por Alfonso Eiré en El Correo Gallego:
DIGÁMOLO alto é claro: en Galiza existe o negacionismo idiomático. Sempre existiu, pero non comeza a ter expresión política até que Núñez Feixóo consegue a presidencia do PPdeG, asume os postulados da FAES e pasa a usalo para desgastar electoralmente ao nacionalismo.
César Caramés, avaliador dos CELGA 4 explica neste vídeo como se lles indicou que non deberían ter en conta o dominio fonolóxico galego para estas probas. En concreto, debíase "pasar" a aqueles que se expresasen co sistema fonolóxico do español. Conta como os ameazaron no caso de que non lles fixeran caso e ante a petición dunha orde escrita que cambiara os criterios de avaliación, negáronse a darlla.
Ademais conta que se creou unha estraña comisión con contratos sen criterios obxectivos co fin de aprobar a xente no CELGA 4 que non acade os estándares establecidos.
Na semana das Letras Galegas, a todas nos preocupa especialmente a saúde do galego, que non anda moi aló ultimamente. Imos probar hoxe a darlle a volta á pregunta e interrogarnos, non sobre que podemos facer nós pola saúde da lingua, senón que fai a lingua pola nosa saúde.
por María Canosa en La Voz de Galicia:
Temos que adaptarnos aos tempos da era dixital. Enténdoo. Pero, para iso, deben ofrecernos as ferramentas axeitadas. Hai máis dun mes que tiven que presentar unha factura dixital. A administración permite facelo, de xeito gratuíto, mediante a ferramenta FACe. Alá fun. Xa lles comunico que os dous teléfonos que había para poñerse en contacto co soporte técnico deixaron de funcionar no 2019. Ben me terían axudado se alguén me puidese resolver as dúbidas... Pero é practicamente imposible.
As meniñas e meniños galegofalantes que non foron criados en Galicia tamén festexan o día das letras galegas. O galego é a lingua que se desfruta non só no territorio que limita as 4 provincias, tamén fóra destes límites. A comunidade galega no exterior leva a terra, a patria, e a fala nas maletas cando emigra. As raíces da árbore da lingua esténdense máis alá da copa que se divisa dende arriba, pero esta perspectiva normalmente non se alcanza a ver dende Galicia.
por Mª Pilar García Negro en La Voz de Galicia:
Polo meu oficio, colecciono textos varios sobre a lingua galega. O abano é heteroxéneo, pois é un tema-imán que suscita moitas opinións e, mesmo, altisonantes ditames. Tamén prognósticos que, polo xeral, predican máis do emisor que do obxecto comentado. Concordo co xuízo expresado por Xosé Luís Barreiro cando valora que cómpre falar do tema con liberdade. A ela apelo para me declarar fascinada pola tese que sostén que o declive da lingua galega se debe a quen a usa. Claro que esta atribución non se expresa así. Dise que o problema reside en ela ser distintiva do nacionalismo e, por aquí, contaminada por parcial ou grupal, adherida a unha militancia e, xa que logo, limitada a súa expansión.
O sábado 8 de maio lemos en Sermos Galiza unha entrevista co presidente da RAG, Vítor Freixanes. Nela valoraba os resultados dun traballo do Seminario de Sociolingüística da RAG segundo o cal un 35% dos rapaces e rapazas de 4º da ESO en Galicia carecen de competencia en lingua galega, de xeito que se conculcaba así gravemente o art. 14 da LNL/1983 que indica que ao final do ensino obrigatorio tería que estar garantida a igualdade de competencia entre os dous idiomas oficiais.
Ramón Villares vén de afirmar en Faro de Vigo que “os rapaces deixan de falar galego pola connotación política que ten”. Non é unha frase collida ao voo polo xornalista para compoñer un titular rechamante, senón que vai na liña doutras que aparecen na mesma entrevista e na liña tamén doutras opinións anteriores. É unha afirmación polémica.
