Hai algún tempo circulaba polas redes un vídeo dunha muller nunha película tipo anos 40 que se achegaba irritada a un tocadiscos do cal non deixaba de saír o último (e insoportable) tema de Enrique Iglesias, levantaba a agulla con aceno brutal e dicía: «Hasta el coño ya!». Esta imaxe véuseme moito á cabeza nos últimos días que tanto se falou de tan importante artista por estes medios nosos e hoxe enfíame ben con outras cuestións que andan vira que vira en canto se abre o «debate sobre a lingua» en certos medios (que adoitan ademais ter pouca tradición en usala, será por iso).
"Nos tempos que corren semella que xa non chega con saber castelán (a lingua imperial en decadencia), cómpre chegar a un novo nivel de alleamento e botarse a aprender inglés coma se fose a salvación e a pedra filosofal".
Está claro que estes temas recorrentes darían para unha serie completa de vinilos como aquelas que había antes de música clásica, pero hoxe voume referir a un en concreto que me irrita case tanto como o famoso tema do Iglesias: a crecente teima co inglés.
Vou facer antes unha serie de aclaracións para que quede claro que en principio eu non teño nada en contra de ningún idioma en concreto e moito menos deste que tan profundamente forma parte da miña vida. Forma parte da miña vida, por certo, grazas á habilidade de observación dos meus pais e aos esforzos económicos que no seu día fixeron, e isto é algo que creo que non cómpre perder de vista. Digo o das habilidades de observación porque os meus pais detectaron en min un interese dende sempre polas linguas e decidiron darme a oportunidade de afondar enviándome a clases de inglés e de francés dende que tiña 10 anos, porque era o que había e porque lles chegaban os cartos, insisto. Dende sempre nos dixeron que nada nos habían deixar en herdanza máis ca a nosa educación, e abofé que o fixeron pois eu podo ter hoxe o traballo que teño grazas a esta a súa convicción. Mais o certo é que cando empecei a aprender inglés eu xa falaba dúas linguas. Unha delas, ademais, a que me axudou a pronunciar sen problema o «sh», a que me deu certa pericia á hora de pronunciar sons vocálicos porque eu de meu xa traía sete, a que me deu para aprender rapidamente palabras como «coward» (si, con v), «advocate» (tamén con v), «ladder» (si, en galego hai unha escaleira e unha escada) e xa non digamos o humor con retranca de diferentes lugares angloparlantes europeos, aos que os meus pais fixeron importantes esforzos para enviarme durante toda a miña adolescencia.
Falo, pois, dende a voz de alguén para quen o inglés é unha lingua importante en moitos sentidos. Mais se cadra precisamente por iso, por ser unha lingua aprendida dende os afectos, non me resulta doado dixerir esta obsesión colectiva dos últimos tempos que se transmite con maior rapidez ca o último «hit» do verán. Nos tempos que corren semella que xa non chega con saber castelán (a lingua imperial en decadencia), cómpre chegar a un novo nivel de alleamento e botarse a aprender inglés coma se fose a salvación e a pedra filosofal.
"A industria da aprendizaxe de lingua inglesa é unha das máquinas máis potentes de facer cartos no mundo, a custa de persoas que buscan ese vademecum infinito do que saíron as obras de Shakespeare e a Coca Cola a partes iguais".
Os argumentos semellan ser irrefutables: dá traballo, abre portas, o mundo está globalizado, hai que falar esta lingua tan importante. De verdade? É así? Empecemos polo principio: o inglés, efectivamente ofrece algunhas oportunidades laborais... principalmente ás persoas chamadas «falantes nativas» do idioma, porque hai miles de persoas obsesionadas con querer aprendelo. A industria da aprendizaxe de lingua inglesa é unha das máquinas máis potentes de facer cartos no mundo, a custa de persoas que buscan ese vademecum infinito do que saíron as obras de Shakespeare e a Coca Cola a partes iguais. Do argumento do número de falantes xa só podo engadir que a lingua máis falada do mundo é o chinés mandarín e non vexo hordas de xente a aprendelo. Será porque polo de agora no noso imaxinario a China aínda non é unha potencia que nos interese emular e servir.
Polo demais, parece ser que hai persoas que deben andar seguido coa angueira de emigrar porque senón unha non entende cal é a obsesión co mundo globalizado. Queremos vivir en Galicia ou en Nova Caledonia? Que todo o mundo é libre de vivir en Nova Caledonia, digo eu, pero para quen non queira, para quen queira vivir en Becerreá, ou en Cotá dos Queixos ou en Chennai ou en Porto Príncipe, se cadra é moito máis importante falar a lingua coa cal comunicarse con quen ten preto, ou, quen sabe, polaco, porque o que alguén produce pode ter saída en Polonia. O que quero dicir con isto é que todas as linguas son importantes segundo o seu contexto.
