O noso idioma, o galego

Prexuízos nun triste branco e negro e normalización chea de cores. Un gorentoso traballo de tres mozas compostelás.

As grafías tradicionais do topónimo 'Sanxenxo'

por Luz Méndez no portal da RAG:

O nome da vila de Sanxenxo provén de SANCTUM GENESIUM, o acusativo do nome do santo a quen está dedicada a parroquia de Padriñán, á cal pertencen. Corresponde a Sanctus Genesius de Arlés, un santo francés, morto a principios do século IV e que tivo un culto temperán en Hispania.

Toponimia galega

por Mª Pilar García Negro, en La Voz de Galicia:

O único artigo prescritivo da Lei de Normalización Lingüística (Lei 3/1983) é o que estabelece como única forma legal dos topónimos galegos a súa xenuína, isto é, a galega, xa que á lingua galega pertencen. É por isto deplorábel que, en pleno século XXI, se discuta ou deforme o que unha lei que cumpriu 35 anos de vixencia -que non de aplicación- estipula verbo dos nomes de lugar galegos, orixe, en tantos casos, dos antropónimos correspondentes. Que unha institución académica española, como a RAE, ditamine que tal principio básico poda ser vulnerado, apelando ao artificio dunha adaptación «grafofonolóxica» ao español (!) mostra ás claras até que ponto as mínimas verdades histórico-filolóxicas poden ser alteradas en nome do imperio do idioma oficial do Estado, o español, con capacidade auto-atribuída do «ordeno y mando» sobre as linguas diferentes que están baixo o xugo da mesma estrutura política. Os académicos da RAE -entre os que se contan significados galegos, a comezar polo seu director- semellan ignorar evidencias flagrantes: tan galegos son topónimos como Celanova, Pontevedra, Chantada, Pazos, Barallobre ou Faramontaos como Sanxenxo, Rianxo, Teixeiro ou Chandrexa de Queixa. Os primeiros mencionados sobreviveron á vaga españolizadora porque, aínda sendo exóticos, podían figurar como admisíbeis no español. Os segundos posúen un fonema inexistente neste idioma. O que se practicou con eles non foi unha tradución: foi a ortopedia forzosa de adaptación á lingua española, isto é, a súa barbarización, que os converte nun híbrido indixeríbel. Como é que, en nome desa suposta adaptación, a RAE non considera lexítimos chou (inglés show) ou Yeneralitá (catalán Generalitat), xa que esa é a fonética común dos español-falantes, meios de comunicación incluídos?

Señores/as da RAE: Sangenjo nin é forma legal, nin lexítima, nin castelá

comunicado de ProLingua, no seu portal:

Os pasados días 5 e 6 de xuño, a Real Academia Española publicou uns chíos na súa conta cos que respondían a unha pregunta dunha usuaria sobre a forma correcta do topónimo correspondente ao concello galego situado entre Poio e O Grove: “La grafía es “Sanjenjo” (sic), mientras que “Sanxenxo” es la grafía en gallego”. Ante a falta de ortografía que cometera a propia RAE, o día 6 corrixía: “Este topónimo tiene en español la grafía “Sangenjo”.

Ruxe-ruxe nº 20

Ruxe-ruxe é a publicación do IES Aquis-Celenis (Caldas de Reis+). Ten moi boa pinta.

RUXE RUXE (sen portada) by Aquis Fala on Scribd

Notas ao vivo: Idioma en perigo (6)

por Miguel Anxo Fernán Vello, no Sermos Galiza:

No ano 2015 faleceron en Galiza 31.403 persoas, a maioría delas galegofalantes, e só houbo 19.346 nacementos. Por outra banda, como é ben sabido, nos últimos anos volveu caer sobre nós a sombra da emigración, e entre 2009 e 2015 máis de 142 mil persoas, todas elas menores de 35 anos e con coñecemento da lingua propia, abandonaron o país.

Rianxo Fala na radio

Alumnado do proxecto de radio RIANXO FALA do IES Félix Muriel (Rianxo) durante a visita ás instalacións da RTVG e a entrevista improvisada que Kiko Novoa e Carlos Jiménez, lles fixeron en directo durante a emisión do programa Galicia por diante.

En galego en Foz

Reportaxe audiovisual realizada polo Equipo de Normalización do IES de Foz en colaboración co alumnado do centro. Este traballo aborda a utilización do galego no concello en distintos ámbitos laborais a través das entrevistas con distintos veciños e veciñas. Foi estreado publicamente na Casa da Cultura de Foz o 12/06/18

A unión fai a forza

Non poucas veces penso que me chegaría con seguir o traballo que fan no Equipo de Normalización do IES Félix Muriel (Rianxo). Hoxe, cando prendín o computador vin que se me enchía con 45 vídeos publicados por estes rianxeiros. Este de aquí é un deles, o resto pódense procurar na canle de You Tube do ENDL.
Parece increíble, pero esta excelente reportaxe foi elaborada por alumnado de 1º da ESO, rapaces de 12 anos.  No vídeo sentiremos a forza cargada de razón destas rianxeiras que se pecharon no edificio municipal para reivindicar un centro de día para o concello. A súa unión tivo éxito, e a casa do cacique Viturro, do que nos falaba Castelao, será o edificio destinado para atender aos maiores de Rianxo.
Mil parabéns a este rapaces de 1º e a todo o ENDL

Que non podes dicir en galego?

