Quero aplicar a miña ciencia á lingua para pintar a face do noso maior ben colectivo: o galego







mércores, 29 de novembro de 2017

A fronteira será escrita


A Fronteira Será Escrita from Filmes de Bonaval on Vimeo.

Documental cheo de sensibilidade das xentes da raia nos concellos de Lobios e Entrimo na que a cámara recolle as reflexións sobre a lingua que fan os veciños.

Até os anos 90 un pequeno río era a única fronteira entre a localidade portuguesa de Várzea e a galega de Olelas.
O encoro hidroeléctrico do Alto Lindoso afastou físicamente estas dúas aldeas.
En xaneiro do 2011 habitantes de Olélas visitan de novo Várzea para lembrar tempos mozos... e veremos finalmente como hai novas fronteiras que chegan para tronzar as identidades que manteñen as linguas.
O audiovisual preséntase así:

Muita gente pensa que nas zonas fronteiriças, os habitantes dum e doutro lado da raia se entendem bem. Nem sempre é assim, mas a fronteira galego-portuguesa em geral, e particularmente a Baixa Límiae o Gerês, conformam um desses casos. Por motivos, quer linguísticos, quer culturais, os seus habitantes tinham, até há bem pouco, sérias dificuldades para explicar as diferenças que os definiam como pertencentes a dous países de costas viradas.
Mas o Estado sempre sai vencedor e consegue dar a volta ao mais ancestral dos acervos. A cultura ativa de falar, tocar, dançar e cantar igual que os vizinhos é subjugada agora por outra identidade, mas passiva e acaso também mais poderosa, que consolida a fronteira. Ela vem de longe, armada com as mais poderosas ferramentas para comunicar e atrevendo-se mesmo a renomear os lugares em que as pessoas vivem. O que antes se dizia igual, agora lê-se diferente e a linha divisória torna-se por fim vissível. Porém, para muitas pessoas, a escrita continua a ser a única fronteira que elas conseguem ver.

O  vídeo en YouTube

martes, 28 de novembro de 2017

Días de imposición

por Marta Veiga, en El Progreso:

O PRIMEIRO traballo que lle entreguei a Carme Hermida mereceu un menos oito. Póñoo en letra, porque así dá a impresión de non ser tan embarazoso. A miña estrea cun suspenso final foi en segundo de carreira. Lingua Galega Oral, outra vez con Carme Hermida. Naquela altura, se estabas feita de material de chapona como era o caso, resultaba o meirande dos dramas. Suspendín galego en xuño. O práctico; no teórico quitei notable (isto escribiuno a chapona). Botei o verán de bolseira no Diario Montañés de Cantabria. Na casa, escoitaba as cintas de A Roda e de Los Tamara de meu pai. Os cassettes de chistes de Farruco. E estudaba listaxes de palabras. Oso e óso. Doce e dóce. Présa e presa. Vai a pola pola póla. Volvín suspender en setembro. Aprobei en terceira convocatoria. Cun suficiente.

luns, 27 de novembro de 2017

Diálogos científicos no Día da ciencia en galego


Neste vídeo-resume podemos enxergar como se desenvolveron os "Diálogos científicos" que tiveron lugar no IES Antón Losada Diéguez (A Estrada) o pasado 7/11/17, unha actividade realizada para reivindicar o estudo da ciencia en galego fronte á política da Xunta que prohíbe impartir aulas de matemáticas, física, química e tecnoloxía en galego.
Os comunicadores e comunicadoras científicos foron os alumnos de 1º e 2º de Bacharelato. O público foi todo o alumnado da ESO do centro. Asistir a este acto resultou unha verdadeira delicia escoitar as estes rapaces no mellor estilo dos TED talks.
Actividade foi organizada polo ENDL en colaboración cos Departamentos de Bioloxía e Matemáticas. As comunicacións versaron sobre os seguintes temas (escollidos polos propios relatores):

