2019: O ano de Cerdedo

Calendario 2019 Ies Chano Piñeiro

Read more publications on Calaméo

Hai un ano dábamos conta de que o IES de Forcarei publicaba un calendario adicado enorgullecerse do patrimonio do concello. Coa mesma idea, elaboraron un novo calendario no que se explica a toponimia das parroquias de Cerdedo (Castro, Cerdedo, Figueiroa, Folgoso, Parada, Pedre, Quireza e Tomonde) e no que se divulgan os principais puntos do seu patrimonio: as pontes do Lérez, os petróglifos, as eiras de hórreos e os muíños).
Detrás deste calendario podemos enxergar, unha vez máis, a irracionalidade da fusión de Cerdedo e Cotobade nun único concello. Ao IES de Forcarei acude o alumnado de Cerdedo, mais non o de Cotobade pois nin propia xeografía o permite. Cerdedo e Cotobade nin pertencen á mesma comarca nin ao mesmo partido xudicial

Dimensionarmos o de Sabela

por Xoán Antón Pérez Lema, no Sermos Galiza:

Desejava de te ver, trinta dias cada mês

cada semana o seu dia e cada dia umha vez.(*)

(*) Tris tras- Marful

A participación de Sabela Ramil no programa Operación Triunfo da TVE , cantando en lingua galega en tres ocasións, xerou unha grande simpatía na cidadanía galega, amosando unha vez máis que case todos, galegofalantes e non galegofalantes, asumimos a nosa lingua como un patrimonio común moi valioso, visibilizando que a lingua galega ten futuro e serve para cantar, amar, traballar e crear.

Sabela na televisión

por Vítor F. Freixanes, en La Voz de Galicia:

O meu amigo Henrique Monteagudo, vello compañeiro de angueiras e atafegos, vén de acceder á cátedra de Sociolingüística da Universidade de Santiago de Compostela cunha liña de investigación sobre a realidade social do galego, o estado actual da lingua entre nós, cuestión na que vén traballando dende hai anos, o que nos permite elaborar unha radiografía cada vez máis exacta non só do presente do idioma, senón do que máis nos preocupa: o seu futuro. Inevitablemente, no debate sae a cuestión de fondo: a perda de falantes, que nos últimos tempos é bastante acelerada. E eu matizo dende esta marea dos domingos da Voz: de que falantes falamos? O que nos preocupa é o crecemento do que o sociolingüista denomina os «desprazados», persoas que reciben a lingua no seu contorno inicial (tradicional) e renuncian a ela polo castelán, galegofalantes que cambian de código, en contraposición aos que algúns denominan «neofalantes» e que o sociolingüística prefire denominar «recuperadores», xente que nace nun contexto castelán e que, polas razóns que sexan, muda de rexistro e asume activamente o galego.

O novo modelo lingüístico catalán: algo que aprender desde Galicia?

por F. Xavier Vila, director do Departament de Filologia Catalana i Lingüística General e do
Centre de Recerca en Sociolingüística i Comunicació, da Universitat de Barcelona (Catalunya), nas Voces de ProLingua:

O modelo lingüístico da escola galega é a miúdo motivo de polémica porque sofre uns importantes déficits no terreo da ensinanza do galego e da promoción do uso da lingua. Así, por exemplo, o ano 2015 só un 57% das persoas de 15/16 anos declaraban saber falar e escribir na lingua propia de Galicia (Monteagudo et al. 2016, 46). Voces autorizadas como a RAG sinalan o modelo escolar vixente como un axente de desgaleguización das novas xeracións: “un 36% das familias de fillos/as galegofalantes contestaron que ao entrar na escola [o fillo/filla] comezou a falar máis castelán, indicando a maioría (63,9%) que foi a etapa de educación infantil onde se produciu esa muda;” (Seminario de Sociolingüística da RAG 2018, 65). Ante este panorama, pode resultar interesante xirar os ollos para modelos escolares que estean demostrándose máis efectivos na bilingüización das xeracións novas.

"Estrela na noite", con subtítulos en galego

Recomendo mirar antes a breve reseña desta fermosa peza audiovisual en Acto de primavera, o blogue de onde a saquei. Engádoa aquí porque Martin Pawley pasou o traballo de subtitula en galego.

