Dereitos lingüísticos, dereitos sanitarios

por Iria Veiga en Nós Diario:

Vimos de saber do caso gravísimo dunha usuaria que se viu obrigada a cambiar de lingua, do galego para o castelán, ao ser atendida no servizo de Urxencias do Hospital Álvaro Cunqueiro. Particularmente flagrante é esta vulneración de dereitos por haber un menor implicado, tamén galegofalante, que foi ignorado pola pediatra ao expresarse na súa lingua habitual. Este caso concreto chegou á prensa, pero non é de ningún xeito único. Os dereitos lingüísticos das usuarias son constantemente vulnerados na asistencia sanitaria, se ben non de xeito tan explícito. A relación médico-doente (ou persoal sanitario-usuario) é necesariamente unha relación xerárquica, na que a parte máis feble é sempre a do doente, que é quen demanda axuda e ademais, quen se atopa nunha situación de especial vulnerabilidade. A dor, o malestar físico ou o medo fan que os nosos recursos persoais estean minguados, por moito que sexamos coñecedores dos nosos dereitos. Vista a situación, o feito de que un profesional sanitario se dirixa en castelán a un usuario galegofalante xa limita de entrada o exercicio do seus dereitos lingüísticos, dado que este último sentirase naturalmente impelido a empregar coa persoa que ocupa a posición xerarquicamente superior a lingua que esta emprega, que ademais resulta ser a de maior prestixio social. Por suposto que a maior parte dos profesionais que empregan o español como lingua habitual non son conscientes desta situación nin pretenden exercer presión algunha sobre o usuario, pero isto pode darse igualmente. Tampouco é frecuente que un profesional requira de malos modos a un doente que cambie de lingua, pero dubido que se trate dun caso illado.

No Plan Xeral de Normalización Lingüística, sección 5 (Sanidade), de 2004, establécese claramente que é o usuario o que ten o dereito a ser atendido na súa lingua, e para protexer o exercicio de tal dereito, os empregados públicos sanitarios deben coñecer ese idioma. Porén, na práctica non se esixe coñecemento de galego para exercer na sanidade pública galega, e nin sequera os documentos oficiais, como consentimentos informados, están dispoñibles na nosa lingua. Polo tanto, dáse un desleixo por parte da Administración para cumprir e facer cumprir un plan que ela mesma promulgou, e que por outra banda ten o deber de promover, dentro da obriga das administracións de favorecer e protexer as linguas minorizadas e o seu uso.

Eu falo, outro aniversario

O outro día María Yáñez compartía no Twitter o décimo aniversario da inauguración do portal Eufalo.TV, xa desaparecido. Así e todo, podemos volver sobre os vídeos que alí se colgaran grazas a esta lista de reprodución  da que deixo aquí un vídeo, precisamente o recomendado pola propia María Yáñez.

A aventura do cambio ao galego, por Alba Rodríguez

Alba Rodríguez Carreira falaba en español e co cambio de ano decidiu tamén cambiar de lingua. Neste vídeo do LGx15 2019 conta a súa aventura e anima a outros a facer o mesmo. Son 11 minutos de ilusión e de amor a unha lingua que a acolleu con agarimo.

Probador

por Manuel Gago, en La Voz de Galicia:

O outro día, mentres andaba batallando cunhas camisas nun probador durante a febre das rebaixas, puiden escoitar ás dependentas falando entre elas, creo que convencidas, a xulgar polos temas, de que non había clientes perto. Facíano nun galego popular máis que correcto e, sen dúbida, a súa primeira lingua.

Grazas, Oliver Laxe, por ser normal

A película O que arde empoleirouse no máis alto do cine galego, e fíxoo, tal e como comentaba nun artigo Maka Arka, publicado por ProLingua, levando con orgullo no seu exitoso camiño, as formas léxicas propias do galego oriental. Non queda aquí o respecto e agarimo pola lingua. Chega con escoitar os discursos de agradecemento do director e o produtor, Oliver Laxe e Xavi Font, na entrega do premio á mellor película europea nos Premis Gaudí. Tanto un coma o outro falaron en galego e catalán.
Que cousas! cando se fai o normal, por ser tan raro, temos sair a aplaudir con todas as nosas forzas.

Dous vídeos da da manifestación de Queremos Galego do 21/01/10

Manifestación "Queremos Galego" 21-01-2010 from SonCine on Vimeo.