Audiovisual elaborado para o concello de Cuntis para celebrar a súa III Festa das Letras.

Hipocrisía e premios científicos

A Secretaría Xeral de Política Lingüística divulgaba o seu apoio [e +] aos premios Ofelia Devesa que se conceden no IES Xelmírez II (Santiago) e gabáse de contribuír así ao espallamento da ciencia en galego, xa que os premios Ofelia Devesa valoran que se ofreza algún aspecto científico tendo como protagonistas aos participantes.
A calquera se lle fai evidente que o nivel de hipocrisía non pode ser maior. Por unha banda sacamos a foto cos gañadores dun certame centrado na divulgación en galego dun aspecto científico mentres que a política lingüística que se leva a cabo é xustamente a contraria: a de prohibir impartir aulas das materias científicas na nosa lingua. Con este tipo de actos preténdese lavar as mans manchadas polo sangue do asasinato da transmisión da lingua ás novas xenenacións. Hai que ser moi estúpido, moi hipócrita ou ambas cousas para acreditar neste tipo de manipulacións.

Os traballos premiados
Os audiovisuais que recibiron o premio son os que compartimos aquí.

O primeiro dos vídeos da categoría (1º a 3º da ESO) é unha recreación do conto Dióxenes do libro Made in Galiza, de Séchu Sende que trata sobre a morte dos porco espiños, e en xeral, os animais mortos nas estradas. A este respecto, convén lembrar a guía de lectura realizada por Pilar Ponte. No apartado adicado a este conto recolle unha proposta de reflexión do IES Ramón Mª Aller:

Segundo os datos da UNESCO cada ano morren entre 25 e 30 linguas no mundo, e o 90% extinguiranse nos vindeiros cen anos, ao mesmo tempo asistimos ao nacemento ou consolidación doutras, especialmente os denominados crioulos ou pidgins. Cal coidas que será a lingua máis falada en Galicia dentro deses cen anos?

O segundo dos vídeos premiados, o da categoría 4º ESO e Bacharelato, trata sobre a comparación entre o cerebro e os ordenadores. Unha reflexión sobre o funcionamento da mente.

Videoconectad@s2018

O proxecto VIDEOCONECTAD@S é unha proposta de DINAMIZAESTRADA . O IES Antón Losada (A Estrada) realizou dúas videoconferencias sobre un variado repertorio de temas científicos e que estaban destinadas a dous centros de Primaria. Neste vídeo recóllense as charlas dixitais e correspondente coloquio final co alumnado do CEIP O Foxo (A Estrada) co alumnado de 4º ESO da materia de Cultura Científica.

A Xunta renega da defensa dos topónimos galegos

Hai uns días un chío (xa borrado) da RAE xenerou moita polémica:

A resposta foi múltiple e indignada. Pero como a zunia sempre ten que estar demostrando que o é, a resposta da Real Academia Española foi a de rectificar parcialmente, para insistir na deturpación

Se o 5 de xuño a grafía era *Sanjenjo, o 6 de xuño pasou a ser *Sangenjo. Son as cousas das linguas como o castelán, que cambian dun día para outro. Con esta inseguridade lingüística eu recomendaríalle aos que aínda falan nesa lingua, que comenzaran a valorar seriamente facer a súa vida en galego, xa que nesta nosa lingua non se dan eses bailes aleatorios.
Con todo, o empecinamento da RAE é de

Aunque hay documentación histórica de ambas grafías, la que ha quedado fijado como forma tradicional española es «Sangenjo».

Ante este agravio houbo varias institucións que responderon. A Deputación de Pontevedra consideraba que non se trataba dunha cuestión de grafía, senón de respecto, ao tempo que consideraba escandalosa a recomendación da RAE "fóra de usos oficiais". A Academia Galega tamén interveu establecendo que só recoñece a forma "Sanxenxo", e que éste é un topónimo galego e ésta é a única forma recoñecida.
Nin a Xunta, nin a Consellería de Cultura e Educación, nin a Secretaría Xeral de Política Lingüística interviñeron para defender a lingua galega. Isto é o máis terrible do episodio, mais tamén isto é o que ven sendo habitual pois parece que estes organismos están do lado dos agraviadores. As razóns de por que isto é así poden sacarse do seguinte vídeo, no que o ex-presidente do goberno español, Mariano Rajoy anunciaba que deixaba de dirixir o PP. Nun momento da rolda de prensa fai referencia a este partido:

"yo se lo he dao todo desde hace muchos años. Hace 40 yo pegaba carteles en el municipio pondevedrés de *Sanjenjo/*Sangenjo"

Se aqueles que nos gobernan son os que renegan da lingua, pouco importan leis e normas, os agravios ao galego están garantizados e serán defendidos por moitas razóns que se lles poñan por diante, sexan éstas lóxicas ou legais, non importará. Soldados e capitáns réxense todos por unha mesma ideoloxía, a do supremacismo lingüístico.
Para que despois digan que hai que deslindar a lingua da política. Ben se ve que é imposible.

