A AGPTI manifesta a súa decepción coas novas ordes para a concesión de axudas á tradución de obras literarias. Malia incorporaren cambios significativos reclamados polas asociacións do sector, recuncan en erros xa advertidos e sinalados no pasado e desatinan no enfoque necesario para que as axudas sexan coherentes e útiles para a realidade do sector.
Con algunhas engádegas, o presente artigo recolle a intervención do autor na Mesa Administración, Xustiza e Servizos Públicos, do Foro Participativo Un País coa súa lingua, organizado o 20 de marzo polo Consello da Cultura Galega. Agradezo ás coordenadoras desta mesa, as doutoras Dolores Vilavedra e Alba Nogueira, o convite a falar sobre a situación do galego no ámbito da Administración Pública; e a todas as participantes, o seu estimulante debate.
Comezarei por unha autocrítica, non estou certo se xusta ou inxusta, mais en calquera caso avaliación da conduta persoal, que considero cuestionábel. Descoñezo a autoridade moral que atesouro para falar de lingua, cando na miña instrución superior só se inclúen materias científicas, que me proporcionaron os meus títulos universitarios e a miña xa dilatada carreira profesional. Certo é que dende que caín do cabalo hai xa unha morea de anos, cultivei de xeito reiterado a lingua dos meus antepasados, que, no camiño, alguén se ocupara de traizoar. Mais non tendo formación en filoloxía nin en sociolingüística, a miña opinión é exclusivamente a dun usuario. Outros teñen o mandato ético de aportar razóns para "salvar" a lingua galega dun naufraxio intuído por ausencia de mantemento, abandono da tripulación e neglixencia do capitán.
Milleiros de sorrisos conectáronse este domingo durante varias horas na capital de Galicia. Ollares que reflectían esperanza, ganas de mudar as cousas. A necesidade de nos involucrar como sociedade nunha das tarefas colectivas máis relevantes para este século. Baixo a ollada atenta do apóstolo Santiago, o orgullo pola nosa lingua impregnou a praza do Obradoiro e todos os recunchos da zona vella baixo un mesmo lema: lingua vital xa!
Afirmarmos no galego como lingua propia, vital e útil, como este domingo 23-F fixeron ducias de milleiros claro que é facermos política. Outra cousa é que non sexa –nin haxa de ser– política partidista. Porque ocupar o espazo público e investir o tempo de lecer nun exercicio cidadán para nos afirmar no uso público da lingua de noso é un acto substancialmente político.
Milleiros de persoas ateigaron o 23 de febreiro as rúas de Compostela. Xente de todas as idades e procedencias, moita xente nova e multitude de crianzas acudiron á cita da Plataforma Queremos Galego para reivindicar o dereito ao uso do noso idioma. Fronte a esa marea humana de persoas conscientes da situación de emerxencia lingüística por que pasamos, sitúanse os negacionistas, as persoas que xulgan que todo vai ben, que segue os pasos programados.
Non sei cal é a razón pola que hai días do ano normaliños, deses que están aí, mais que pasan desapercibidos, e outros, pola contra, que enchen o calendario, danlle sentido á memoria e fan sorrir ao evocar bos momentos ou datas emblemáticas. Días sobranceiros, dos que obrigan a lembrar. Destes últimos é o 23 de febreiro.
Mentres escribo, sinto o cantar dos paxaros ao redor da casa. Ferreiriños, piscos, subeliños e papuxas altérnanse na orquestra que abre o día, mentres a campá da igrexa dá as horas. Distráenme. Porque atendo a como o seu canto cambia, ao amplo repertorio de notas, aos diferentes compases. E acabo pensando en que se estarán a dicir, que mudanza na mensaxe hai por baixo da melodía que escoito, se estes paxaros atlánticos cantarán do mesmo xeito cós seus parentes doutras latitudes e atrévome a dicir que non. Porque sei que entre outras especies animais comprobouse (despois de Castelao) que poderiamos dicir que usan diferentes linguaxes para se comunicaren. Rosalía intuíuno: "Din que non falan as plantas, nin as fontes, nin os paxaros, ... pero non é certo, pois sempre cando eu paso,/ de min murmuran e exclaman:/ -Aí vai a tola soñando".
Nos últimos meses, a raíz dos datos catastróficos do IGE sobre a situación da lingua galega, saíron nos medios o conselleiro José (non Xosé) López Campos e o secretario xeral da Lingua (de cal lingua?, preguntamos agora) SXL, Valentín García, falando da necesidade dun novo Pacto pola Lingua. Moitos galegos ben-pensantes viron neste chamado ao pacto un recoñecemento tácito de que meteran a zoca, de que se pasaran de desgaleguización e non querían figurar na historia como os enterradores do galego, aínda que teimasen en que o Decreto 2010 de Glotocidio non se tocaría, o que constituía un oxímoro: quero unha cousa e tamén quero a contraria.
