Quero aplicar a miña ciencia á lingua para pintar a face do noso maior ben colectivo: o galego







xoves, 30 de maio de 2019

Paseo matemático e xeolóxico por Santiago


Julio Rodríguez Taboada explica moi ben en que consite un paseo matemático. Trátase de ir pola rúa observando os elementos matemáticos que hai polo percorrido que se realice. Javier Santiago Caamaño fai o mesmo, pero agora usando as gafas da xeoloxía nese paseo. Os dous acompañan ao alumnado do CPI Os Dices (Rois) e nós podemos facelo tamén mediante esta admirable peza audiovisual.
Simetrías, elipses, círculos, traxectorias dos planetas, catenarias, determinación da altitude sobre o nivel do mar, GPS, cantidade de persoas nunha manifestación na Quintana, o cadrado dunha suma, calendarios, espirais,... Todo iso respecto das matemáticas polo que hai que temos que engadirlle as rochas graníticas, o Pórtico da Gloria e a orixe das pedras que o forman, a construción en pedra, o efecto da auga e o sal no granito, as anfibolitas, o gas radón,...
Estou seguro de que o alumnado que participou da xornada aínda non é quen de apreciar en que medida son afortunados por poderen disfrutar desta xornada. Pero tamén teño a certeza de que, cando dentro duns poucos anos, volvan a remexer neste vídeo, fagan memoria do acontecido ou simplemente vexan outra vez as elipses polas rúas compostelanas, lembrarán con agradecemento todo canto aprenderon.

mércores, 29 de maio de 2019

O mestre das viaxes imaxinarias

O vindeiro 4 de xuño, na Biblioteca Ánxel Casal de Santiago de Compostela celebrarase unha homenaxe a Xabier P. Docampo. Como o acto máis sublime de amor, segundo o propio escritor, era contar unha historia, nesta homenaxe fase unha lectura colectiva de fragmentos extraídos da súa obra.

luns, 27 de maio de 2019

3, 4, 5, 6 pasos para falar o galego de ...




Nesta pequena peza audiovisual explícanse as principais características diferenciadoras da fala ourensá. Forma parte do proxecto ...3 ,4 , 5, 6 pasos para falar o galego de..., argallado polo alumnado de lingua galega da Facultade de Ciencias da Educación do Campus de Ourense, coas profesoras Reyes Rodríguez e Ana Iglesias detrás de todo o proceso. Ademais este vídeo é só un dos 9 que se elaboraron en total.
Velaquí os audiovisuais desta iniciativa:

As propostas do Departamento de Filoloxía Galega, Portuguesa e Latina da Universidade de Vigo pódense seguir na conta de Twitter @GalegoVigo, Facebook Filgalport UVigo ou Instagram Filgalport

Liberdade para escoller

por Xosé Manuel Pereiro en La Opinión da Coruña:


Pasou o Día (das Letras) e pasou a romaría. As institucións descansan, e moitos seres humanos cargados de boas intencións tamén. Xa festexamos a cousa. É certo que as letras galegas teñen unha mala saúde de ferro. Os nosos creadores seguen a ser recoñecidos fóra, e incluso aquí. Claro que o libro, o sistema editorial, vai como vai, pero vaille como ao resto das industrias, quitado Inditex, Estrella e pouco máis. Se non se aposta por sectores estratéxicos, como podía ser o cultural, seguiremos tendo os resultados que estamos tendo. É o galego, ese que o Estatuto define como o idioma propio de Galicia, o que anda como anda. Nenos que non saben dicir as nomes das cores (das cores básicas, as que todos sabemos en inglés) ou adolescentes que xa foron "educados en galego" (que tiveron materias nese idioma) e son incapaces de manter unha conversa máis alá do primeiro intercambio de cortesía.