Dende Ribadeo a Varsovia. Unidos pola lingua

Un diálogo entre o alumnado do IES de Ribadeo Dionisio Gamallo e o alumnado de galego do Centro de Estudos Galegos de Varsovia. Sabedes que é un fato? un cocho? os chuchos? un pícaro? Ademais de escoitar aos polacos falando a nosa lingua, non convén perder a tertulia final. Moito teñen que aprender os tertulianos das nosas teles deles!

A mocidade coa lingua 2018

Foron dúas horas de festival na que participaron 800 rapaces dos centros de ensino da comarca ferrolán. Foi pasado 5 de abril no Auditorio de Ferrol. Trátase da XXVI edición da "Mocidade coa Lingua"
 A banda da Loba, foi a estrela da programación na que tamén estaban, soben a escenario outros 35 músicos en 8 actuacións en dúas horas de festival.
O primeiro en subir ao escenario será o Coro Solidarium do IES Terra de Trasancos, de Narón, seguidos de Irene Beceiro e Manolo Dopico, do IES Concepción Arenal. En terceiro lugar, Arredemo, do IES de Fene, Raptios, do CPI de Atios (Valdoviño), cunha proposta de rap en galego, o Carvalho Quartet, do IES Carvalho Calero, seguidos de Pay FUNk-Ta, do CPR Tirso e no peche,Indianos, está formado por alumnos do IES Fernando Esquío, de Neda.

María Victoria Moreno: mestra da vida

Escucha"Maria Victoria Moreno, Mestra da Vida" en Spreaker.

Este podcast é un dos moitos que podemos achar entre as actvidades realizadas pola Biblioteca a Deputación da Coruña . O que se pode comprobar é que está moi ben elaborado, e que ten como resultado un excelente programa radiofónico sobre a autora protagonista do Día das Letras 2018. Conta coa participación de Francisco Castro, Fran Alonso, Montse Pena, Xavier Senín, Marilar Aleixandre, Ánxela Gracián, Eli Ríos, Pilar Álvarez, Antonio Fraga, Pedro Ferriol e Begoña Llácer.
Outra excelente achega traballada arredor das celebracións do 17 de Maio, e non é a única.

Non é éste o único podcast sobre María victoria Moreno. Nesta ligazón podemos acceder a unha boa colección deles.

Mar de Sangenjo

Recollo esta imaxe de Carlos Rodríguez Pérez, e que tivo certo "éxito" estes días na arañeira virtual por motivos obvios.
O triste do caso é que este produto xa leva anos comercializándose e que personaxes públicas de moita relevancia espallan a mesma deturpación do topónimo.

Notas ao vivo: O idioma e a ignorancia (3)

por Miguel Anxo Fernán Vello, no Sermos Galiza:

Un grupello reducido de antigos alumnos da Escola de Náutica da Coruña abandonaron o acto de homenaxe á súa promoción, a do ano 1968 -celebrábase o 50 aniversario da mesma-, porque as autoridades presentes, alcalde da Coruña, secretario da UDC e un representante da Xunta, utilizaban en tan solemne acto académico o idioma galego, lingua propia e oficial da universidade e do país. Particularmente, un dos ex alumnos, bocalán e malfalado, ergueu a voz, mentres abandonaban el e outros a sala, para bramar cheo de carraxe contra o uso do idioma galego en tal contexto, afirmando que tal utilización era unha vergoña. Mais tamén é certo que a inmensa maioría dos antigos alumnos e persoas diversas asistentes ao acto manifestaron en todo momento a atención precisa e o respecto debido en tan formal, e por outra banda entrañábel, cerimonia universitaria.

Alpabardas verdes

por Carlos Lixó no Sermos Galiza, Praza Pública, Que Pasa na Costa, La Voz de Galicia:

Entrei na casa e bañoume un cheiro intenso a caldeirada, a voz de miña nai ouvíuse no fondo, atende ao que ten túa nai, unha cousa que nunca viches, tróuxenos para ti. Enriba da mesa uns toros de peixe cocido que para os meus ollos pouco espertos podería ser perfectamente xarda apañada antes do tempo. Abre un, abre. E fiquei parvo. Tiña por dentro unha espiña dunha cor tan bonita e tan intensa e tan difícil de definir... O máis próximo sería o espazo entre verde mar e azul turquesa. Apunta a palabra que despois esquénceme, son pataguillóns.