Ensenya'm el catalá, no m'excoguis!

 Os alumnos do IES Josep Sureda i Blanes (Palma de Mallorca) montaron esta campaña para que os seus profesores non cambien de lingua, pois detectan que a súa competencia en catalán é inferior á de compañeiros que teñen un contacto continuado coa lingua. En definitiva, non queren verse excluídos.

Edixgal: unha ferramenta para reducir o uso do galego no ensino

O Edixgal é a gran aposta da Consellaría de Educación de materiais didácticos para os dous últimos curos de Primaria e os catro da ESO. Tamén é unha aposta clara da Xunta para continuar no camiño de que a cidadanía sexa cada vez máis ignorante da lingua galega. Os malos resultados de coñecemento de galego teñen unha causa ben clara: a política lingüística radical contra o galego do PP. Vexamos o exemplo do Edixgal.

Eu este ano imparto 4º da ESO. Miremos a lingua na que están os materiais que se lle ofrece á comunidade educativa neste curso. Non comentaremos nada das materias de Lingua Galega, Lingua Castelá e Francés pois os materais están nas respectivas linguas. O primeiro caso curioso é que unha das 5 editoriais que teñen contidos de Inglés, ten algunhas cuestións en castelán (e ningunha en galego).

Hai 3 materias que, dependendo da editorial, ofrecen os contidos en cadansúa lingua. Filosofía, Relixión  e Expresión Artística aparecen en galego na editorial Edebé e en castelán en Planeta nas dúas primeiras e en Netex a última das tres.

Hai 3 materias que teñen recursos exclusivamente en galego: Bioloxía e Xeoloxía, Economía e Xeografía e Historia. Serán outras 3 as que teñan recursos só en castelán? De ser así aínda se podería  tirar da bandeira do "equilibrio lingüístico" co que se promocionara ata a náusea o funesto decreto 79/2010, o de redución e exclusión do galego no ensino non universitario? Pois non.

No Edixgal encontramos as seguintes materias con contido exclusivamente en castelán: Cultura Clásica, Educación Física, Física e Química, Latín, Música, Dixitalización, Matemáticas A, Matemáticas B, Tecnoloxía e "Formación y Orientación Personal y Profesional"(sic), neste último caso, incluso o nome da materia aparece así escrito, supoño que será ese o seu nome oficial para a Consellaría de educación. Non sei se as contáchedes. Son 10 en castelán, fronte as 3 en galego. Non hai máis que explicar.

A importancia da oficialidade do galego na UE

 por Xosé Antón Pérez Lema no
Praza Pública:

Para entendermos o proceso que se desenvolve dende hai case dous anos no Consello de Ministros de Asuntos Xerais da UE a respecto da oficialidade do galego, catalán e euskera nas institucións europeas, cómpre entendermos o réxime lingüístico operante na UE e o xeito no que se integrou  no 1986 nas Comunidades Europeas (precedentes da UE actual) o Estado español.

Unha Alba de Gloria para o noso idioma

 por Henrique Monteagudo no Praza Pública:

A celebración do Día de Galicia convida a unha reflexión que sobrevoe os atafegos, inquedanzas e controversias conxunturais. Estamos no Ano Castelao, conmemorando o seu 75 cabodano, e na data de hoxe non podemos menos que lembrar o seu discurso “Alba de Gloria”, pronunciado en Buenos Aires o 25 de xullo de 1948 ante unha escolleita representación da diáspora galega, en que se daban a man a colectividade de emigrantes que fuxiran da fame, e a enxurrada de exiliados que fuxían da represión, Castelao o primeiro. Catro anos antes, o rianxeiro presentara na mesma cidade a súa obra Sempre en Galiza, testemuño e testamento do autor e da súa enteira xeración, a das Irmandades da Fala e a revista Nós.