sábado, 25 de maio de 2019

Un delito de calumnias: proceso contra o escritor Manuel María



Tamara López Fernández relátanos de forma moi amena nesta mini-conferencia o caso do proceso contra Manuel María no ano 1955. Terror institucionalizado, control da sociedade, persecución da disidencia mediante os tribunais ordinarios, delación e denuncias anónimas e sen probas,... e a petición de catro anos e seis meses de prisión e 20.000 pesetas da época.
Un caso de persecución política

venres, 24 de maio de 2019

Reconstruíndo a autoestima. O galego na Guarda



Excelente traballo do Equipo de Normalización do IES A Sangriña (A Guarda) e o colectivo Xuliva e que se presentou no Centro Cultural da vila o pasado 16/05/19 do que me enterei grazas ao Centro de Documentación Sociolingüística (CDSG.
Recollo (copio/pego) a presentación deste traballo:

Os últimos datos sociolingüísticos alertan dun descenso de case un 50% de falantes de galego en apenas dúas xeracións en Galiza. Na Guarda, a caída é dun 26% nos últimos dez anos e, segundo os últimos datos, xa só o 60% dos residentes no Baixo Miño usan a nosa língua de forma habitual. Entre os/as adolescentes da Guarda, só un 20% declara falar galego acotío. 
nte esta situación, no curso 2017/18, o Equipo de Normalización Lingüística da Sangriña decidiu elaborar, co alumnado de 3º da ESO, e baixo a coordinación de Denis Vicente e Menchu Costa, un documentario que ilustrase este lento mais continuado proceso de declive. Por que cada vez falamos menos galego? Somos conscientes as persoas da Guarda de que estamos a deixar morrer o noso maior patrimonio colectivo? Debemos facer algo para reverter esta situación?

Sopa de letras reparadora

por Marta Dacosta, no Sermos Galiza:

Creo que a primeira lembranza que teño do Día das letras é un faiado en que tres mozas estamos tiradas no chan, traballando sobre un papel marrón xigante. Un deseño no centro e un poema ao redor era a nosa proposta para participar no certame de carteis convocado polo instituto. Tivemos que colocalo entre dous andares, no relanzo que levaba ao corredor en que estaba a nosa aula, a mesma en que debatiamos sobre a idoneidade de incorporar o galego como lingua vehicular e fiquei soa defendendo o noso idioma. Era unha aula do que hoxe sería 1º de bacharelato, rapazada de dezaseis anos, un instituto das Travesas, en Vigo. Ano 1983.

xoves, 23 de maio de 2019

A Xunta contra Rosalía de Castro


Digámolo ben claro, Rosalía de Castro é unha molestia para un goberno da Xunta empeñado en laminar a identidade galega. Cando todos os condicionantes estaban na súa contra, Rosalía escribiu en galego. Esta é a razón fundamental (e non declarada) pola que a Consellería de Educación non secunda a convocatoria de celebración do Día de Rosalía.
Só nunha ocasión, no 2018, a Secretaría Xeral de Política Lingüística (SXPL) se atreveu a darlle pulo a esta xornada. O seu obxectivo era a da visibilización dos Centros de Estudos Galegos (CEG), e tivo a feliz idea de que desde cada un deles se recitara algún poema rosaliano. Entre outros os CEG de Cork, Granada, Budapest, Barcelona, Kiel, e Edimburgo participaron no evento. Isto debeu ser demasiado para unha Xunta que odia a identidade galega. Así que acabaron por eliminar todos os vídeos da canle da SXPL. Agora, se accedemos a esta páxina só veremos unha triste recompilación de vídeos eliminados. Unha metáfora da política lingüística que sufrimos durante esta década negra.
Como exemplo do que a SXPL eliminou deixo este vídeo do CEG da University College Cork (Irlanda), cunha versión trilingüe de Adiós ríos. Se accedemos ao You Tube veremos como na información sobre o vídeo se indica que

foi enviado á Secretaría de Política Lingüística para sumarse á campaña de vídeos dos Centros de Estudos Galegos para celebrar o día do nacemento da poeta.