  • O mapa de Domingo Fontán
  • Os buracos negros
  • As Vacinas
  • Os incendios
  • A menstruación
  • A vida en Marte
  • As ETS (enfermidades de transmisión sexual)
  • A trigonometría


venres, 24 de novembro de 2017

"O libro dos porcos" e a clausura da II Mostra de teatro Olimpio Arca



O libro dos porcos foi a representación teatral coa que o CEIP do Foxo participou no II Mosta de teatro escolar Olimpio Arca. Tal e como anunciaramos esta mostra desenvolveuse os días 22 e 23 de novembro. Como pasa sempre, un vídeo non permite disfrutar nin do ambiente nin da enorme variedade de matices e emocións que transmite unha representación teatral, pero serve para difundir unha idea do que se viviu durante estas dúas xornadas no Teatro Principal da Estrada.
Tal e como dixo a filla de Olimpio ao remate destas xornadas, a actividade teatral na escola que tanto promovera o seu pai, servía para o mellor coñecemento da lingua, para enfrontarse a medos, coñecer mellor aos compañeiros, compartir viviencias, aprender a respectar e valorar o traballo dos outros, fomenta a creatividade e o traballo manual, tamén é un incentivo para o coñecemento da música e finalmente é un escaparate para a visibilización da lingua e un pulo á súa normalización.
Pais, profesores e alumnos, a comunidade escolar enteira, pode estar orgullosa da actividade realizada baixo o paraugas desta mostra, que se ben comenzou tímidamente o ano pasado, colleu folgos suficientes como para comenzar a pensar nunha terceira edición.
Velaquí a fermosa clausura do acto da II Mostra de teatro Olimpio Arca, da voz de unha das súas fillas:



Aínda que houbo máis intervencións, polo momento podemos ver as seguintes:
Contemplando unha estrela, CEIP de Figueroa
O galo e o raposo, CEIP de Figueroa
Presentación de Secundaria na II Mostra de Teatro Olimpio Arca Caldas
A min o que me gusta é o teatro, IES Manuel García Barros
O mercador de venecia. CPR N. S. de Lourdes
As avelaíñas chamadas... IES Antón Losada Diéguez
As laranxas máis laranxas de todas as laranxas, IES nº 1 da Estrada

xoves, 23 de novembro de 2017

Lambda 1

No IES do Porto do Son acaban de publicar un novo boletín de matemáticas, Lambda, elaborado por Macías, un dos profesores de matemáticas dese centro. Neste número temos un artigo sobre o famoso problema de Monty Hall, outro sobre o teorema das catro cores, un sobre a banda de Möbius e un último adicado ao Día da Ciencia en galego centrado na figura de Domingo Fontán. Complétase o boletín cuns divertimentos matemáticos. En definitiva, unha preciosa alfaia que me recorda as publicacións matemáticas do IES Otero Pedrayo (Mathesis e Dous Pi Erre)
Coñecín a Macías o outro día. Hai só unhas semanas que leva dando clases, e xa podemos ver estas primeiras follas cargadas do mellor espírito da divulgación científica. Neste sentido,  non é casualidade que faga referencia ao máis grande divulgador das matemáticas, Martin Gardner.
Estou encantado de poder compartir este novo vento fresco que trae boas novas para o sempre necesitado espazo das matemáticas en galego.


Lambda 1 by Revista Lambda on Scribd

martes, 21 de novembro de 2017

Retransmitindo o Vindel


Alumnado galego e portugués realizou o pasado xoves 16 de novembro, Día Mundial do Patrimonio, dúas horas de “radiovisual“ ( termo acuñado por Ponte nas ondas! para denominar as emisión de radio e vídeo ) con motivo da presenza do Pergamiño Vindel en Vigo.
A emisión foi realizada a través do portal Web www.escolasnasondas.com e da Web www.pontenasondas.org mediante Facebook Live.

