ / }_{ }{ n }_{ 1 }{ +n }_{ 2 }{ +....+n }_{ k }=n$$
Será a seguinte:
$${ PR }_{ n }^{ { n }_{ 1 }{ n }_{ 2 }{ ... }{ n }_{ k } }=\frac { n! }{ { n }_{ 1 }!{ n }_{ 2 }!{ ... }{ n }_{ k } }$$
Sabendo que no primeiro verso o número de veces que aparece cada letra é:
$$\begin{matrix} a & 9 \\ o & 4 \\ m,r,s & 3 \\ d,t & 2 \\ t,f,c,e,u & 1 \end{matrix}$$
o reconto final de formas de ordenar esas 31 letras será:

$${ P }_{ 31 }^{ 9,4,3,3,3,2,2,1,1,1,1,1 }=\frac { 31! }{ 9!4!3!3!3!2!2! } =1_{ 4 }092.782_{ 3 }550.735_{ 2 }491.616_{ 1 }000.000$$

Xa só nos quedan outros 13 versos. E teñamos presente que por cada unha das escollas feita no primeiro verso teriamos unha composición distinta polo que para obter o número de sonetos distintos teriramo que multiplicar as cifras obtidos do reconto de cada un dos versos. O resultado final dá un número da orde do seguinte:
$$5,3\cdot { 10 }^{ 312 }$$
Nunha última reviravolta, a Alberto Pimenta sóbranlle no último verso dúas letras: L e C, que veñen sendo as iniciais que nun bucle infernal nos devolven ao autor do soneto orixinal.

Camões - Soneto 96
Transforma-se o amador na cousa amada,
Por virtude do muito imaginar;
Não tenho, logo, mais que desejar,
Pois em mi[m] tenho a parte desejada.
Se nela est· minha alma transformada,
Que mais deseja o corpo de alcançar?
Em si somente pode descansar,
Pois consigo tal alma est· liada.
Mas esta linda e pura semidéia,
Que, como o acidente em seu sujeito,
Assi[m] coa alma minha se conforma,
Est· no pensamento como idéia;
[E] o vivo e puro amor de que sou feito
Como a matéria simples busca a forma.


Alberto Pimenta [Camões por interposta pessoa]
Ousa a forma cantor! Mas se da namorada
Nua d´imagem, tido rio por vir tu
Não tens, oh joga, sem que ide
Ia e mente passem, admito, d´harpejo,
Nada, terno mar, falsamente ilhas. Amas
Desejando amor que cale cio, parcas
Rimas, e os desencantos pedem
Odi et amo, caos, sigla. Ali plantas
Setas em idÈia, ainda mel, puras,
Semente que caÌdo sujeito como eu,
A lama minha informam. Com acessos
Te penso e cato o mÌnimo. Se nada
Muda, vê que frio e pó e riso e voto ou
Ímpio amor mata o ser e busca famas.
L. C.

martes, 7 de outubro de 2014

A saúde do galego, dez anos despois

por Pablo Vaamonde na Praza Pública:


Semella que foi onte e xa van aló dez anos. O Plan Xeral de Normalización da Lingua Galega (PXNLG), no que tiven a honra de participar, foi aprobado por unanimidade no Parlamento galego en setembro de 2004. É, con certeza, un dos feitos máis positivos dos sucesivos mandatos de Manuel Fraga á fronte da Xunta de Galicia. Houbo quen prognosticou, xa na década dos setenta do pasado século, que o galego morrería antes de que pasasen trinta anos. Trabucouse, por fortuna, e o galego, malferido e atacado nos últimos tempos, resiste en moitas capas da sociedade. Segue a ser unha lingua viva e aínda maioritaria, que usamos a diario miles de persoas. Pero hai un serio problema: o seu uso é cada vez menor nas novas xeracións urbanas. Debemos traballar todos para evitar o lingüicidio, e nesa tarefa os sanitarios temos un papel importante para mellorar a saúde do noso idioma.

domingo, 5 de outubro de 2014

"Podemos pero no queremos"