Pois hoxe, este vídeo non o podemos ver no portal da SXPL, porque o eliminaron. Cómpre preguntarse que mal ten.

domingo, 19 de maio de 2019

Manifestación de Queremos Galego 17M_19



Este foi o resume que fixo Galiza-Contrainfo do desenvolvemento da xornada do 17 de maio en Vigo e na Coruña. Tanto nestas cidades como en todos os lugares nos que se se fixo efectivo o chamamento de Queremos Galego!, leuse este manifesto.

venres, 17 de maio de 2019

Antonio Fraguas e os seus mestres



Desde o IES de Cotdobade chéganos esta fermosa peza audiovisual feita a partir da obra de Carlos Morgade Mártinez e das ilustracións e deseño de Beatriz Pérez Espiña e do seu alumnado. Trátase dunha perspectiva de Antonio Fraguas que recolle as súas vivencias como alumno.

xoves, 16 de maio de 2019

Pagar en galego

por Xosé González Martínez, no Faro de Vigo:

Desde hai un mes circula profusamente polas redes sociais unha campaña da Asociación de Funcionarios para a Normalización Lingüística instando á cidadanía a facer a declaración da renda en galego. Participan nela moitas persoas e coñecidos personaxes públicos.

mércores, 15 de maio de 2019

Cantando a Manuel María



Vai este documental con dous anos de retraso, pero vai.
Publicouse no 2017, cando se lle adicara o Día das Letras a Manuel María. Sempre é bo momento de reivindicalo.

luns, 13 de maio de 2019

Telexornal Antonio Fraguas



O clásico Telexornal do CPI Dices (Rois) sustentado no bo facer de Luís Aldegunde, sobre o personaxe do Día das Letras. Nesta ocasión tócalle a Antonio Fraguas Fraguas.
Participan Malores Villanueva, X. M. González Reboredo, Clodio González, Xusto Beramendi, Rosa Mª Méndez, Héctor Cajaraville e  Rosario Álvarez.

sábado, 11 de maio de 2019

Desde 2009, Queremos Galego



Queremos Galego fai 10 anos mobilizándose en defensa do galego. Neste vídeo resúmese parte do traballo feito e os éxitos acadados.
Para continuar con moitos folgos, a plataforma e toda a xente de ben esixe liberdade, igualdade e xustiza para o galego.

venres, 10 de maio de 2019

Ana Pontón aposta por unha política de defensa da lingua galega


Dúas intervencións de Ana Pontón no pleno do Parlamento. Na primeira, en menos de 3 minutos, faise un bo repaso dos máis graves agravios á lingua galega perpetrados polos sucesivos gobernos liderados por Núñez Feijóo. Na segunda intervención destaca que o galego é a única lingua do estado que perde falantes e fixo referencia a un informe da RAG no que se establece que a presenza do galego favoreceu o seu uso pero que esta tendencia se crebou coa aplicación do funesto decreto contra o galego. Finalmente, e a pesar das interrupcións dalgún maleducado e do mal labor de Santalices, destacou un dato do IGE: hai un 22% de rapaces que afirman non saber falar en galego.

mércores, 8 de maio de 2019

Unha clase de trigonometría

Estes días compartín polo twitter algunhas ideas do desenvolvemento dunha clase de trigonometría que se poden seguir neste fío (premendo sobre el pódese ver completo)



Pacto de irmãos. Os primórdios da língua escrita


Pacto de irmãos. Os primórdios da língua escrita from PACTO DE IRMÃOS on Vimeo.


Pacto de irmãos é un documental sobre os manuscritos máis antigos coñecidos escritos en galego-portugués que reflixte acerca das orixes da lingua a partir da descomposición do latín da vella Gallaecia, mais tamén sobre o papel da escrita na conformación social e cultural da comunidade de falantes.
Encontraremos á romanista Lídia Jorge, o escritor Rui Zink, o filólogo José António Souto Cabo (especialista no manuscrito que dá nome ao documental) ou à paleógrafa Maria José Azevedo Santos.

luns, 6 de maio de 2019

Malaxente do CPI As Mirandas


Malaxente. CPI As Mirandas from Yolanda Castro on Vimeo.