Vía: Ponte nas ondas

luns, 20 de novembro de 2017

Olimpio Arca: II mostra de teatro escolar e mesa sobre o entroido da Ulla


Olimpio Arca Caldas foi un apaixado do teatro escolar. Escribiu varias obras de teatro e dirixiu grupos de teatro nas escolas. Por esta razón o curso pasado a Asociación Cultural Vagalumes solicitara a colaboración dos centros da Estrada para organizar un certame de teatro homenaxeando a figura de Olimpio. O éxito e o entusiasmo desta inicitiva levou a que se organizara unha segunda edición na que se incrementou a participación, polo que houbo que dividir o certame en dúas xornadas, unha na tarde do mércores, na que participan os centros de primaria e outra na do xoves cos de secundaria.
Ademais o venres s 20:30h ,  no auditorio do MOME, haberá unha mesa sobre o entroido da Ulla e a participación de Olimpio Arca na súa difusión. Nesta mesa redonda proxectarase o video dunha entrevista inédita sobre este tema, feita a Olimpio pola ANPA do CEIP Manuel Villar Paramá de Vea.


domingo, 19 de novembro de 2017

II Xornadas de terminoloxía matemática


Co obxectivo de reflexionar sobre a situación da lingua galega en diversos aspectos das matemáticas, a Comisión de Normalización Lingüística de Matemáticas organiza as II Xornadas de terminoloxía matemática que se celebrarán no Salón de Graos da Facultade de Matemáticas da USC os vindeiros días 28/11/17 e 29/11/17.
No seu día, hai 4 anos,  xa informamos da celebración das I Xornadas de léxico matemático (curiosamente cambiou a terminoloxía na denominación das xornadas), da que saíu unha comisión para elaborou unha proposta de mellora do vocabulario matemático para o dicionario da RAG e da que esperamos, a non tardar moito, teñamos confirmación da propia sección de terminoloxía da Academia das súas conclusións finais.
Estas xornadas demostran que hai lingüistas, matemáticos e profesores que están interesados e implicados na normalización da lingua galega desde a súa actividade profesional a pesar das prohibicións impostas desde un goberno da Xunta que demostra acotío ser un enemigo declarado do galego.

Toda a información, e formalización da inscrición, aquí

venres, 17 de novembro de 2017

(In)dignidade nos Premios San Martiño de normalización Lingüística

Os premios San Martiño de normalización lingüística teñen xa unha longa traxectoria. Están convocados pola asociación O Brado, e recoñecen persoas e colectivos que destacan no seu labor de promoción do galego. A iniciativa, unha moi boa idea, conta co apoio do concello da Estrada. Curiosamente estes premios, aínda que non teñen subvención da SXPL, son un escaparate no que aparece decote con papel protagonista Valentín García, o secretario xeral dunha política lingüística que ten relegado ao galego aos cavorcos da marxinalidade. Dirase que este proganismo lle ven por formar parte do padroado que outorga os premios. Nese caso, asumirá, máis que ningún outro o desaguisado que cometeron este ano ao darlle o premio da modalidade "A Estrada e comarca de Tabeirós Terra de Montes" a unha asociación, Codeseda Viva,  que ten como tarxeta identificadora un portal web (codeseda.com) que leva 17 anos publicando exclusivamente en español, e que só hai uns meses comenzou a traducir ao galego unha pequena parte dos seus contidos.
Coñecía hai tempo o portal codeseda.com, unha proposta con moitos aspectos positivos xa que recupera e pon en valor non poucos tesouros patrimoniais e históricos da parroquia estradense. O mundo rural necesita de iniciativas neste sentido, que as promocionen e den relevancia, sobre todo nunha época na que sofren políticas de desmantelemento e desvalorización. Agora ben, non ten sentido vestir a un santo espindo a outro, por iso sempre me dou moita mágoa que un portal tan ben argallado perdese o esencial do seu valor por facer renuncia da lingua dos veciños de Codeseda.
Por todo isto non me estrañaría que lle recoñecesen a Codeseda Viva o valor do traballo feito recuperación do patrimonio (aínda que eu disentería pois considero o asunto da lingua fundamental), pero outorgarlle un premio á normalización lingüística a quen refugou do galego e quen só o emprega accesoriamente é unha auténtica barrabasada,... e que se faga co apoio explícito do secretario xeral de política lingüística  indica ata que nivel chega a desfeita do goberno da Xunta no eido da normalización.
Non deixo de preguntarme que é o que estarían pensando os outros dous premiados no acto de entrega do galardón que se celebrou o pasado martes (14/11/17). Se teñen dignidade deberon sentirse moi avergoñados. Incidindo na mesma cuestión, se Codeseda Viva actuase con dignidade, nunca recollería un premio á normalización lingüística porque ben sabe que non o merece. Finalmente, se Valentín García quixese acubillar algo de dignidade, dimitiría inmediatamente, aínda que isto non cambiaría para nada as cousas porque a cadeira que ocupa é a máis cargada de indignidade das que hai en San Caetano e ninguén cunha ínfima fracción de amor propio aceptaría sentarse nela.