Vivir en galego

 por Yuri Carrazoni no Nós Diario:

Que tempos vivimos, nos que unha traballadora pode ser increpada por empregar a súa lingua no seu propio país. O caso do dolmen de Dombate, en Cabana de Bergantiños, é máis unha mostra do longo camiño que aínda nos queda por percorrer para garantirmos uns dereitos lingüísticos básicos que a Xunta da Galiza non parece interesada en nos brindar. Seica aquilo do "bilingüismo harmónico", que noutrora foi a política estrela de Núñez Feixoo e que hoxe o seu sucesor aínda segue a replicar, consiste na práctica en falar en galego "na intimidade" –que diría Aznar–, onde non molestes a ninguén, e cando esteas exposto ao público botes man de "la lengua común", como porfían en nos vender o castelán os españolistas. Aínda que esteas na túa terra e no teu posto de traballo, e aínda que o obxectivo das institucións sexa dar a coñecer o noso patrimonio na nosa lingua propia. 

5,7% en galego

 por Manuel Bragado no Nós Diario:

No informe de resultados sobre hábitos de Lectura e Compra de Libros en Galicia 2024, encargado pola Consellaría de Lingua e Xuventude, o que merece parabéns, destacan dous datos. O primeiro: a poboación galega lectora, a partir dos 14 anos, é de 69,5%, unha porcentaxe elevada, superior a 65,3% do ano anterior, nos niveis da media española; sendo superior a de mulleres (76,2%) ca de homes (63,3%) e a da provincia de Ourense coa de maior proporción de lectorado. O segundo: a poboación lectora habitual en galego é de 11,8%, inferior á do ano anterior (12,4%); sendo a porcentaxe de homes (13,3%) superior á de mulleres (10,7%); como a da poboación lectora entre 25 e 34 anos a máis galeguista (15,30%), xunto coa maior de 65 anos (13,6%); destacando a provincia de Pontevedra sobre as restantes pola cifra de lectorado habitual  en galego  (17,1%).

40 anos de placebo normalizador?

 por Xosé-Henrique Costas, no Nós Diario:

En 2024, Alberte Facal realizou 367 enquisas sociolingüísticas nos 18 concellos galegófonos do Eo-Navia para analizar alí a situación do noso idioma. Hai poucos días presentou os resultados nun congreso internacional en Ovedo.

Inmersión vs Inserción

por Xabier Queipo no Nós Diario:

Dende que saíron á luz os datos do Instituto Galego de Estatística (IGE) referentes ao uso do galego armouse grande alboroto, coma se estivésemos ás portas do Armagedón, ese campo de batalla que se anuncia na Apocalipse, onde poderiamos desaparecer como estirpe diferenciada.

Retorcendo o significado das palabras: neutralidade para que?

 por Goretti Sanmartín, en Mundiario:

Son moitas as ocasións en que a dereita e os sectores máis reaccionarios se apropiaron de palabras connotadas positivamente para exercer o control ou para falsear a realidade. Ao famoso caso da proclamación dunha inxusta “liberdade” que pouco ten a ver co verdadeiro significado de “libre”, podiamos acrecentar o do “plurilingüismo” que o PP utilizou para reducir a presenza do galego, especialmente no ensino. Porque a diversidade lingüística só pode ser unha realidade facendo que as linguas minorizadas, as realmente discriminadas, teñan un apoio importante por parte das administracións. Non é que o digamos nós, nin o nacionalismo galego, nin a Sociolingüística xeral, nin a Academia e universidades. É que é unha evidencia constatada por autoridades europeas que denunciaron as restricións do uso do galego na docencia.

Para que serve o galego? Sobre metalingüística, PAU nas rodas e homicidios imprudentes

 por Nel Vidal no Praza Pública:

Este texto podería entrar no exame de Lingua Galega e Literatura das PAU. Reúne todos os requisitos, tamén os non explicitados: fala sobre lingua e está escrito por un home.

A enterrar o galego na UE

 por Marcos Maceira, no Nós Diario:

Información a persoas usuarias e consumidoras, produtos bancarios, xoguetes, maquinaria, condución, navegación... son algúns dos sectores nos que a lexislación europea impón dentro dos Estados o uso de linguas oficiais que tamén o sexan da propia Unión. Isto faise directamente nos Regulamentos ou, para a transposición á lexislación interna, a través das Directivas. Nestes e noutros sectores, en Galiza o galego non está garantido de principio por non ser ao mesmo tempo oficial no Estado español e na UE. No entanto, si está asegurado o español. Se o galego é presuntamente oficial en Galiza como o pode non ser na Unión Europea que regula e determina, tamén no uso da lingua, tantos aspectos da nosa vida? 

