Se a política lingüística do goberno popular ten como obxectivo principal revitalizar o uso e a presenza do galego en todos os ámbitos é un completo fracaso. Atendendo ás autoproclamacións de contínuos éxitos e avances, temos que entender que o que procura esa política lingüístca é a progresiva laminación da nosa lingua. Así o certifica o último estudo sociolingüístico Prácticas lingüística na infancia. A xestión lingüística nos primeiros contextos de socialización. En concreto cítase ao Decreto 79/2010, publicitado como decreto do plurilingüismo, como a principal arma para facer efectivo este ataque á normalización:
" o Decreto do plurilingüismo está a restrinxir o ámbito do galego no ensino e favorece ao castelán, de xeito especial nas cidades, podéndose considerar como unha política lingüística de erosión do status do galego."
Este proceso destrutivo vese acompañado da desatención normalizadora das actividades extraescolares, de ocio e tempo libre. Lembremos que Valentín García, o secretario xeral de política lingüística, cando era preguntado polo funesto decreto derivaba o discurso precisamente sobre a importancia do uso do galego fóra da escola. En primeiro lugar, cada vez o peso da escola na aprendizaxe do galego é maior, tal e como se reflicte neste gráfico extraído da publicación.
En segundo lugar, agora vemos que fóra da escola faise o mesmo que dentro da mesma. Alén disto, calquera que saiba as catro primeiras letras de sociolingüística ten presente que os programas de normalización, para seren efectivos, deben implementarse en todos os ámbitos. Por outa banda, o decreto 79/2010 só rebaixou e restrinxiu espazos e oportunidades para a lingua galega con respecto ao anterior, o decreto 124/2007, impulsado polo bipartito. Neste sentido, no informe do Seminario se Sociolingüística da RAG afírmase que
"O Decreto 124/2007 relacionouse cunha maior presenza do idioma galego na docencia; segundo o 72% dos enquisados e enquisadas recibiron a maior parte da docencia en galego, mentres que na actualidade, estando en vigor o Decreto 79/2010, a cifra redúcese ao 53%. [...]. A aplicación do decreto do galego (Decreto 124/2007) tivo unha repercusión directa no retroceso nos usos non formais e durante eses anos as prácticas dos galegofalantes mantivéronse. A aplicación do Decreto do plurilingüismo (Decreto 79/2010) estivo relacionado coa volta do desprazamento que se viña a producindo no marco das relacións horizontais."
Non é que se diga só neste informe, todos os estudos ao respecto certifican a contribución do decreto 79/2010 ao asasinato do galego. Os asasinos apoltrónanse nas cadeiras de San Caetano. Todos os seus esforzos van encamiñados a ocultar a autoría deste xenocidio lingüístico. O decreto 79/2010 está revelándose fundamental na profundización da fenda da transmisión interxeracional da lingua.
"Respecto á situación do galego, estudos precedentes sinalan que o novo marco lexislativo supuxo unha clara diminución respecto á situación anterior da presenza da lingua autonómica nas escolas en todos os niveis comunicativos."
Unha dos aspectos máis rechamantes do decreto 79/2010 é que proclamara, divulgara e publicitara como "decreto do plurilingüismo". Isto tamén chamou a atención dos autores do estudo da RAG que destacan que "para manter unha cerca sincronía coa ideda da diversidade lingüística [establecen a ] garantía do máximo equilibrio posible nas horas semanais e nas materias" impartidas en galego e castelán. Velaquí que esta garantía
sempre queda supeditada á máxima da igual presenza curricular, que mesmo chega a ser proposta como a vía axeitada para acadar o obxectivo da paridade competencial. Porén, sabemos pola experiencia recollida na bibliografía que na práctica o sistema educativo tende a favorecer a asimilación cultural no grupo dominante (Laponce 1987, p. 170) e que, nunha situación regresiva, é aconsellable que a lingua minorizada reforce a súa presenza no sistema educativo de xeito compensatorio (Gradín 2020). Se aceptamos isto, debemos considerar a formulación do segundo dos principios do decreto —garantir a igualdade horaria como vía para acadar a igualdade competencial— falaz ou polo menos contraditoria, ao tentar facer pasar por medios o que en realidade son os fins do decreto. "
Isto toma corpo ocultando o conflito lingüístico, propio de calquera situación de linguas en contacto, e focalizando a atención na adquisición dalgunhas habilidades comunicativas. Con todo, non hai garantía de que as competencias en galego sexan parellas ás adquiridas en castelán. Máis ben hai indicios que certifican que a capacidade para desenvolverse en galego da xente máis nova está baixando a valores escandalosos e xa sabemos que onde non hai competencia, o uso fica dobremente desaparecido. Así o explican Henrique Monteagudo, Xaquín Loredo, Sabino S. Vázquez-Grandío e Anik Nandi na publicación da RAG:
" Á vista disto, e considerando o contexto social da súa publicación (Regueira 2009; Silva 2011), podemos pensar que o decreto prioriza ante todo evitar a concreción do conflito lingüístico inherente a unha situación de pluralidade. Para iso, apóiase nalgunhas das ideas máis asentadas no discurso social, en especial aquelas que naturalizan a posición diferencial das linguas, e sérvese de estratexias simbólicas como un exercicio de equilibrio horario que ten máis de ideolóxico que de efectivo"
O decreto 79/2010 é un atentado contra o plurilingüismo. Por unha banda debemos constatar que, perversamente, o prefixo pluri significa realmente o seu contrario. Non se trata, nunca se tratou, de acadar un maior dominio de moitas linguas. No contexto do plurilingüismo non oímos falar, por exemplo, do portugués. Velaí que o portugués non debe ser plurilingüismo. Fagamos a proba e preguntémonos en cantos centros hai implantado ensino de lingua portuguesa en virtude do decreto 79/2010. Aclaremos a cuestión con outra pregunta, hai algún centro plurilingüe nalgunha lingua que non sexa o inglés? Por outra banda, a implantación do inglés neses centros serviu para refozar os procesos de diglosia ao realizarse nun proceso de distribución de distintos usos para cada unha das linguas. Dito máis claramente, o inglés está sendo usado como arma contra a normalización da lingua galega. Se nos paramos a pensar cal é a práctica e o discurso promovido desde a Consellaría de Educación veremos como o galego foi expulsado da oralidade mentres que o inglés ocupa cada vez máis este espazo. Cada vez hai máis campamentos de inmersión en inglés. A inmersión en galego, tan necesaria, é anatema. É isto plurilingüismo? Pode cualificarse así un decreto que profundiza na anorexización do galego? Escoitemos aos sociolingüistas da RAG outra vez:
"Deste xeito, o Decreto non atende axeitadamente a dous obxectivos fundamentais do plurilingüismo que son evitar a consolidación do inglés como lingua hexemónica e protexer a integridade das linguas minorizadas. No caso dos centros plurilingües analizados, os tres comezaron pola introdución de seccións bilingües como paso previo á transformación integral do modelo lingüístico. De xeito unánime, a escolla foi o inglés como lingua estranxeira. [...] Por outro lado, os datos debuxan un sistema educativo no que non se consegue acadar un tratamento verdadeiramente integrado —condición pedagóxica fundamental dun proxecto verdadeiramente plurilingüe— da cuestión lingüística, e no que se segue a outorgar uns espazos e usos diferentes e especializados a cada lingua. O castelán segue a tender nas escolas a asumir de facto un papel central, un carácter de lingua neutral, non marcada e de referencia. Isto pode ser así mesmo en contextos de maioría galegofalante e transmitido polo profesorado. O inglés introdúcese como unha nova lingua de prestixio, fortemente marcada polas súas asociacións coa globalización, o mundo laboral e a tecnoloxía, reflectíndose na súa orientación ao ámbito STEM. Finalmente, o galego asume o papel de lingua en situación de excepción cun valor fundamentalmente patrimonial e simbólico."
Coñecemos hoxe máis linguas? Coñecémolas mellor? Eliminamos os prexuízos? Acadou o galego un estatus de normalidade? As respostas son non rotundos. A regresión é evidente.
o Decreto 79/2010 renuncia así na práctica ao carácter transformador, innovador e integrador da proposta europea, establecendo el mesmo as trabas fundamentais do seu pretendido plurilingüismo e deixando reducido este a unha estratexia retórica para xustificar a volta ao marco ideolóxico do bilingüismo harmónico e a un enfoque reproducionista, de mantemento e mesmo reforzo das tendencias sociolingüísticas dominantes e en contradición ao expresado nas normas que rexen os currículos.
Outra das derivas ideolóxicas do citado decreto é a da eliminación do discurso social do concepto de "normalización lingüística" e a súa substitución polo de "dinamización", ocultándose así a realidade sociolingüística co fin de inmobilizar as accións transformadoras desa realidade. Os espazos da normalización da lingua galega pasan así a ser ocupados pola normalidade xa establecida, e agora reafirmada, do español. A asunción acrítica do decreto 79/2010, ou mesmo o seu cumprimento forzado dá lugar a que
"a través da influencia do profesorado, o castelán asúmese como a lingua oficiosa das relacións informais. Por unha banda, isto ten un efecto sobre a poboación galegofalante, que incorpora estas pautas coa escolarización, o que explica parcialmente o efecto desgaleguizador detectado en traballos recentes (Monteagudo, Loredo, Gómez e Vázquez-Grandío 2021). Por outra, isto favorece que, a pesar das previsións do marco legal, o castelán se converta de feito na lingua matriz da xestión lingüística, estendéndose o efecto á maioría das decisións pedagóxicas. Así, por exemplo, o castelán será polo xeral a lingua que primeiro se lle introducirá ao alumnado de orixe non latina."
Velaí que só unha oposición frontal e insubmisa ao decreto 79/2010, o do xenocidio do galego, sexa a única vía para avanzar na normalización.
Ningún comentario:
Publicar un comentario