As eleccións autonómicas na Galiza do pasado mes de xullo, abriron un exaltado ambiente para recobrar e conectar cos grandes problemas que tantas veces ficaron cubertos coa nebulosa da indiferencia, ou disimulados polo anticuado sentimento de aceptar os problemas tal como veñen e os vivimos. Deste sentimento morno, de outras épocas, renaceu un innovado pensamento para afrontar os problemas comúns que interesan resolver con un proxecto firme e pragmático, concretándose nas ofertas nacionalistas que o electorado foi capaz de asumir as propostas e as accións dinamizadoras. A evolución do voto nacionalista desas eleccións, marca unha innovadora aritmética no que respecta ao valor cualitativo e cuantitativo. De seis deputados que tiña o nacionalismo pasou a dezanove, naquel histórico día do 12 de xullo de 2020, clarificando o interese de conexión cos problemas nos que está sumido o pobo galego. O crecemento numérico de representación de escanos, mostra que a conciencia nacional na Galiza pasa por un activo crecemento interesante e determinativo no que respecta aos diversos e grandes temas, silenciados e suspendidos, polos que negan progreso e solidariedade en seus actos de desgoberno. Neste contexto, tan complexo e contraditorio, no que respecta a políticas sociais, económicas, culturais e, sobre todo, lingüísticas, polos que pasa o actual e retrógrado escenario político empregado na Galiza dunha maneira omnímoda e asimilista.
Nas vésperas do Día das Letras Galegas 2021, lanzamos un vídeo coa historia dunha rapaza que se decide a falar galego na nosa cidade. Si, é certo q a lingua perde falantes, mais tamén o é que cada día se incorporan ao seu uso moitas persoas, tamén o é que hai futuro e esperanza! Todos os días hai boas noticias para a normalización da nosa lingua, como a de esta rapaza a tomar a decisión de falar galego na nosa cidade. O asunto clave é que estes impulsos desde abaixo se vexan acompañados pola complicidade das institucións públicas. Infelizmente iso non se está a dar no noso país en relación ao goberno galego, en mans dun gabinete, o de Núñez Feixóo, que é o autor da primeira lexislación na historia da comunidade autónoma que reduciu a presenza da nosa lingua nas aulas. Canto á cidade, se ben timidamente, si que se deron algúns pasos adiante, como a recente aprobación da Ordenanza do Galego, impulsada polo BNG da Coruña, un necesario impulso á normalización do noso idioma cuxo cumprimento loxicamente vixiaremos. En todo caso, claro que queremos galego e querémolo como presente e como futuro; querémolo porque nos fai ser o que somos; querémolo, como di a rapaza no vídeo, “porque si, porque me gosta, porque me peta, porque me sae de dentro, de aquí do fondo... porque teño esperanza! Parte dos argumentos que usa a moza para dar o paso de comeza a falar galego están tirados do texto 18 razóns (desesperadas) para falar galego na Coruña que Antonio M. Fraga escribiu para seu blog O Lugar do Sapo. Obrigad@s por nos permitires o seu uso! Aquí o texto completo.
O Equipo de Normalización do CEIP Vicente Otero (A Coruña) elaborou esta aplicación con materiais didácticos sobre Xela Arias especialmente acaídos para educación primaria.
A nosa lingua encóntrase nunha situación de emerxencia, corroborada nos últimos días polo estudo sociolingüístico realizado pola RAG, onde se demostra a súa situación de marxinalidade entre a mocidade, tanto no que respecta á competencia como ao uso. Mais, malia os datos negativos, o goberno galego di sentirse satisfeito e anuncia que continuará practicando a mesma política lingüística. Por iso nós, desde a AC Vagalumes, perante as políticas de desprezo e exclusión levadas a cabo pola Xunta de Galiza, entendemos que segue a ser máis necesario que nunca conmemorarmos o Día das Letras Galegas e celebrarmos o orgullo da nosa literatura e da nosa lingua.Este ano, a persoa dedicataria do Día das Letras é a poeta, narrradora e tradutora Xela Arias, que escribiu a súa obra desde un fondo compromiso con Galiza e co galego. Cómpre afondar no coñecemento e no estudo da súa obra, pois ofrece moitas das claves para comprender a historia da creación literaria e da evolución social do noso país.No acto organizado pola AC Vagalumes contaremos coas seguintes intervencións: “Linguaxela”, do mestre e escritor David Otero; “Dereito a vivirmos en galego” do presidente da Mesa pola Normalización Lingüística Marcos Maceira; actuación musical de Jásper, Manu García e Patti Castro; e recital poético sobre a obra de Xela Arias, no que convidamos a participar a todas as persoas que o desexen.O acto será retransmitido en directo en streaming a través da páxina Tabeirós Terra de Montes así como nas canles de youtube e facebook desta asociación.. Agardamos que sexa proveitoso para reflexionarmos sobre a situación actual do galego e para non esquecermos que cada un de nós pode colaborar na construción dun futuro digno para a nosa cultura e a nosa lingua. Así o escribiu Xela Arias: “Ámame coa lingaua. Fálama”
Desde hai moitos anos reclámase da Consellaría de Educación a realización dunha avaliación obxectiva da situación da lingua. Mais as únicas avaliacións que existen son as que realizaron entidades como a CIG e a AS-PG ou a Mesa que foron dando conta do incumprimento dos sucesivos Decretos do uso da lingua galega no ensino. Só na lexislatura en que non gobernou o PP se solicitou desde a Secretaría Xeral de Política Lingüística ao Instituto de Ciencias da Educación da Universidade de Santiago unha investigacións sobre a competencia do alumnado en galego e español en 4º da ESO.Nestes días publicouse un novo estudo que vén continuar e mellorar aquela investigación. Os datos reclaman a nosa atención.
