Moitas veces escoitamos relatos biográficos realmente absurdos que manipulan a realidade e nos presentan situacións fabulosas como se fosen irreais. Aquí temos un exemplo xusto do contrario. Un relato biográfico ben ancorado nunha explicación apegada á realidade. Por Susana Méndez, no Sermos Galiza:
Vaia mera, qué corisco! Non dá vido a primavera!, dixo esoutro día a miña nai mirando pola fiestra e refregando as mans para aquecelas. Gústame escoitar á miña nai, tirarlle do fío e que me explique cousas de cando era nena, cando vivía na aldea, facía tarefas da labranza ou andaba de costureira; que me describa como era entón a escola á que ela pouco foi, por ter que atender a facenda; que me conte anécdotas que lle pasaron ou cómo eran as súas avoas e avós, qué facían, cómo falaban…
Gústame escoitala porque é memoria viva de costumes e faceres en vías de extinción (ou xa extintos), malia ser dunha xeración que fuxiu da aldea para a cidade e que quixo mimetizarse para non parecer o que era: unha muller galega, labrega, abnegada, sufridora, cun acervo detrás do que se avergoña por ter sido enculturizada nunha situación de indefensión ante os agravios e de cultura e xente allea que mira para a nosa con aires de superioridade e mofa. Unha vergoña inconsciente, que mesmo se nega, mais que existe, e que fixo que a miña nai, á que quero tanto e que tanto pasou, intentara, polo meu (noso) ben, que foramos o máis parecido posíbel a esa xente allea, falándonos nun castelán acastrapado, facendo esforzos inxentes por expresarse na lingua que non mamou, mais na que aprendeu a ler e escribir, á forza mesmo.
Dóeme que a miña nai non me falara galego sendo eu nena. Mais non me doe por min, dóeme por ela, polo que significa ese seu empeño, polo que de metafórico ten. Porque moito tivo que sufrir (ela como individuo, mais tamén como parte dun todo), para que, inda que for inconscientemente, decidira eliminar unha parte de si e non transmitila a quen viña detrás.
Esoutro día, unha mañá de marzo invernía, fun na compaña da miña nai ao Museo do Pobo Galego. Íamos sala por sala, peza por peza, diagrama por diagrama, comentando, lembrando para qué se empregaba isto, cómo lle dicían a aqueloutro… Nun momento dado, observando un apeiro, dixo a consabida frase: “nós chamabámoslle así, pero xa sabes que nós non falamos ben o galego”. Pregunteille porqué pensaba que non era correcta aquela palabra e respostoume que na zona do meu pai dicían doutra maneira, da mesma que figuraba recollida no debuxo pendurado da parede do Museo, que, polo que se ve, ela pensaba que era a forma que se debe empregar. Provocoume moita tenrura e certo desasosego. Expliqueille que as dúas palabras, e seguramente algunhas máis, eran correctas para denominar aquel trebello. E que inda que non o pensara, ela fala un galego máis puro que o que falo eu ou seguramente moita da xente que ela coida “estudada”.
A estas alturas, por máis cousas que lle diga, non vou facer mudar a súa conciencia; seguirá esforzándose por falar castelán ás nenas e nenos, ou cando vai á consulta médica. Mais eu decátome a cada pouco de canto me gusta escoitala, e recollerlle ese galego puro que inda conserva, para facelo meu. Marcharon as avoas, os avós, o meu pai tamén marchou. Levaron canta riqueza gardaban. Ela inda está aquí e inda tén moito que contar.
Recollamos a colleita que nos deixan os que marchan e sementemos nós tamén as leiras. Ha de vir a primavera en que florezan as palabras.
Ningún comentario:
Publicar un comentario