Orzamentos de formento da redución da lingua galega

nas Voces de ProLingua publicáronme este artigo:

No ano 2014 o Instituto Galego de Estatística (IGE) publicaba un estudo no que establecía unha redución dun 13% na porcentaxe dos que falamos sempre en galego. Os datos causaron un gran impacto social aínda que non eran unha novidade pois todo o mundo sabía que a lingua galega non fixo outra cousa que ir a menos. Porén o catalán e fo éuscaro recuperaron falantes. A diferenza está nas políticas lingüísticas que se aplican en cada territorio. As institucións galegas nunca fixeron unha posta forte pola normalización lingüística. Así nos vai.
Confrontados a eses datos do IGE, que foi o que fixo o goberno galego? No canto de establecer medidas de rforzo e protección a unha lingua en declive, reforzou unha política belixerante co uso do galego incrementando a súa desprotección, defendendo prohibicións e asumindo na práctica as directrices do supremacismo lingüístico. Se non nos goberna o Ku Kux Klan da lingua galega, son primos irmáns.
Hoxe é moito máis difícil vivir en galego que dez anos atrás. Neste contexto é no que temos que analizar o orzamento da Secretaría Xeral de Política Lingüística (SXPL) para o ano 2018.
Nun comunicado público, a Consellería de Educación ofrecía información falsa sobre eses presupostos xa que falaba dun incremento de "preto do 15%" . A partida do 2017 foi de 6.819.086 €, a prevista para 2018 é de 7.623.085 €. O incremento exacto é dun 11,79%. Postos a redondear sen engano, deberíase dicir que o incremento andaba preto do 12%. Con todo, isto parece un importante aumento porcentual se non fose que nos estamos movendo dentro dos valores máis baixos de toda a serie orzamentaria do século XXI. Para recuperar as cotas presupostarias de hai dez anos, a SXPL debería ter incrementado o seu orzamento, non nun 12%, senón nun 378%. A relevancia da normalización lingüística no organigrama da Xunta será no 2018 case catro veces inferior á que tiña no ano 2008.