A Consellaría debería ler o informe, polo menos o que se recolle na coda: “resulta imprescindible promover novas investigacións que permitan afondar en dimensións específicas”, porque o que é innegábel, a pesar das respostas automáticas da Consellaría, é que estamos nun “proceso progresivo de desgaleguización familiar e ambiental da infancia e da mocidade”.
Este estudo pon de manifesto que non se están a cumprir a Lei de Normalización Lingüística respecto do coñecemento e competencia que ten que ter o alumnado ao rematar o ensino obrigatorio. Aínda máis, compróbase que cando os centros non son públicos esa diferenza na competencia da nosa lingua é maior. Por que será?Que van facer? Farán de novo como estes días cando o BNG lles reclamou o cumprimento da Carta europea das linguas? Volverán tirar do seu repertorio de respostas: “temos un modelo propio que dá resultado” (u-los datos que avalan esta resposta?), “o número de galegofalantes aumenta” (onde os demais lemos que descende, vostedes len que aumenta) ou “Galicia é modelo de convivencia lingüística” (supoñemos que cando din convivencia estanse a referir a que se prohibe o uso do galego nas ciencias, ou que a penas está presente na xustiza...)?
Nós, seguiremos a reclamar un cambio de política lingüística. De vez.
Martxelo, Vicent, ollade o triste panorama que sufrimos co idioma propio da Galiza. Segundo os datos recollidos nun informe presentado pola Real Academia Galega (RAG) esta semana, o alumnado galegofalante ten un dominio similar do galego e do español. Porén o 35% dos estudantes castelanfalantes presentan unha escasa competencia en galego. O relatorio sinala que case o 44% dos perto de 600 estudantes da ESO participantes na enquisa teñen o galego e o español como lingua inicial; o 36,1% o español e o 18,1% o galego. O 70% responde que fala única ou preferentemente español. Aí quedan uns números que confirman investigacións anteriores, como a do Instituto Galego de Estatística, dependente do Goberno galego, que advirte de que 24% das persoas menores de 15 anos non falan nin escriben na lingua propia da Galiza.
A Real Academia Galega presentou onte os resultados do proxecto de avaliación da competencia bilingüe nos idiomas galego e castelán do alumnado de 4º da ESO. Un estudo que volve demostrar o obvio: as mozas e mozos galegofalantes son bilingües, ao teren competencia en ambas as linguas, mais as castelanfalantes non o son, pois carecen dunha competencia aceptábel no idioma propio da Galiza. Da análise tamén chama a atención o feito de que o alumnado que estuda en centros de titularidade privada teñan un dominio bastante máis deficiente en galego que en castelán.
A catástrofe da pandemia da COVID 19 obrigou a que a programación de conferencias presenciais, reservadas para o público da localidade, multiplicase un tipo de charlas paradoxalmente máis próximas, máis cara a cara e máis preparadas para poder ver en vídeo. Presento aquí a conferencia que M. Victoria Otero Espinar impartiu telemáticamente para o Ateneo de Santiago baixo o título "Matemáticas, linguas e outros asuntos"
Na conferencia explícanse varios modelos matemáticos que desenvolven a dinámica entre dúas linguas en conflito. Botei en falta unha perspectiva normalizadora. Fálase da morte de tal forma que parece natural e non se incide en que o declive dunha lingua vén dado pola implantación dunha política lingüística co obxectivo do asasinato lingüístico.
As matemáticas poden sintetizar a evolución lingüística nun territorio? O problema consiste en cuantificar a dinámica lingüística
Pártese das seguintes hipóteses: o uso da lingua aumenta cando aumenta o número de falantes e tamén cando aumenta o seu prestixio.
