Sabela na televisión

por Vítor F. Freixanes, en La Voz de Galicia:

O meu amigo Henrique Monteagudo, vello compañeiro de angueiras e atafegos, vén de acceder á cátedra de Sociolingüística da Universidade de Santiago de Compostela cunha liña de investigación sobre a realidade social do galego, o estado actual da lingua entre nós, cuestión na que vén traballando dende hai anos, o que nos permite elaborar unha radiografía cada vez máis exacta non só do presente do idioma, senón do que máis nos preocupa: o seu futuro. Inevitablemente, no debate sae a cuestión de fondo: a perda de falantes, que nos últimos tempos é bastante acelerada. E eu matizo dende esta marea dos domingos da Voz: de que falantes falamos? O que nos preocupa é o crecemento do que o sociolingüista denomina os «desprazados», persoas que reciben a lingua no seu contorno inicial (tradicional) e renuncian a ela polo castelán, galegofalantes que cambian de código, en contraposición aos que algúns denominan «neofalantes» e que o sociolingüística prefire denominar «recuperadores», xente que nace nun contexto castelán e que, polas razóns que sexan, muda de rexistro e asume activamente o galego.


O primeiro grupo é a deriva histórica dunha parte importante de poboación, principalmente aquela que nas últimas décadas se desprazou do mundo rural ao mundo urbano. As enquisas falan dun 6,5 % e en ascenso (mudanza radical, renuncia ao galego). O segundo grupo é cuantitativamente máis escaso (2,5 %), mais produto dunha toma de posición consciente, en moitos casos ideolóxica, aínda que tamén por empatía, por admiración ou por afectos.

Hai tempo que veño traballando con xente nova, mozos e mozas de arredor de vinte anos que manifestan abertamente o seu interese polo idioma, son quen de falalo, teñen un coñecemento escolar do mesmo, pero non o usan entre eles, relaciónanse (socialízanse) en castelán porque é a lingua dominante do consumo, o lecer, os medios de comunicación, a publicidade, a oferta básica de entretemento, e «porque non sabemos como empezar».

Aquí comentamos a magnífica experiencia de 21 días co galego que promoveron institutos da Pobra do Caramiñal, A Coruña etc. «Fáltannos referentes», di un deles, «xente que admiremos e na que nos recoñezamos, máis ou menos da nosa idade ou que conecte connosco». E de súpeto, zas!, aparece Sabela na televisión (Operación Triunfo), Sabela Ramil, que canta Tris Tras de Marful, Negro caravel de Cristina Pato ou Benditas feridas de Rosa Cedrón, e que explica para miles de espectadores de toda España que esa é a súa lingua, sen complexos, que non quere renunciar a ela, que a diversidade suma, non divide, e faino dende a dozura luminosa dunha mociña nova que vive con naturalidade (e autenticidade) a súa propia condición, a existencia do seu país.

O sociolingüista toma nota, sen dúbida. Hai bazas que aínda podemos xogar.