O orgullo pola lingua de Perfecto López, empresario do galeguismo na emigración americana

por Xosé Mª Lema, nas Voces de ProLingua:

«Eu son un rapás novo. Para min é unha cousa da máisima importancia o ter que vos falar a vós, esencia do galeguismo e da cultura. ¿Que podo decirvos eu? Son un home que entrei orgulloso no galeguismo guiado pol-a man da miña aboa analfabeta que me insinou a falar en galego. Non fun levado pol-a doutrina nin pol-a cencia de ningún de vós. Cando ando pol-o mundo a espricarlles ós galegos que son fieles á Terra, a verdade esencial que a nosa língoa garda, revivo na miña mente a lembranza de cando era un rapás analfabeto que iba ó monte coa miña aboa analfabeta coma eu e que coas suas palabras iba enseñándome a profunda verdade das cousas. Cando quero percurar que os galegos que a abandonan volvan á lei do amor á Terra, sempre acudo ás verbas que de neno deprendera da miña aboa e sempre atopo a razón atinada que en cada caso fai falta. Eu sigo sendo aquel rapás humilde. Por iso non quero nin busco cargos (...)».

Con Voz Propia: Cibrán Santamarina

Que se chame Cibrán xa sería suficiente desculpa para que colgara por aquí o vídeo. Pero ademais nunca deixa de perder a ocasión de defender a lingua galega. Cibrán Santamarina é profesor na Facultade de Física da Universidade de Santiago de Compostela. Traballou no CERN e en Montreal, especialmente no experimento ATLAS. 

Este vídeo tráenos ao primeiro plano o recordo de que desde o ano 2010 está prohibido o ensino en galego nas materias científicas, entre elas a física.


Con Voz Propia é unha serie de audiovisuais de Correo Televisión onde profesionais destacados en diversos ámbitos, falan do importante que é o galego para eles, especialmente en relación coas súas profesións.

Vexo que subvenciona a SXPL. E non tería capacidade esa tal SXPL de abrirlle un oco a estes vídeos (ou a outros semellantes) na TVG? Vese que non.

Tiven coñecemento deste espazo grazas a este chío da CTNL 

Non me digas que te quero

Xa ninguén pode negalo, Aquel-e é o Enrique Iglesias galego. Canta tan ben coma el, pero ademais imparte leccións de lingua como o máis digno profesor da materia.
Desde hoxe non hai disculpa para colocar mal os pronomes

A estratégia binormativista no processo normalizador do galego

por Paulo Gamallo na Praza Pública:

Lembro nitidamente aquele triste funcionário que autenticava os meus documentos numa sala da Junta de Galiza para uma acreditação qualquer. Lembro como se deteve surpreendido ao ler um documento com um cabeçalho no que destacava a palavra DECLARAÇÃO em grandes letras.

XXX Premio García Barros. O trailer

Este pasado venres 14/12/18 celebrouse na Estrada a XXX edición dos Premios Manuel García Barros de novela e o concello promoveu a realización dun documental para divulgar este aniversario.  Este é o trailer do mesmo, e polo que podemos ver, promete moito.
Seica o acto, cunha lúcida intervención da premiada deste ano, Ana Cabaleiro, apelando a un discurso de reivindicación da lingua e do papel da muller, foi dos que se deben recordar.

Fixo moi ben a SXPL

 Isto que escribín apareceu o pasado 9/12/18 no Sermos Galiza:

Fixo moi ben a Secretaría Xeral de Política Lingüística (SXPL) cando, mirando de esguello, deixou pasar o 30 aniversario da Lei de Normalización Lingüística. Non interesaba abrir un debate público sobre a situación do galego. Moito mellor lanzar desde a aparataxe institucional mensaxes adormecedores, pílulas homeopáticas que mantivesen o devalo do galego. As cadeiras de San Caetano xa estaban ocupadas por taxidermistas e momificadores.

Daquela, por exemplo, preferíase reprender a edición dun libro de texto polo delito de explicar que o artigo 5.1 do Estatuto di que "a lingua propia de Galicia é o galego". Xa sabemos que é precisamente iso o que di o artigo 5.1 pero o problema reside en que o seu contido colide coas accións gobernamentais. Por coherencia, fixo ben a SXPL en sustentar esa reprensión.