Propugnan o respecto a "los derechos humanos" pero non "aos dereitos humanos", e moito menos o dos dereitos dos falantes das linguas minorizadas. Deben falar doutros humanos.
Piden a eliminación dos "privilegios de la clase política" pero non dos "privilexios do castelán face ao asoballamento do galego"
Din estar a favor da educación  que adxectivan de pública, pero esquéncense do adxectivo "galega".
Piden unha "sanidad pública y universal" fronte a "unha sanidade galega e en galego para todos os cidadáns"
Éncheselle a boca co "derecho a un trabajo digno" porén desprezan a dignidade do sentimento galeguista.
Están a favor da "ecología y las energías limpias; contra el cambio climático" pero nin lles acorda o ecolingüismo e promoven o cambio ao uso da lingua da caste.
Cando falan do "derecho a un trabajo digno" están relegando  aos sumidoiros da historia décadas de defensa dos dereitos dos traballadores realizada sempre en galego.
Cando mencionan a necesidade de "devolución de lo robado" están roubando do espazo público a presencia da lingua de noso.
Significativamente posiciónanse contra "las puertas giratorias" cando eles son os que entran e saen pola porta da exclusión do galego.
"La política no pude ser dirigida por personas que están ahí para defender los intereses de las grandes compañías", efectivamente, pola contra eles entran na política para defender os intereses dunha lingua con vocación de imperio.
Contan os que tiveron a idea de asistir a algunhas asambleas de "Podemos" como pasaron horas debatendo como deberían ser as actas das mesmas. Que se deberían dar conta de todos os aspectos tratados, se só dos acordos tomados, se tería que ser en papel ou en formato dixital, se oas sangrías, que se escribilo en comic sans ou non... Pero en ningún momento trataron o tema da lingua en que debería ir redactada polo que, naturalmente as fixeron en español. Con todo, esixen unha auditoría para a "revisión de la deuda externa". Xa osmaba eu que Miguel Louzao estaba cargadiño de razón cando escribiu este artigo.

sábado, 4 de outubro de 2014

Memoria das Letras Galegas no Centenario de Ramón de Valenzuela

por Matías da Torre no Sermos Galiza:

Co gallo do Centenario de Ramón de Valenzuela que hoxe conmemoramos no Centro Cultural Vista Alegre, a antiga Sociedade bonaerense de emigrantes Pro Escolas na Bandeira, véñenme á memora varias cuestións como a situación da nosa literatura polo estado de anormalidade no que seguen a viver certos autores para a crítica e os lectores que ben se enredarían de coñeceren certas obras de moi escasa difusión.

venres, 3 de outubro de 2014

Orgulho de neofalante

por Alfredo Ferreiro na Praza Pública:


Sou falante de galego desde que decidi assumir como própria a língua que a minha mãe, que deseja sempre o melhor para mim, escolheu não me transmitir. Rejeitava ela a fala que tinha aprendido com a família, e que se vinha falando desde que a gente tem memória. Porém, não foi em rigor uma decisão apoiada na carência, mas todo o contrário, alicerçada na estrita provisão de recursos, algo profundamente humano e por isso nada estranho ao amor maternal.