Un ano máis o Concello da Estrada homenaxea a Rosalía de Castro cun videoclip. Nesta ocasión veremos como Cayetano Lledó vai elaborando o retrato da escritora mentres escoitamos na voz de Sheila carbia unha fermosa elexía de Fedrico García Lorca escrita o 29 de marzo do 1919 e traducida por José Lueiro e Carlos Loureiro. Outra vez o autor do vído foi Lucas Terceiro. Un novo acerto do concello no recoñecemento da nosa lingua por medio da lembranza da matriarca das nosas letras.
Suso Fernández Acevedo, compañeiro de ProLingua, arremete neste vídeo contra o funesto decreto de prohibición e redución de uso do galego no ensino.
Saúde e forza, animais terrestres!
Saúde e forza, para reclamarmos o dereito de vivirmos en galego, para sermos Galiza,
esa palabra que nos sinala.
Cantarte hei Galiza, na lingua galega, que así mo pediron, que así mo mandaron.
Saúde, para a lingua pola que somos e seremos na terra que camiñamos, cuberta de
palabras en todas as estacións do ano, de herbas e flores, de ventos que zoan cantigas e
ríos e regatos pequenos, fervedoiros de arte a remexer pelouros... Palabras que nadan
mares e bican cons, furnas e puntas sinaladas... Palabras, rapaciñas do lugar, palabras,
toleirona mocidade.
Saúde para a lingua!
Ana Iglesias, profesora na Universidade de Vigo e especialista en sociolingüística explica que en Galicia houbo dous tipos de política lingüística, unha de baixa intensidade e agora unha regresiva. Con ambas o único que se conseguiu foi perder falantes. No 2004 apróbase por unanimidade o PXNL, quen rompeu o consenso deste plan? O PP.
Calquera día van acabar convencéndonos de que o galego nunca estivo tan ben nin tivo tantos falantes como agora, grazas a Alfonso Rueda, colosal galeguista. E que se hai algún (pequeno) problema débese ao profesorado de galego, ao Bloque, aos pais e nais, aos inmigrantes ou a San Xudas Tadeo. Porque o que ten a ver co papel da Xunta, é modestamente de Cum Laude. De certo que non sodes quen de sinalar unha soa medida da Xunta contra o galego. Nin unha.
Dous ex altos cargos das institucións galegas, quen presidiu o Parlamento da Galiza entre 2009 e 2016, Pilar Rojo; e quen exerceu de vicepresidente do Goberno galego no último mandato de Alberto Núñez Feixoo, Francisco Conde, votaron onte na Comisión Mixta das Cortes españolas vetar que o galego sexa idioma oficial da Unión Europea. Feixoo levounos con el a Madrid como núcleo de confianza. Que triste presentarse por Galiza para defender con dentes un 'non ao galego', aínda que no caso de Rojo lémbrese que para entrar no Senado tivo que presentarse por Albacete. E todo, na semana en que a emerxencia lingüística protagoniza a axenda social, con protestas de entidades sociais como Queremos Galego no seo do Parlamento para reivindicar políticas a prol do idioma e protesta tamén na reunión para a reforma do Plan Xeral de Normalización da Lingua Galega, após o Executivo galego sacar do sombreiro de copa –por non dicir que pagou unha empresa– unha enquisa feita á súa medida a 1.200 persoas para afirmaren que existe unha ledicia social co decreto da Xunta que limita o galego nas aulas. Neste febreiro, porén, hai unha luz que alumea, Rosalía, a quen o 23 lembramos no seu día. Canta falta fas, Rosalía, para embarcar coas túas palabras de actualidade e vixencia máis pobo na causa da lingua e dos intereses das galegas e dos galego.
Fernando Ramallo, profesor da Universidade de Vigo, explica que o decreto do uso do galego no ensino do 2007, aprobado polo bipartito, recollía o marcado no PXNL do 2004. O decreto do 2010 do PP, en contra do PXNL, estableceu máximos para o emprego do galego
O ano 2025 foi declarado pola Xunta de Galicia ano Castelao pois conmemórase o 75 aniversario da súa morte en Buenos Aires. No IES Avelina Valladares (A Estrada) elaboraron esta reinterpretación do álbum Nós e de Cousas da vida que tamén se pode consultar nesta publicación virtual.
Vía IES Avelina Valladares