O investimento nas políticas de promoción da lingua galega na era Feijóo suman un total de 81 millóns de euros. Pola contra deixaron de investirse 132 millóns de euros. É moito máis o que se lle retirou que o investimento efectivo. Velaquí en grandes cifras o desolador panorama de nove anos continuados de agresións á nosa lingua.
Poderíase intentar argumentar que esta drástica redución está causada pola crise económica pero a tentativa sería un fracaso. Na seguinte gráfica móstrase o peso relativos dos orzamentos da política lingüística a respecto dos da totalidade da Xunta e constátase a completa irrelevancia da lingua galega para os gobernos de Feijóo. Nos últimos 5 anos a asignación para unha prescindible SXPL é dun 0,07%.
A seguinte cuestión é: en que se empregan estas exiguas cantidades?
Máis da metade do presuposto vaise en manter organismos públicos e o mecanismo funcionarial. Do resto, un millón de euros destínase a entidades privadas polo que as políticas activas do goberno en materia de lingua quedan con só dous millóns e medio para desenvolverse que se reparten como segue. Medio millón van para cursos de formación (CELGA e outros). Son tan poucos os cartos destinados ás corporacións locais que con eles só poderían ter un Servizo de Normalización Lingüística (SNL) durante unha semana ao ano. Lembremos que no ano 2011 se desmantela toda unha rede de SNL cun orzamento xémeo do actual. Non se trata, entón, de promover o traballo normalizador desde os concellos, senón de incidir na súa desarticulación. O proxecto da SXPL para as entidades locais é a Rede de Dinamización Lingüística. Basta comentar que este programa non ten unha partida específica para comprender a súa completa inoperatividade.
Os Equipos de Normalización e Dinamización Lingüística (ENDL) dos centros de ensino están tan desamparados como os SNL dos concellos. Despois dunha redución do 70%, o seu orzamento ficou estancado nos 300.000 € por sexto ano consecutivo. Aquí dáse a agravante de que se adía a convocatoria de axudas ata o punto de que a resolución das mesmas non sae ata final de curso, cando xa non hai posibilidade de realizar ningún tipo de actividade nos centros. Pouco mal e tarde.
O resto do orzamento adícase en exclusiva a xustificar a propia existencia dunha SXPL anémica e, en definitiva, a aplicación dunha política lingüística lesiva para o realmente importante, o uso do galego. Velaquí uns presupostos pensados para afondar na redución da nosa lingua, que se ve que non é a dos que os argallaron.

Non des a esquecemento

por Xabier P. Docampo, no Praza Pública:

Deume onte por complementar un chío que poñía Xoán Bascuas en Twitter sobre da obriga de falar galego que teñen os cargos públicos, e fíxeno con referencia ao Plan Xeral de Normalización da Lingua Galega que se aprobou por unanimidade no Parlamento de Galicia o 21 de setembro de 2004 (xa van aló trece anos). Daquela era, se non me equivoco, presidente da Xunta Fraga e vicepresidente Núñez Feijoo. E ese compromiso non tivo trasacordo parlamentario que eu saiba. Segue por tanto vixente.
A que vos estou a falar de cousas esquecidas? Xaora, non hai mellor caniño para o poder de non cumprir un mandato ou recomendación do lexislativo: facerlle o esquecido. Dese xeito provocan a nosa desmemoria e nós tamén nos imos esquecendo do asunto. Non hai que opoñerse, non hai que enfrontarse, chega con non negalo, pero, iso si, non atendelo nin cumprilo. Coma o mal pagador: non che nega nunca a débeda, pero tampouco cha paga.

xoves, 16 de novembro de 2017

O galego é o idioma máis difícil do mundo

por Xaquín Campo Freire, no Galicia Confidencial:


Chino, xaponés, húngaro, inglés, árabe, hebreu, ..., Nada que ver! Só os pobres e as crases populares son capaces del. Será que como están acostumados a traballar, de paso, tamén traballan o galego. Por iso o galego non viste. Pero resiste. Que vas esperar dunha lingua falada por campesiños, agricultores e labregos, por xentes do mar e peixeiros, por obreiros da construción e outros oficios manuais?

luns, 13 de novembro de 2017

O neno que quería ser morto


O pasado venres pasou Paula Carballeira polo Teatro Principal da Estrada. O concello divulgou este vídeo para animar aos veciños a asistir á función e non me resistín a compartilo. Trátase dunha adaptación dun relato do mozambicano Mia Couto

O Hyundai Kona na Galiza, o Hyundai Koño em Castela: um (auto)desprezo possível/impossível

por Carlos Garrido no Sermos Galiza:


 0 °C [leia-se «zero graus Celsius»]. Bieito: «Imagina, amigo Benito, que um fabricante sul-coreano de carros, digamos que a Hyundai, designa como Koño um novo utilitário desportivo, porque Koño —é um suposto— é o nome de um distrito ocidental, muito turístico, da ilha do Havai. Seria, entom, possível que esse carro fosse introduzido no mercado espanhol, e em Castela, sob a denominaçom Hyundai Koño?» / Benito: «Ah, ah! O que dis, Bieito? Estás de brincadeira? Isso seria impossível, porque em castelhano —e como é possível que o ignores?— a palavra coño é voz grosseira, que denota a vulva da mulher. Isso seria indecente, indigno, constituiria um escándalo, e o fabricante seria alvo de merecidas campanhas públicas de irrisom e de escárnio. Teria de mudar logo o nome do carro, se quigesse vender bem! Observa que o originalmente chamado Mitsubishi Pajero, em Espanha já foi comercializado com o nome de Montero, para se evitar a ligaçom com cast. paja ‘masturbaçom, punheta’. O que propós que imagine é, portanto, cousa verdadeiramente contrafactual!» Facto: A Hyundai acaba de introduzir o seu novo utilitário desportivo no mercado espanhol, e portanto na Galiza, sem qualquer oposiçom dos notáveis galegos, sob o nome Hyundai Kona! 

Galego de laboratorio

por Manuel Rey en GCiencia:

“Aínda hai mentes estrañas que pensan que non se pode facer ciencia en galego“, reflexionaba hai uns meses un científico do noso país. Dío alguén que percorreu medio planeta e que traballou nunha das mellores universidades do mundo. Algo máis aló de Pedrafita si que foi. Todos escoitamos algunha vez as críticas cara o “galego de laboratorio“, ou as súas variantes -“xunteiro”, “do telediario”, etc.- en contraposición a un suposto galego xenuíno e popular, ás veces castelanizado de máis. Curiosamente, un galego que ofrece unha enorme gama de variantes e matices a través do territorio. Son ideas que equiparan a normalización da nosa lingua coa artificialidade e cunha crenza errónea de imposición. Non por casualidade, estas ideas rematan entroncando co illamento que o galego aínda sufre hoxe na ensinanza científica e tecnolóxica. Imos ver:
Sempre fomos lingua de pobres e poetas, lingua do pobo. Despois da escuridade e da noite de pedra, fomos quen de coller o galego das casas, das agras e dos portos e levalo, non sen atrancos, ás aulas, aos hospitais, ás xanelas da administración, aos medios e á cultura.

domingo, 12 de novembro de 2017

Son muller


Todas elas son estudantes do IES de Cacheiras (Teo). Dirixidas pola súa profesora de música, Matilde, compuxeron esta peza orixinal. Forman o grupo Máis boas cás patacas. Nas voces están Lua, Valeria e Ruth, á guitarra temos a Ana, no baixo a Sara, co uquelele está Carme, co piano, Cristina e coa batería, Candela. Son as gañadoras do certame Quero Cantar convocado pola Deputación da Coruña.
Velaquí unha boa forma de contribuir ao orgullo pola lingua ao tempo que se transmite unha mensaxe pola igualdade de xénero, con mulleres libres e donas de si, non como ese fanado lema compensatorio da campaña da Xunta de Galicia para o 25 de novembro : "o máis grande de Galicia non se maltrata". Un discurso semellante é habitual para xustificar a substitución lingüística. Aqueles que defenden a supremacía do castelán sobre o galego hipócritamente desenvolven unha idealización compensatoria. A lingua que se gaba é a que tamén se discrimina. A muller que se idealiza é tamén a que se marxina e maltrata. Así fálase da súa beleza, da súa dozura, tenrura; tanto da muller como da lingua galega.
Son muller, son lingua galega.