Cando pasaran 10 anos da aprobación do Plan Xeral de Normalización da Lingua (PXNL) o secretario xeral de política lingüística publicaba na prensa un artigo na prensa acusando de ir contra o Plan ao goberno que comezara a levar adiante algunhas das medidas máis importantes dese Plan. Fíxoo porque precisamente o goberno no que participaba ese secretario xeral era o que botou abaixo esas medidas, deixando ao PXNL en auga de castañas. Por iso, para non quedar en evidencia, a SXPL fixo ben en non celebrar ese décimo aniversario. Tan ben, polo menos, como acaba de facer nestes días publicando unha unidade didáctica para (agora si!) conmemorar o 40 aniversario da Constitución Española, un texto no que, por certo, non aparece por ningures a lingua galega.

A pouco que repasemos estes 40 anos de historia veremos como en ningún momento se intentaron reverter os 40 anos anteriores de ditadura tamén lingüística. Acaso puido o pobo galego facer uso da súa lingua libremente en calquera circunstancia? Velaí que a Constitución cargue coa responsabilidade das pexas á liberdade do uso das linguas minorizadas. Desafortunadamente, non é este o único crime do que podemos acusala. A Carta Magna usouse para decretar a desigualdade entre o castelán, lingua protexida e con todos os dereitos, e a outra, a que nin se nomea, que fica desamparada e subordinada.

Como os redactores da Lei de Normalización quixeron establecer unha pátina de igualdade entre galego e castelán proclamaron no seu artigo 1 que todos os galegos tiñan o deber de coñecer a lingua propia. Pouco tardou a engrenaxe uniformizadora do estado, vía o Tribunal Constitucional, en ditaminar a discriminación declarando que o deber de coñecemento do castelán, establecido no artigo 3 da Constitución non se predica do galego. En harmonía coas prohibicións e marxinacións á lingua galega SXPL festexa a Constitución. Por iso insistimos, que se o que se pretende é manter esa consistencia, a SXPL fai moi ben. Entrementres, seguiremos agardando a que algún día actúe mal. Ese día a nosa lingua recibiría, por fin, o primeiro impulso deste goberno.

Furnas, votos e calidade lingüística

por Olalla Rodil en Luzes:

Carlos Callón publicou en 2012 Como falar e escribir en galego con corrección e fluidez, un libro que a partir de anécdotas nos dá chaves para mellorar a nosa calidade lingüística e mesmo dar o paso a falar en galego.

Sociolingüística a pé de mesa

O alumnado do CPI Mosteiro-Meis tiña que facer un traballo de sociolingüistica e houbo quen (Mathías, Laura, Fátima e Lara) tivo esta, simple e excelente idea: xuntar a un rapaz que non fala outra cousa que galego, Jose, e unha muller de idade e galego-falante, Pitusa, a compartiren ideas e, moitas veces prexuízos, sobre a lingua galega. É de agradecer que estes catro rapaces tivesen o acerto de amosar a descarnada realidade sociolingüística galega.
Así, tal e como a vemos neste vídeo, é terrible é a situación que desde a SXPL queren tapar manipulando os datos dunha realide que pode ver o máis tonto. Só intereses políticos espúrios que teñan como obxectivo o asasinato programado da lingua galega poden levar aos mesmos culpables da situación que se reflicte no vídeo a gabarse no eido da normalización lingüística do

éxito do modelo educativo galego, así como aos esforzos que realiza a Administración autonómica na formación de adultos

Chámanlle éxito á redución de uso do galego no ensino, á aniquilación da lingua galega en infantil, á prohibición do galego nas materias de maior prestixio social? Estamos en boas mans, díxolle a galiña ao raposo.
Gostaríame saber en que consisten eses esforzos da Administración na formación en galego dos adultos. Alguén sabe dalgún programa de acollemento de inmigrantes que partira da SXPL?
Como exemplo do panorama que temos que soportar, basta poñer de manifesto que ao titular de Política Lingüística pouco ou nada lle importan as prohibicións e destrozos na normalización no ensino, o cal lle afecta a uns 360.000 alumnos cada ano, pois para destacar un tema en relación con este eido ante os Comité de Expertos do Consello de Europa non tivo outra saída mellor que

 destacar tamén o incremento do alumnado de galego que se vén producindo no Bierzo e Sanabria

 Realmente penoso.

Reivindicando a fala de Marín

Este audiovisual fíxome lembrar outros dous, un no que uns rapaces de Rianxo amosaban o seu orgullo pola fala do seu lugar e unha contestación a este desde Ribadeo na mesma liña. Pois agora O alumnado de 4º de primaria do CEIP do Carballal (Marín) elaborou en colaboración co seu profesorado este ben simpático vídeo-clip no que reivindican o acento particular dos falares de Marín.