As declaracións de Valentín García sobre o galego en Europa son unha vergoña

 por Xosé Manuel Sarille no Nós Diario:

O xornal ABC titulaba, neste mes de maio de 2025, que Núñez Feijó, expresidente da Xunta de Galicia e actual líder do PP, “intenta frear o sprint final de Sánchez para impoñer o catalán na UE”. Afonso Rueda valorou máis tarde que o gasto en lingua é un malgasto, deslizando a insinuación de que en calquera circunstancia. Valentín García, secretario de política lingüística de Galicia, coroou a escornada afirmando nunha declaración desprezábel que converter o galego en lingua oficial da UE é unha imposición. 

Quen non dá oficializado o galego na UE?

 

por Xosé-Henrique Costas, no Nós Diario:

Este 27 de maio soubemos dunha nova que por desgraza non nos colleu por sorpresa: que a UE adiaba de novo a votación sobre o oficialidade de galego, vasco e catalán como propuxo o Goberno español. Este adiamento debeuse ás manobras rastreiras que o PP español argallou cos seus socios da dereita e da extrema dereita europeas, e todo isto co aplauso do PP galego nas voces de Rueda e Valentín García, o responsable de Lingua.

A Biblia.gal

 A Biblia.gal é o austero portal desde o que a Editorial Sept ofrece a versión on-line do libro sagrado dos cristiáns. A editorial publicara por primeira vez a Biblia na nosa lingua no 1989. A tradución fixérase con moito rigor, a partir das fontes orixinais, non a partir da versión noutras linguas. De aí que o documento tivese unha calidade extraordinaria. 

Posteriormente no ano 2022 actualizouse cunha revisión lingüística por un grupo filólogos. Esta última versión é que agora se pon a disposición libre desde o portal que se presenta estes días.

A publicación tamén se pode descargar en PDF desde aquí

A Galilpedia ten máis información sobre a historia das traducións da Biblia ao galego.

Con todo, o fundamental neste punto é que a Igrexa sempre foi un vector de desgaleguización. De pouco serve ter unha moi boa edición da Biblia se a lingua de relación ou da liturxia segue a ser o castelán. Hai un informe do Consello da Cultura que trata, en parte, este tema: Receptividade do galego na liturxia

Que problema teñen as mates en galego, Valentín?

 por Manuel Dopazo, en ProLingua:

“O problema coa lingua non se soluciona porque as matemáticas se dean en galego”, iso di na actualidade Valentín García, cando en 2009 saía alarmado berrando contra o Decreto que acabou impondo o Partido Popular e que contraviña o Plan Xeral de Normalización da Lingua Galega (2004) e a Lei de normalización lingüística (1983). Arrieiriños somos e no camiño nos atoparemos.

 

Axudádeme a cantar

 Axudádeme a cantar é un documental de seis capítulos que pretende poñer en valor o canto acompañado con percusión de man, unha forma de literatura oral tradicionalmente feminina que gozaba (e goza) dunha extensión e diversidade importantes no territorio galego. Neste documental de seis capítulos contamos coa colaboración de tocadoras tradicionais e participantes en procesos de recollida e divulgación, así como de artistas modernas que beben das fontes desta tradición, falan das súas experiencias e comparten a súa arte connosco. Vía Consello da Cultura:

 

 

 

 

 

  Coordinada por Renée DePalma, a unidade didáctica ‘Axudádeme a cantar pretende servir de punto de encontro entre os saberes populares e tradicionais cos académicos ao tempo que “visibiliza o papel central das mulleres no patrimonio musical e literario de Galicia, na súa faceta de cantantes e tocadoras de instrumentos de percusión de man”. O documento, orientado ao terceiro ciclo de educación primaria e extensible a outros niveis, xa está dispoñible para descarga. É un produto complementario da serie audovisual homónima elaborada polo CCG que percorre en seis capítulos a historia e presente deste tipo de literatura oral, sostido por mulleres, que non aprenderon en ningunha escola e que son as grandes esquecidas da cultura tradicional oral. Vía Botóns

A Canción das Letras Galegas 2025 Pandeireteiras de Mens

 Tema composto e gravado por Samuel Soto en homenaxe ás Cantareiras