Estas ideas, ademais, non é só que as exprese o presidente da Xunta para reducir horas de galego no ensino, que xa sabemos que non se caracteriza precisamente por unha mente lúcida para certas cousas. A diferenza que hai entre o momento en que meus pais me enviaron a clases de inglés e o actual é que agora se asume que as persoas debemos falar inglés. Por iso se deixan sen traducir títulos de películas e nomes de produtos, algo impensable hai uns anos. Ponse nas persoas que estamos do outro lado do produto a responsabilidade de entender ou sentirse imbéciles. Un exemplo extremo disto e que daría a vergoña de María Pita é a teima constante da organización de eventos e outras instancias na cidade da Coruña (co meu pésame a todas as persoas que teñen que padecer esta tendencia) de poñer títulos en «inglés» (por chamarlle algo) a toda caste de cousas. O non-sei-que Village, a Charity Shop... María Pita, para que loitaches? Pregunto eu cada vez que vexo unha nova falcatruada destas.
Aínda hai pouco nunha entrevista previa á entrega dos Goya, aproveitou un ilustre xornal para, falando coa actriz de orixe galega Nerea Barros, meter a cuña de que tiña que aprender inglés para triunfar (e non vou comentar unha parte da noticia na que a actriz falaba da importancia do traballo dunha ONG que lles ensinaba inglés a crianzas na India, como se non lles chegase a colonización á que foron sometidas as súas devanceiras polo Imperio Británico).
O inglés é a lingua do moderno, do cool, do coñecemento, dos lugares onde está a acción... nunca mellor dito. Abonda con mirar as series de televisión (Serramoura, O Faro, Era Visto mediante) e as películas. Todo o mundo aplaude sen pararse a analizar a que responde todo isto. Triste non caer na conta de que as series que se fan en galego crean traballo aquí. Triste non caer na conta de que a xente que investiga en galego crea riqueza para todas nós, axúdanos a coñecernos mellor, a avanzarmos xuntas. Mais, por se alguén non o sabía, publicar investigación en galego «puntúa» menos, o cal quere dicir que as investigadoras cobran menos.
Resumindo, que a xente non quere aprender inglés porque sexa bonito, senón porque estamos nun sistema de opresión lingüística cada vez máis exacerbado, discriminatorio e brutal no que as que escribimos nunha lingua somos pobres e as que escriben noutras fan cartos. Unha vantaxe de ser galego falante é que toda esta historia a nós xa nola contaron de vello. Antes era o castelán, agora toca o inglés.
Para o resto, vaia polos cravos, sinto ser a portadora de malas novas pero aprender inglés non lle soluciona a vida a ninguén. Máis ben, no contexto actual, a única vantaxe que dá é entender mellor os mecanismos de opresión e combatelos na súa cerna, argumentar ante quen debe escoitar que no mundo existimos outras persoas, outras linguas, outros pensares, outros saberes e outros espazos polo menos igual de importantes que aqueles que se expresan na suposta lingua do saber. Aínda por riba, a obsesión co inglés responde a unha facilidade maior para as multinacionais de acceder a mercados cos seus produtos, que xa non teñen que nin sequera tomar a molestia de traducir ou adaptar. Perfecto para elas... e para nós? Aspiremos entón a ser a última canción de Enrique Iglesias!
A hexemonía lingüística crea pobreza. Económica, material e cultural. Afastarnos do galego é afastarnos da produción de nós mesmas e deixar que nos produzan outras. Por iso unha das maiores rebeldías radica en falar e aprender outros idiomas (no meu caso foron o alemán, o francés e o támil, nun tempo o ahmariña e agora o crioulo haitiano). Pois, sorpresa para quen anda co disco do castelán e o inglés para erradicar o galego, aprender unha lingua non impide coñecer moitas outras, máis ben ao contrario. Os lugares, por certo, para quen pensa que se pode vivir en Galicia sen dar palabra de galego, son moi diferentes cando os vemos a través das linguas propias. Porque eu podo comunicarme con certas persoas en Támil Nadu en inglés, certo, pero se non soubese algo de támil non entendería nin unha cuarta parte do lugar onde me atopo (xa non digamos a maioría da poboación).
E nós? Que aspiramos a ser cadaquén? Hai algún tempo falaba cunha moza inglesa en Madrid que se amosaba moi sorprendida (negativamente) de que en España se falase tan pouco inglés, que era o país de Europa onde menos idiomas se falaban. Eu mirei para ela e indiqueille amablemente que o país onde menos idiomas se fala é na Gran Bretaña angloparlante. Porque, como pasa cos monolingües do estado español, pensan que xa todo o mundo ten que saber inglés e por iso non aprenden outros idiomas. Na miña casa a iso sempre lle chamamos, con perdón, ser ignorantes.
Por todas estas razóns que resumín acó brevemente creo que é comprensible que cada vez que alguén sae co de que hai que aprender inglés a miña primeira reacción se asemelle á da muller que se achega ao tocadiscos que repite unha e outra vez o tema de Enrique Iglesias. Ata aquí o meu intento de romper o disco, a partir de agora, co voso permiso paso directamente ao de: «Ata a c... !».
Ningún comentario:
Publicar un comentario