3.3 vs 0.0

O alumnado de 2º da ESO do IES Dionisio Gamallo (Ribadeo) elaborou este vídeo co impulso do profesor Suso Acevedo .
Vén moi a conto o vídeo nesta data na que a Constitución española fai 40 anos. No seu artigo 3.3  dise que:

A riqueza das distintas modalidades lingüísticas de España é un patrimonio cultural que será obxecto de especial respecto e protección.

Estamos ante o único punto da Constitución que podería sustentar un proceso de normalización, se se quixera, claro. Por iso está moi ben traído este audiovisual, sobre todo porque non se queda na declamación do artigo, senón que recolle cal é a realidade: unha enorme restra de titulares de prensa nos que se certifica que o 3.3 non se cumpre. Parece como se do artigo 3 só interesara o 3.1, o que determina a oficialidade do castelán, e o dereito de usalo e o deber de coñecelo. Non hai ningún artigo constitucional que predique nada do galego velaí colocada a primeira pedra da desigualdade.
Quizais por iso a Secretaría Xeral de Política Lingüística (SXPL) anda estes días celebrando a Constitución, cando non celebrou, por exemplo o PXNL. Faino publicando unha unidade didáctica aínda que a tal Constitución non fala da lingua galega, só o fai da española. O panfletiño este fala de liberdades, por ningures se ve a liberdade de uso da lingua galega. Tamén fala de deberes, e os do emprego do galego tampouco aparecen. Por último, nin tan siquera aparece o artigo 3.3, o único do que unha entidade como a SXPL podería tirar partido para xustificar a edición do panfletiño. Así esta publicación, no relativo á normalización, é algo así como un deses anuncios de cervexa sen alcol.  Velaquí unha unidade didáctica 0.0, cun 0% de galego, como é habitual na SXPL. 
Este ano e con este vídeo xa fixeron moito máis pola lingua estes rapaces de 2º da ESO de Ribadeo que a SXPL

Extinción léxica

por L. C. Carballal, na Praza Pública

No léxico da nosa lingua existe un axioma claro: “O que non coincide ou se semella ao castelán tende a desaparecer”. Isto explica por que todo ese enorme vocabulario patrimonial de noso que non ten o seu equivalente en castelán anda en imparábel esmorecemento cara á extinción. O mesmo ocorre coas diferenzas morfosintácticas e fonéticas, abofé.

O galego, o mellor ingrediente da cociña do cole de Rubiáns

Que non se diga que o Equipo de Normalización do CEIP de Rubiáns (Vilagarcía), non fai actividades atractivas e innovadoras. Todo co fin de que os rapaces practiquen a lingua, pois polo que nos conta unha profesora neste vídeo, non é nada doado de conseguir.
Mentres, desde as instancias gubernamentais, mantense a lingua galega recluída baixo os ferrollos do funesto decreto 79/2010.

Día da Ciencia en Galego 2018. Recompilación

Se celebramos o Día da Ciencia en Galego é porque o goberno prohibiu o galego para a ciencia no ensino. Velaquí que o ensino aínda reponde contra este ataque. Parabéns a todos o que aportáchesdes algunha pinga a esta celebración