venres, 10 de novembro de 2017

X. Matemáticas en galego

X. Matemáticas en galego from Cibrán Arxibai Queiruga

O primeiro que teño que dicir é que  uedei encantado co trato que recibín no centro. Grazas.
O pasado 03/11/17 fun ao famoso IES Félix Muriel (Rianxo) a falar sobre algo que non existe, as matemáticas en galego. Explícome a seguir.
O de famoso é polo seu ENDL, cargado de premios, sempre na fura de diante, un fervello de actividades, sempre con contido normalizador. Un exemplo para os que traballan na normalización lingüística desde as aulas.
O de que as matemáticas en galego non existen pode ser o preludio de que o galego deixe de existir. Quen está empeñado niso é a Xunta co seu funesto decreto mal chamado do plurilingüismo, que prohibe impartir aulas de matemáticas en galego en todo o ensino obrigatorio e que levou a que se aniquilaran todos os materiais didácticos da materia na nosa lingua, incluso para o bacharelato (aínda que non está prohibido nesta etapa, non hai editorial que publique nada de matemáticas en galego, ata este punto chega este Atila).
Ben, para ser exactos, si que hai recursos en galego. Temos o material EDAD e unha boa colección de aplicacións de geogebra (buscar e escoller idioma>galego). Disto, pero sobre todo da discriminación que sofre a nosa lingua, especialmente no ensino, e aínda máis especialmente no das matemáticas, foi do que tratei o pasado venres co alumnado de 1º da ESO do Félix Muriel.
Para suavizar o tema, propúxenlles un xogo, que volvo a propoñer agora aquí: na 3ª diapositiva están marcados varios "x" (léase "xes"), pódese comprobar que tamén aparecen nas dúas primeiras. A cuestión é, en cantas, aparece ese símbolo?

O máis importante
Sobre o que lle contei a aqueles rapaces, quizais o máis importante é o da identificación de dúas formar de impartir clase, dous modelos didácticos. Un está representado polos os profesores que transmiten o saber do poder e que, por iso mesmo, non poden facer outra cousa que desprezar dalgunha maneira ao alumnado e á sociedade galega que o son de seu. No paradigma deste profesor está a transmisión do castelán e a exclusión do galego. O outro modelo é o que vive apegado á terra, aquel do que sabe que o principal non é a reprodución de toda unha restra de contidos, senón desmontar as capas de auto-odio e prexuízos. O ideal deste grupo represéntao un profesor que transmite a lingua e a cultura galegas.

Un texto de Vidal Abascal
Na preparación da presentación levei unha sorpresa moi agradable. Foi a recuperación dun texto que Enrique Vidal Abascal escribira nos anos 70 en La Voz de Galicia. Vidal Abascal adicou toda a súa vida a promover os estudos de matemáticas na universidade. Primeiro, no 1940,  chamou a atención do rector para que contrataran a Ramón Mª Aller e revitalizara a docencia das matemáticas despois dunha guerra que levara por diante ás persoas máis preparadas que tiñamos en Galicia. No ano 1957 convence ao Ministerio de Educación para crear a licenciatura de matemáticas en Compostela. Despois será un pioneiro na organización de congresos de ámbito internacional. Velaquí un retallo do mencionado artigo:

A situación do idioma galego é a seguinte: Durante preto de catrocentos anos ó galego obrigábaselle a falar castelán, na escola, na igrexa, no xulgado, na notaría... Durante catrocentos anos a alta burguesía avergoñábase de falar galego, e o idioma divide ós galegos en dúas clases sosciais, a dos señoritos que falan castelán e a dos proletarios e campesiños e pequenos burgueses que falan galego. Sábese ben cal foi a orixe disto, o obriga-los  Reises Católicos a ir vivir a Madrid á aristocracia galega. De todos é ben coñecida a anécdota do Conde de Altamira [ver conferencia de Cunqueiro]. O volver a Galicia os aristócratas falando castelán, as clases superiores quixeron imitalos. Despois de catrocentos anos desta situación a maioría do pobo galego segue falando galego. Menos matalos, fíxose todo o que se puido por desterra-lo galego. Obrigouse a fala-lo castelán en tódalas institucións docentes e colgaronslle o sambenito de lerdos e torpes ós que falaban galego, castigábanse na escola e nos seminarios os que se lle escapaba algo de galego, pasaron catro centos anos e o 70 por cento da poboación de Galicia segue falando galego; esta é a realidade que non se pode ocultar. O idioma de Galicia neste ano de 1979, segue sendo o galego. [...]Vexamos outras situacións similares as de Galicia. Dinamarca é un pequeno país de menos extensión que Galicia, e con unha poboación pouco maior, catro millóns de habitantes, o idioma danés só o falan no mundo eses catro millóns de persoas, pero Dinamarca cultiva ó danés por que é o soporte da súa personalidade, se alguén propuxese que se abandonase ó danés polo inglés, que estudian as clases cultas, ou polo alemán dos seus veciños, sería considerado un traidor ó se pobo.

mércores, 8 de novembro de 2017

Visita á exposición do pergamiño Vindel do CPI As Revoltas



Parte do equipo da biblioteca do CPI As Revoltas (Cabana de Bergantiños) xa foi ao Museo do Mar de Vigo a vistar a exposición do pergamiño Vindel. De volta trouxeron este vídeo que incita a facer a visita.
Imperdible a última imaxe do vídeo (3 últimos segundos)


venres, 3 de novembro de 2017

As matemáticas, tamén en galego



Se o vídeo de onte me encantara, o de hoxe, aínda máis porque trata da materia que máis me gusta. Continuamos, xa que logo, Colexio Lestonnac (Ferrol), reclamando o uso da ciencia en galego.

P.S.: Este é un dos tres vídeos ([1][2] e [3]) cos que o ENDL do CPR Santa Juana de Lestonnac (Ferrol) celebra a xornada reivindicativa do Día da Ciencia en galego deste ano. Un listado de palabras do vocabulario científico e unha restra de declamantes das mesmas para reivindicar o uso da lingua galega nas materias científicas. Quixera chamar a atención que un dos rapaces do vídeo fainos partícipes da letra "xe", como a letra que fixo súa a matemática e que cómpre, nun sistema normalizado que reivindico acotío, que o profesorado repitamos nas aulas as ducias de veces que a temos que utilizar cada día.
Este vídeo tróxome á memoria aquel "Vocabulario de matemáticas" de Xosé Masa e Belén Fortes, editado no 1995, que sentaba as bases para unha lingua de calidade tanto nos libros de texto hoxe prohibidos, como na lingua oral, hoxe tamén prohibida, en todo o ensino obrigatorio para esta, e outras materias.
Un dos mestres que mellor nos contou como debiamos proceder tanto na escola como na vida foi Agustín Fernández Paz. Ben sabido é que el reclamaba a figura histórica de Rosa Parks como exemplo a seguir. Aquí e hoxe é ben pertinente lembralos pois ambos eran firmes defensores dos oprimidos. A lingua e dos dereitos humanos teñen neles dous referentes. O acoso lingüístico que sofrimos pais, profesores e alumnos por parte da Xunta que ten a encomenda de defender o noso maior sinal de identidade pero que se se vestiu coa casaca supremacista é inenarrable. Compría un exército de redactores para escribilo, aínda que unha soa frase da activista norteamericana sería bo resumo: "canto máis cedíamos e obedecíamos, peor nos trataban". Non digo máis, pero tampouco menos.
Encantáronme os vídeos. Parabéns.

xoves, 2 de novembro de 2017

Físca e química, tamén en galego



Simple e moi ben feito. o vídeo do ENDL do CPR Santa Juana de Lestonnac (Ferrol). Un listado de palabras do vocabulario científico e unha restra de declamantes das mesmas para reivindicar o uso da lingua galega nas materias científicas. Encantoume.