A lingua das tumbas

por Xosé Antón Jardón, no Praza Pública:

"As campás da catedral iniciaron o toque da agonía, o laio funeral por unha alma a punto de render contas” (Ilustrisima, Carlos Casares).
O tempo non se para, nin sequera para coller folgos, e a lingua vaise canda el, a non ser que lle poñamos remedio. Ás veces sentimos a sensación de velo camiñar amodiño coma unha tartaruga, mais o que acontece é que voa a unha velocidade que, ás veces, nos arrepía a alma. E a lingua camúflase entre as súas plumas, mentres nós disipamos os días na procura de alpabardas.
Domeado pola impaciencia, o tempo é incapaz de agardar polos porfións que xemen para detelo, e vainos engulindo vorazmente, a nós e á nosa propia existencia, sen compaixón nin sosego. É tan pillabán que, de cando en cando, fainos crer que o temos amarrado, mais o caso é que se vai esvaecendo coma a auga entre os dedos, sen concedernos a oportunidade de decatármonos que, cada instante que pasa, marcha para non retornar. E a linga fuxe canda el, porque nós –parvos de nós!- non termamos dela suficientemente.
Os días vanse, alardeando desa groseira descortesía, que lles permite escapar sen dicir ata logo, sen deixarnos saborear a chisca da luz que merecemos, malia esa teimuda obsesión de erguernos cedo, para sermos como pretendemos, para defender o que nos pertence.
Perténcenos vivir de vivos, e gozar das cousas e das persoas que queremos. E tamén nos pertence seguir sendo nós, despois, cando morremos. Perténcenos pensar e falar na lingua que herdamos dos nosos devanceiros, porque se esforzaron en conservala viva. E, por suposto, merecemos levala canda nós ata a porta –e alén da porta- da tumba que irremediablemente nos agarda.
Marchámonos cando nos toca. E, por mor da excesiva confianza –ou dese estúpido medo que nos tolda a mente- adoitamos irnos sen avisar a quen lle corresponda que, despois de mortos, merecemos seguir sendo galegos. Posuídos pola necia parvidade que nos domina, deixámonos varrer e borrar e, nun santiamén, renunciamos ser nós mesmos, por non tomar a precaución de demandarlle expresamente aos que quedan que tamén temos dereito a morrer en galego.
Renegamos sen renegar e, cando nos imos sen facer testamento, sen deixar dito que a lingua é unha herdanza que nos pertence eternamente, os notarios que nos interpretan confabúlanse para construír a nosa estúpida incoherencia, e talvez esa triste desmemoria que acabará negando a nosa existencia. A igrexa, o rexistro civil, os canteiros que constrúen as lousas que nos poñen no peito, as funerarias, os que din que nos aman, os que quedan róubannos de súpeto á única bagaxe que podiamos levar canda nós, e que nos pertence inexorablemente. A non ser que teñamos o coidado de esixilo expresamente.

(Ah!, dende a lontananza, o meu tío Lisardo avisa que o concello de Vilar de Santos, un dos primeiros en apostar pola normalización da nosa lingua, a Asociación de Funcionarios para a Normalización Lingüística, que preside o amigo Pepe González Martínez, con máis de 20 anos ás costas, teimando na restauración da memoria lingüística de Galicia, e Miguel Fernández Grande, o cura que leva dende 1969, realizando sempre os actos litúrxicos en galego, na compaña de veciños e amigos, o vindeiro día 27 dos correntes, ás 11,30 horas da mañá, deixarán constancia do seu compromiso coa nosa fala, no cemiterio de Parada de Outeiro)