Establécese o cambio lingüístico dunha lingua X a outra lingua Y en función das hipóteses anteriores. A partir de aquí establécese unha ecuación diferencial
$$\frac{dx}{dt}=c\cdot {\left ( 1-x \right )}^a s - cx{\left ( 1-x \right )}^a \left ( 1-s \right )$$
onde tanto s coma o resto dos parámetros, toma valores no intervalo [0,1] e mide o estatus da lingua X fronte a 1-s que nos daría o estatus da outra lingua. O parámetro a pondera a fracción de membros dun grupo para atraer novos falantes. Demostrouse que este parámetro a é prácticamente igual independentemente das linguas que estean en competición.O primeiro sumando representa os falantes de Y que cambian a X e o segundo o dos falantes de X que pasan a falar en Y.
Este modelo, publicado por Daniel M. Abrahams e Steven H. Strogatz en Nature no 2003 predice a morte dunha das linguas. O problema deste modelo é que considera linguas moi diferentes como o éuscaro e castelán e considera unha dinámica entre grupos estrictamente monolingües. Por iso introduciuse outro parámetro, k, que cuantifica a proximidade entre dúas linguas e tamén se introduce un grupo B de bilingües.
$$\frac{dx}{dt}=c\left [\left ( 1-x \right )\left ( 1-k \right )\left ( \left ( 1-s \right ) \right ) {\left ( 1-y \right )}^a -x\left ( 1-s \right )\left ( 1-x \right )^{a} \right ]\\\frac{dy}{dt}=c\left [ \left ( 1-y \right )\left ( 1-k \right ) \left ( 1-s \right )\left ( 1-x \right )^{a}-ys\left ( 1-y \right )^{a}\right ]$$
Este novo modelo, de Otero Espinar, Seoane, Nieto e Mira, axustouse para Galicia atendendo á evolución do galego e o castelán entre os anos 1875 a 1975. O seguinte paso consistiría en empregar este modelo para predecir a evolución da dinámica lingüística no futuro e establecer simulacións segundo cambien as condicións iniciais.
Partindo dunha alta similaridade entre galego e castelán: k=0.8 (o 1 sería a coincidencia), e dunha medida para o estatus do galego s=0.26 (versus un prestixio do castelán de 1-s=0.74) situariamonos onde está marcado o punto vermello. Como vemos está na zona verde, isto indica que as dúas linguas coexistirían pero cun claro declive do uso do galego. Como referencia, ao final do vídeo coméntase que os valores do éuscaro eran k=0,22 e s=0,4.
Pero, pódese medir a similitude entre linguas? Como se fai? Neste artigo do GCiencia divúlgase o traballo do Atlas Lingüístico Galego (ALGa) e, entre outras cousas coméntase un estudo de Xulio Sousa no que se mide mediante un índice a proximidade da fala de cada lugar co estándar. Entre outras cousas desmóntase o mito da enorme diferenza entre o galego falado e o normativo. Este tipo de estudos dialectolóxicos inclúen mapas tan fermososos como o seguinte, elaborado con diagramas de Voronoi ,como o deste chío do ILG sobre a denominación do derradeiro día do ano
Día tras día, chegamos hoxe ao 31 de decembro, o último día do ano.
— Instituto da Lingua Galega (@ILG_USC) December 30, 2018
Despedímonos do 2018 e desexámosvos o mellor para o 2019! pic.twitter.com/xUo4o0Zg1t
Na última parte da conferencia Victoria Otero toca fala do uso do big-data, supuxo un cambio moi importante na análise da evolución das linguas. Están a crearse mundos virtuais no que o sofware pode crear linguas novas. Conta o caso duns investigadores de facebook que deixaron a dúas máquinas manter unha conversa entre elas. O resultado foi que crearon unha nova lingua, máis eficiente que o inglés.
Finalmente tamén se fala do problema da escaseza de licenciados en matemáticas que teñan como perspectiva profesional o ensino.
Queremos galego vén de convocar unha mobilización popular para o 17 de maio na Praza do Obradoiro co lema Queremos vivir en galego. Expresa así a vontade dun significativo sector da sociedade galega que, malia todos os limites, coaccións e exclusións que o uso da nosa lingua soporta, é dicir, os seus falantes, con conciencia da situación opresiva ou sen ela, non está disposto a renderse, a renunciar aos seus dereitos individuais e colectivos, como pobo. Un deles, vital, é gozar a nosa lingua dun status de normalidade no propio país, deixarmos de vivir como estranxeiros na nosa patria. En efecto, pretendemos vivir en galego, sen os poderes institucionais ou económicos, ignoraren e esmagaren, como fachendosos poderes coloniais, os nosos dereitos lingüísticos, insensíbeis, de costas nada menos que á lingua que nos define e identifica como galegos e galegas. Símbolo da nosa realidade enteira como pobo, é síntoma tamén da consideración que nos temos a nós propios e a que lle merecemos aos demais.
