Con algunhas engádegas, o presente artigo recolle a intervención do autor na Mesa Administración, Xustiza e Servizos Públicos, do Foro Participativo Un País coa súa lingua, organizado o 20 de marzo polo Consello da Cultura Galega. Agradezo ás coordenadoras desta mesa, as doutoras Dolores Vilavedra e Alba Nogueira, o convite a falar sobre a situación do galego no ámbito da Administración Pública; e a todas as participantes, o seu estimulante debate.
Comezarei por unha autocrítica, non estou certo se xusta ou inxusta, mais en calquera caso avaliación da conduta persoal, que considero cuestionábel. Descoñezo a autoridade moral que atesouro para falar de lingua, cando na miña instrución superior só se inclúen materias científicas, que me proporcionaron os meus títulos universitarios e a miña xa dilatada carreira profesional. Certo é que dende que caín do cabalo hai xa unha morea de anos, cultivei de xeito reiterado a lingua dos meus antepasados, que, no camiño, alguén se ocupara de traizoar. Mais non tendo formación en filoloxía nin en sociolingüística, a miña opinión é exclusivamente a dun usuario. Outros teñen o mandato ético de aportar razóns para "salvar" a lingua galega dun naufraxio intuído por ausencia de mantemento, abandono da tripulación e neglixencia do capitán.
Milleiros de sorrisos conectáronse este domingo durante varias horas na capital de Galicia. Ollares que reflectían esperanza, ganas de mudar as cousas. A necesidade de nos involucrar como sociedade nunha das tarefas colectivas máis relevantes para este século. Baixo a ollada atenta do apóstolo Santiago, o orgullo pola nosa lingua impregnou a praza do Obradoiro e todos os recunchos da zona vella baixo un mesmo lema: lingua vital xa!
Afirmarmos no galego como lingua propia, vital e útil, como este domingo 23-F fixeron ducias de milleiros claro que é facermos política. Outra cousa é que non sexa –nin haxa de ser– política partidista. Porque ocupar o espazo público e investir o tempo de lecer nun exercicio cidadán para nos afirmar no uso público da lingua de noso é un acto substancialmente político.
Milleiros de persoas ateigaron o 23 de febreiro as rúas de Compostela. Xente de todas as idades e procedencias, moita xente nova e multitude de crianzas acudiron á cita da Plataforma Queremos Galego para reivindicar o dereito ao uso do noso idioma. Fronte a esa marea humana de persoas conscientes da situación de emerxencia lingüística por que pasamos, sitúanse os negacionistas, as persoas que xulgan que todo vai ben, que segue os pasos programados.
Non sei cal é a razón pola que hai días do ano normaliños, deses que están aí, mais que pasan desapercibidos, e outros, pola contra, que enchen o calendario, danlle sentido á memoria e fan sorrir ao evocar bos momentos ou datas emblemáticas. Días sobranceiros, dos que obrigan a lembrar. Destes últimos é o 23 de febreiro.
Mentres escribo, sinto o cantar dos paxaros ao redor da casa. Ferreiriños, piscos, subeliños e papuxas altérnanse na orquestra que abre o día, mentres a campá da igrexa dá as horas. Distráenme. Porque atendo a como o seu canto cambia, ao amplo repertorio de notas, aos diferentes compases. E acabo pensando en que se estarán a dicir, que mudanza na mensaxe hai por baixo da melodía que escoito, se estes paxaros atlánticos cantarán do mesmo xeito cós seus parentes doutras latitudes e atrévome a dicir que non. Porque sei que entre outras especies animais comprobouse (despois de Castelao) que poderiamos dicir que usan diferentes linguaxes para se comunicaren. Rosalía intuíuno: "Din que non falan as plantas, nin as fontes, nin os paxaros, ... pero non é certo, pois sempre cando eu paso,/ de min murmuran e exclaman:/ -Aí vai a tola soñando".