Hai 10 anos eu estaba con toda esta xente, enchendo o Obradoiro, na maior manifestación do pobo galego a favor da súa lingua. Esa manifestación que foi o berro máis grande daquela exitosa folga convocada polos Bolechas.
Cómpre hoxe volver a ver estes vídeos e volver a reafirmar o noso compromiso co galego. Cómpre hoxe volver a denunciar o ataque contínuo, que día a día fai o goberno do PP contra o que nos define como galego, a cerna da nosa identidade, a nosa alma.
O traballo que realizaron no IES do Son con este primeiro audiovisual é de premio.
Aquí comparto outro vídeo, este o de Queremos Galego!, que ten o valor engadido do audio dalgúns anacos das intervencións ao final da manifestación.

Semántica galega

por Mª Pilar García Negro en Nós Diario:

Teño presentes aínda na memoria algúns comentarios da miña nai verbo de determinadas expresións e palabras no uso do galego. Ela recuperou con normalidade o galego da infancia (que lle fora, como a todo o mundo, proscrito e expulso da vida social xeral), cando as súas fillas o practicaron como lingua única. A lingua filial, de que falaba Carvalho Calero. Era moi prudente nas súas observacións, mais para min todas elas moi valiosas. O meu uso de “Obrigada” como fórmula de inicio e de remate de intervencións parlamentares suscitou nalgúns membros da Cámara os correspondentes comentarios irónicos ou burlescos (nada inusual: fillos da ignorancia e do autodesprezo). Lembro que daquela ‑hai xa tantos anos!‑ ela comentara: “Pois non debían rir, pois antes dicíase, por exemplo, “estoulle moi obrigada polo favor que me fixo”. Aquí debo introducir unha precisión importante. Nos primeiros tempos da reincorporación ao galego, miña nai non nomeaba o idioma senón que se refería a el como un locativo (“na aldea”) ou como o pasado (“antes”, “daquela”), isto é, como o proprio dunha época superada pola “normalidade” posterior (o proprio visto como anómalo, e o estranxeiro, como normal, signo da deriva histórica de nós, na lingua e no resto). Cando llo eu advertín, ela mudou decontado, e todas as súas referencias pasaron a ser ao galego e ao que a ela lle parecía correcto ou máis enxebre, repito, con toda a mesura. Noutra ocasión, como quen non quer a cousa, díxome: “Botades todo o día crendo, mais en galego dise “Eu coido...” ou “Eu penso...” (expresión de crenzas / pensamentos ou ideas). Claro, aí lembreime do meu querido e admirado profesor de Filosofía do bacharelato, cando me corrixiu a resposta a unha súa pergunta: “Usted no cree nada; dígame si piensa que este silogismo es verdadero o no”. Outros tempos, outra pedagoxía, outra atención á semántica.

2020: o ano do Lérez

O ENDL do IES Chano Piñeiro (Forcarei), outro ano máis, volveu repartir entre todos os membros do centro un fermoso calendario. Se en pasadas ocasións o tema-guía do calendario foi a toponimia das parroquias de Forcarei (2018) ou de Cerdedo (2019), nesta ocasión o Lérez é quen nos guía no devalar do ano, desde as súas orixes ata a desembocadura en Pontevedra

Mariló Candedo: o decreto 79/2010 fai que a escola sexa un axente desgaleguizador

Mariló Candedo, de Nova Escola Galega, achéganos desde Rede Galega de Vídeoblogues de Nós-TV sobre a preocupante escaseza de aulas en galego posta de manifesto polo Comité de Expertos do Consello de Europa no V Informe no que se determinou o incumprimento da Carta Europea para as Linguas Rexionais ou Minoritarias (CELRM).
Candeo destacou o informe do Instituto Galego de Estatística no que se indicaba que a cuarta parte dos cativos non saben falar en galego, o cal nos remite a unha falta de competencias na nosa lingua coa agravante de que as estratexias lexisladoras non conseguiron a súa finalidade. Tamén acusou ao decreto do plurilingüismo como punto fundamental para as restriccións para o galego.
O pasado mes Nova Escola Galega difundiu un boletín  co título Igualdade, lingua e tempos escolares, no que profundiza sobre o actual estado do galego na escola.

Igualdade, lingua e tempos escolares by kiarqu2458 on Scribd

Hablas español

Escacharrante.
Porta dos fundos é unha das máis importantes canles de You Tube do Brasil. Xa que nós non temos un programa de humor que se lle asemelle, teremos que botar man del, neste caso para a refelxión sociolingüística. Nesta peza deron no alvo, e non é a primeira vez.