mércores, 1 de outubro de 2014

De blogues.26


  • Algunhas versións de "Adiós ríos, adíos fontes" ou "Adiós, que eu voume", 25/08/14, por Carlos Callón no seu blogue
  • A lingua internacional, 28/08/14, en Debullando a fala
  • Onte 1074: Vigo Dixital, 01/09/14, por Manuel Bragado en Brétemas
  • O servizo municipal Viaqua discrimina o galego, 03/09/14, por Carlos Callón no seu blogue
  • Rajoy, esa cousa tan rara de “Sotomayor”, e o castelo de Monterrei, 04/09/14, por Pedro Feijóo no blogue Un consentido común.
  • Vídeo do relatorio "Contra a hibridación", 09/09/14, por Carlos Callón no seu blogue
  • «Supercalifraxilisticoespialidoso», 07/09/14, por Carlos L. Medrano en Xogos de lingua
  • Do escrache ao rescate da lingua, 10/09/14, por Ramón Nicolás no Caderno da crítica
  • DESPEDIMENTO DO PROFESORADO, 11/09/14, en Lingua precaria
  • Amancio Ortega, ludolingüista, 11/09/14, por Carlos L. Medrano en Xogos de lingua
  • Onte 1083: Comeza o cole, 11/09/14, por Manuel Bragado en Brétemas
  • REFLEXIÓNS SOBRE A LECTURA NO COMEZO DO CURSO. 11/09/14. por Xabier Docampo no seu blogue
  • A CUESTIÓN LINGÜÍSTICA BELGA E A IMPORTANCIA DA DEFENSA DO IDIOMA PROPIO, 17/09/14, por Xosé Mª Lema no blogue A costa do solpor
  • Pasapalabra en galego, 19/09/14, por Carlos L. Medrano en Xogos de lingua
  • DEZ ANOS QUE SE ESFARELARON EN NADA, 20/09/14, por Xabier P. Docampo no seu blogue
  • DEZ ANOS DE PXNL: NADA PODEMOS CELEBRAR, por Xosé Antón Laxe Martiñán, visto no retrato da caixa dos mistos
  • Resiliencia para a lingua galega, 21/09/14, por Ramón Nicolás no seu Caderno da crítica
  • A dobre legalidade das democracias bananeiras: Plan Xeral de Normalización, 21/09/14, por Xabier Cordal en Centeás
  • DEZ ANOS CON PLAN, PERO PLANTADOS, 21/09/14, por Francisco X. Fernández Naval no seu blogue, A noite branca
  • Outros dez anos de burla... Exiximos verdadeira igualdade!, 22/09/14, por Carlos Callón no seu blogue
  • Roto o consenso sobre o PXNL, 22/09/14 por Manuel Bragado en Brétemas
  • 21 días para 10 anos, 23/09/14, por Pilar Ponte no seu blogue A profa
  • Onte 1099: No día europeo das linguas, 27/09/14, por Manuel Bragado en Brétemas
  • A saúde do galego, dez anos despois, 30/09/14, por Pablo Vaamonde no Pavillón de repouso

O necesario consenso arredor do galego

Prolingua contesta a este artigo de Valentín García en La Voz:


Para conmemorar os dez anos da aprobación por todos os grupos do Parlamento de Galicia do Plan Xeral de Normalización da Lingua Galega (PXNLG) o 22 de setembro a plataforma apartidaria ProLingua fixo un chamamento público para que nos diferentes medios se tratase sobre o plan, para visibilizar a importancia de actualizar e desenvolver este texto. Aínda que sexa cun mes de atraso, os membros de ProLingua alegrámonos de que o 23 de outubro no Parlamento de Galicia se faga un acto sobre o PXNLG que, segundo informa Valentín García, secretario xeral de Política Lingüística (La Voz de Galicia, 26 de setembro do 2014), está a ser organizado polo Foro Enrique Peinador, do que coñecemos a súa traxectoria na defensa do galego en diversos sectores; porén, esperamos que a ese acto se invite a dar a súa opinión a colectivos e asociacións que en moi diversos ámbitos levan traballando arreo, e con moita xenerosidade, pola normalización do galego. Arelamos que non ocorra o que acaba de pasar coa comisión de expertos sobre o cumprimento en España da Carta Europea das Linguas Rexionais, onde esta vez ProLingua e outras asociacións chamadas no 2011 foron relegadas, o que pode dar a impresión de que non se queren escoitar posibles voces críticas.

Temos plan para despois?

por Alfonso Vázquez Monxardín, en La Región:

A cousa non lles vai demasiado ben. A Galicia de sempre, simplemente, desaparece. A falla de recambio demográfico no medio rural fai que cando se arruínan os tellados e entran as silvas, tamén se arruínan as falas, pois entra, escuro e frío, o silencio. Diciamos os arqueólogos da miña xeración, cando estudabamos, que cada vello que morría era unha folla arrincada do libro da historia, por iso era máis urxente recoller as lendas, os contos, as palabras do vello antes que furgar na terra para desenterrarmos algo que levaba alí dous mil anos. Se tal fixera, ben podía botar outros vinte... pero o vello, habíase reintegrar no humus húmido de humanidade, moito antes. É así.