Queda claro que no CPI As Mirandas (Ares) non hai mala xente. Ben ao contrario, demostraron con este vídeo que son quen do mellor.

sábado, 4 de maio de 2019

30 anos do Premio de novela Manuel García Barros



Hai medio ano xa (como pasa o tempo!) traíamos por aquí o trailer do documental que agora compartimos completo. Se daquela diciamos que prometía moito, hoxe confirmámolo. Digna celebración do 30 aniversario duns premios que xa son imprescindibles dentro do panorama literario galego.

xoves, 2 de maio de 2019

El bilingüisme social pot matar una llengua


Grazas ao traballo de Xusto Rodríguez temos a posibilidade de seguir esta charla da profesora Carme Junyent en galego.
Unha das principais ideas sobre as que xira esta conferencia é a que se adianta no título. Para que unha lingua morra cómpre que antes pase por un procreso de bilingüismo social. A oportunidade para salvar as linguas en proceso de morte (ou substitución, como queiramos dicilo) consiste na convivencia nun espazo plirilingüe.
Entre algunhas das alfaias que podemos seguir neste vídeo está a convicción de que a consideración que actualmente lle estamos dando ao inglés é un engano en múltiples sentidos. Tamén consideraría un avance que o castelán non fose obrigatorio no ensino pois sería unha porta aberta a ese plurilingüismo que propugna.
Pódese acceder a unha recompilación de todas as traducións do TED ao galego nesta ligazón.
De seguido, xunto cunha invitación a seguir a charla completa, copio-pego a introdución do TED a esta conferencia.

A nosa tradición sociolingüística parte do suposto de que as sociedades máis homoxéneas garanten a supervivencia das linguas. Se nos fixamos nas comunidades que, a pesar de que tiveron as mesmas presións ca outras, conservaron a lingua, a maioría teñen en común o feito de seren sociedades onde conviven moitas linguas e/ou cuxos membros son moi plurilingües. Se queremos preservar a diversidade lingüística debemos promover o plurilingüismo e non o bilingüismo social.
Carme Junyent naceu en Masquefa (Anoia) en 1955. É profesora titular de lingüística xeral na Universidade de Barcelona. Directora do Grupo de Estudo de Linguas Ameazadas. É membro de Honra da Cátedra UNESCO do Patrimonio Lingüístico Mundial. Autora de máis de 20 libros, entre eles «Les llengües d’Àfrica» (1986), «Vida i mort de les llengües» (1992), «El libro de las lenguas» (2010), «El rol de les llengües dels alumnes a l’escola» (2012) e «Escoles a la frontera» (2016). Dirixiu o inventario das linguas que se falan en Cataluña e comisariou diversas exposicións sobre as linguas dos cataláns.
Esta charla procede dun evento TEDx, que usa o formato das Conferencias TED, pero que foi organizado independentemente por unha comunidade local. Máis información en https://www.ted.com/tedx

Non deixan ensinar as matemáticas en galego


Por Xaquín Marín, publicado o 25/04/2019 en La Voz de Galicia

Omisión nas letras galegas

por Xosé Lois García, no Sermos Galiza:



Os doutos académicos da Real Academia Galega (RAG), continúan reiteradamente asentados na anomalía de non elixir Ricardo Carballo Calero (tamén, Ricardo Carvalho Calero en grafía lusófona), falecido en 1990 e desde 2000 podía ser elixido para a celebración do Día das Letras Galegas, segundo os estatutos da RAG. Mais os chamados preclaros desta institución continúan omitindo un distinguino persoeiro clave na literatura galega. Autor dunha gramática do galego, dunha “Historia da Literatura Galega Contemporánea”. Artífice de poesía, teatro, narrativa, ensaio e numerosas colectáneas. Un creador completo e distinguido, membro numerario da RAG. Só por esta inmensa obra en galego merece a distinción do Día das Letras Galegas, outros autores de menor valía creadora foron homenaxeados. Mais o contubernio académico proliferou contra Carballo Calero, por ser protagonista no alegato de explorar na lingua portuguesa un achegamento do idioma galego ao portugués e tendo como horizonte a lusofonía, como elemento de rescate da orixinalidade lingüística. Pregados na censura, talvez por esta postura, Ricardo Carballo Calero desapareceu dos matices que podía manifestar a RAG. Nunca aclarou o porqué desta omisión, fronte á petición de numerosas persoas das letras e de asociacións culturais que continúan reivindicando o Día das Letras Galegas para Carballo. O que non se pode obviar é a escrita en galego da súa ampla obra, esta é a que se ten que valorar e non cercala co silencio e pecharse no oficioso statu quo da intolerancia. Unha determinación da Academia moi parecida ao secretismo do Sacro Colexio Cardenalicio, sorprendéndonos con incomprendidos misterios.