Nin día, nin hora, nin lugar

Desde hai varias semanas vexo este cartel pegado na porta da Sala de Exposicións de Abanca, na Estrada. Moi indicativo do desleixo do programa Nadal en Rede, dese frustrado invento que foi a RDL (Rede de Dinamización Lingüística), no anuncio nin se indica o día, nin a hora nin o lugar no que se celebraría o presunto obradoiro.
Segundo o portal da SXPL a actividade debía celebrarse o venres 27 de decembro nese local, ás 11:00. Segundo o concello, a entidade co-organizadora, nese día podiamos escoller entre catro actividades, porén ningunha delas era a anunciada pola SXPL.
O peor de todo isto é que este tipo de programacións pantasma son as que servirán para engordar o Plan de Dinamización da lingua galega na mocidade que, pola súa parte, será usado pola Xunta para xustificar a exclusión e redución do uso da lingua galega no máis fundamental dos ámbitos, o da educación, vía o funesto decreto 79/2010 contra o uso do galego na escola. Ademais isto farase incumprindo a Carta Europea para as Linguas Rexionais ou Minoritarias (CELRM), tal e como se volveu a certificar no V Informe elaborado polo Comité de Expertos do Consello de Europa.

Váisenos o galego?

por Miguel Anxo Fernán Vello, no Galicaé:

EU, VAIA isto por diante, non son alarmista, nin mesmo pesimista. Gosto, iso si, de dubidar, de inquirir, de interpelar. E acredito, por outra banda, na reacción social e política, na activación dunha conciencia crítica, tamén colectiva, fronte á realidade. Que acontece co idioma galego? O Consello de Europa, do cal o Reino de España forma parte dende o ano 1977, acaba de pronunciarse sobre o proceso de desgaleguización idiomática que sufrimos, porque "a transmisión da lingua de pais a fillos xa non está garantida" e porque "a proporción de alumnos con dominio do galego como idioma ten diminuído significativamente".

¡Pra Habana! - Abellon

Entereime por un chío da exitencia deste grupo. Da Terra Meiga son de Novo México (EE.UU) que canta en galego. Pódense ver outros clips musicais na súa conta de YouTube. 
Eu escollín esta peza na que crean unha versión inclasificable do poema ¡Pra Habana! de Rosalía de Castro.
Máis: Música en galego desde Nuevo México, 09/01/20, Nós Diario

10 anos e un día

A primeira entrada da Carta Xeométrica

Por décima vez estou sentado diante do computador na noite de Reis para escribir este texto. Van alá 5397 entradas e, segundo o contador do Blogger, 630.000 visualizacións.
Na barra da dereita, na súa parte superior hai un blogroll de ciencia con 58 ligazóns e outro de contén un total de 719 blogues. Na parte inferior, hai un total de 604 etiquetas e outras 960 de persoas.
A primeira de todas as entradas, do martes 5 de xaneiro do 2010, tiña por título "O decreto do galego na TVG.1" e nela limitábame a inserir un vídeo da televisión galega. Hoxe é imposible velo, incluso é imposible atopalo no portal da TVG. Sobre o funesto decreto todo é silencio. As seguintes entradas "O decreto do galego na TVG.2" e "O decreto do galego na TVG.3" tiveron a mesma sorte.
Despois de 10 anos continuamos a padecer, cada vez con máis profundidade, os nefastos efectos dese decreto.
Podemos repasar a historia do funesto decreto 79/2010 navegando pola etiqueta "decreto", con 580 capítulos. Na listaxe de persoas temos tanto elementos da zunia, Anxo Lorenzo, Feijóo [1] e Feijóo [2], ou Valentín García, como defensores da nosa lingua como Carlos Callón, Pilar Gª Negro ou Henrique Monteagudo.
Se de alguén quero acordarme nesta data é de dous mestres que guían as palabras deste blogue. Eles son Agustín Fernández Paz e  Xabier P. Docampo. Moitas veces teño pensado en deixar de lado o blogue, se non o fixen foi, en boa medida, por eles.

O galego e as fronteiras

por Xosé Luís Santos Cabanas,nas Voces de ProLingua:

A Sociolingüística achegouse (e achégase aínda) ás relacións entre os idiomas falados nun mesmo territorio, ben estudadas polo valenciano Rafael Ninyoles, que faleceu a finais de outubro deste 2019 que está rematando. É mágoa que a wikipedia galega non lle dedique unha entrada a este destacado científico social, pois nesta terra somos moitas as persoas que descubrimos nos seus libros, algúns deles traducidos ao galego, como desde a análise psicosocial ou socioloxía do coñecemento se describen conflitos lingüísticos nos que medran vizosos prexuízos que levan a que unha lingua sexa considerada como de segunda ou terceira categoría no que vou chamar, para entendérmonos, imaxinario colectivo.

#DígochoEu

Non é o mesmo falar ben que falar mal.Con esta premisa os da TVG tiveron unha boa iniciativa para o presente 2020 que estamos comenzando a andar. Trátase das pílulas audiovisuais #DígochoEu, que parten coa intención de "falarmos e escribirmos en galego un pouco mellor cada día"
Velaquí as dúas primeiras pezas. Esperamos que teña éxito e a iniciativa continúe a bo ritmo durante todo o ano.