• Ames celebra o Día da Ciencia en Galego cun relatorio sobre a mente e a linguaxe impartido polo experto en neurociencia Xurxo Mariño, Concello de Ames (29/10/18)
• Mes da Ciencia en Galego, numero un en libros, web da biblioteca do IES nº1 da Estrada (30/10/18)
• IX día da Ciencia en Galego (I) , do blogue da Biblioteca do IES Laxeiro (Lalín) (31/10/18)
• Mes da ciencia en galego no Losada, edl_losada, blogue do ENDL do IES Antón Losada (A Estrada) (2/11/18)
• A Táboa Periódica, tamén en galego, vídeo do Colexio Lestonnac (Ferrol)
• Mes da Ciencia en Galego: "Encontro con Antonia Ferrín", do blogue biblioBN, da E.E.I. Barrionovo (4/11/18)
• Con moita ciencia, edl_losada, blogue do ENDL do IES Antón Losada (A Estrada), (5/11/18)
• O Laxeiro viste a bata branca, nova no Faro de Vigo, (06/1/18)
• Día da Ciencia en Galego, no blogue da Biblioteca do IES Lama das Quendas (Chantada), Biblioquendas (07/11/18)
• A Marela do 50º de D. Ramón M. Aller , Toc-Toc-A-Ciencia, blogue de ciencia do IES Ramón Mª Aller (Lalín) (07/11/18)
• Mes da ciencia en Galego, en Perdourando, o blogue do ENDL do IES Perdouro (Burela), (08/11/18)
• DO CORAZÓN DA MATERIA AO INTERIOR DAS ESTRELAS, IES Poto do Son, (8/11/18)
• Experimentos na Biblio! , na Quinta dos libros, blogue do CPI do Rosal, (10/11/18)
• MAXIA E CIENCIA , O manantial, do CPI San Paio de Abaixo (Redondela), (10/11/18)
• MES DA CIENCIA EN GALEGO NAS BIBLIOTECAS, Lemos porque nos peta!, blogue da Biblioteca do CPI Ramón de Valenzuela (Silleda), (13/11/18)
• Arredor de Domingo Fontán, edl_losada, blogue do ENDL do IES Antón Losada (A Estrada), (18/11/18)
• Compartimos coñecemento matemático, naturalmente, en galego ,edl_losada, blogue do ENDL do IES Antón Losada (A Estrada)
• Isto son matemáticas (en galego), Carta Xeométrica (23/11/18)
• O sistema esquelético, para pechar o Mes da Ciencia, edl_losada, blogue do ENDL do IES Antón Losada (A Estrada), (24/11/18)
• O IES de Becerreá celebra o Día da Ciencia en Galego, Avanzamos polos Ancares co galego, coa nosa lingua , blogue do ENDL do IES A Rebola (Becerreá), (25/11/18)
• O MES DA CIENCIA EN GALEGO PECHA CON NOVAS INICIATIVAS, Biblioteca "Poeta Díaz Castro", do IES poeta Díaz Castro (Guitiriz), 30/11/18
• Novembro. Mes da Ciencia en Galego nas Bibliotecas Escolares II. Biblioteca do IES Punta Candieira do IES Punta Candieira (Cedeira) , (02/12/18)
• Peche do Mes da Ciencia en Galego, BiblioBN, da Escola de Educación Infantil Barrionovo (Arteixo) , (02/12/18)

Malas linguas: Afinar o discurso

Na anterior entrada xa faciamos referencia a estas xornadas organizadas pola Deputación da Coruña na que se presentaban as intervencións da xornada desenvolvida no Pazo de Mariñán o pasado 23/20/18. Segundo o programa dese día, aínda nos faltaba a intervención da tarde protagonizada por dous referentes no traballo normalizador: Nel Vidal e Valentina Formoso.
O primeiro deles propuxo non dirixir os discursos ás institucións, senón levalos a accións. Fixo memoria dun dos Cursos de Verán de Carballo no que se publicara Unha outra guía para a intervención lingüística.
Todas as accións sociolingüística deben ter tres características esenciais: empatía, positividade e a proactividade. Como mostra, tres botóns: apego, "gústame o galego", "cantas cousas".
Rematou a súa intervención falando da inmersión lingüística, indicando que "o goberno galego non está en contra da inmersión, está en contra do galego"

Valentina Formoso reclamou uque todo discurso de defensa da lingua tivese un sustrato mínimo e irrefutable. A lingua é patrimonio, polo tanto ten valor e hai que conservalo, ademais as linguas suman. Pódese usar a lusofonía como unha porta especialmente para os galegos pero advertiu que apelar a este discurso pode ser unha navalla de dobre fío.
O esencial é emitir discursos variados pois a non todos lle vai servir o mesmo para achegarse ao galego pois cada quen ten o seu pasado lingüístico e os seus prexuízos.
Valentina distinguiu entre as accións a levar a cabo segundo nos dirixamos a contornas galego-falantes ou castelán-falantes. Aos primeiros hai que reforzarlles a idea de que son modelo, que serán os transmisores da lingua e con eles hai que traballar a calidade lingüística e os comportamentos diglósicos. Nos amientes castelán-falantes cómpren políticas de inmersión, tal como aquelas liñas de galego en infantil. Destacou que non existe ningún programa da Xunta para inmersión de forasteiros. Comentou que nos centros de ensino se levan a cabo programas de inmersión en español aos inmigrantes hispanoamericanos, que xa saben español e que pola contra fican excluídos da integración na nosa lingua. Cómpren programas de inmersión, e programas ben organizados nos que forme e informe a profesorado e familias.