Nin o columnista máis despiadado e correúdo se resistiría a entrar no tema do roubo (ben, foi furto, que máis ten) do Liber Sancti Iacobi, o chamado Códice Calixtino polo costume medieval de atribuírllo a unha personalidade, antecedente da actual de encargarlle un prólogo. Así que eu tampouco me resisto, pero non para sumarme ao coro xeneralizado de lamentos. Non, non é que me alegre, por suposto, pero a) non sei de que nos estrañamos, b) non roubaron un libro, roubaron un obxecto orixinal, pero o libro queda, e –sobre todo– c) parece un pouco hipócrita lamentar o que Ramón Villares chama atinadamente "a partida de bautismo de Galicia como nación cultural en Europa", cando boa parte dos lamentantes se aplican a eliminar ou a ningunear, por pasiva ou por moi activa, os outros elementos que nos identifican como pobo.
O de que non sei por que nos estrañamos vai porque, igual que o libro patrocinado polo papa Calixto II, hai unha chea de tesouros máis ou menos a disposición de quen os queira, por falta de medios e por sobra de desidia. Aínda que a vida, e sobre todo o cine, nos ten demostrado que meténdolle ganas case sempre se pode roubar calquera cousa, o certo é que a inmensa maioría das subtraccións de obxectos artísticos fanse cando as medidas de seguridade son ben máis reducidas para o que gardan. E a Igrexa Católica, depositaria dunha chea de tesouros que son patrimonio de toda a sociedade, ten unha longa experiencia de fracasos á hora de gardalos, desde a venda feita por algúns párrocos, ata os espolios ao que son sometidas moitas igrexas desprotexidas. E outra igual de longa de pedir a colaboración da sociedade, pero non de corresponder a esa axuda. Parece lóxico que o Códice Calixtino estea onde estaba, e non alleado na Biblioteca Nacional de Madrid (onde tamén roubaron cousas hai ben pouco), pero sempre que teña unhas medidas de seguridade determinadas por expertos.
E roubáronnos un obxecto e non un libro porque, afortunadamente, como descubriu Gutenberg tres séculos despois e relatou maxistralmente Borges oito séculos máis tarde, un libro pódese facer eterno e repetir ata o infinito. Nese sentido, pódese reprobar que non esixiran máis por conservalo a todos os responsables da nosa cultura desde que teñen responsabilidades políticas, incluído ao actual, pero a este haille que agradecer o feito de que se teña traducido ao noso idioma de hoxe, e difundido. Ese é o seu maior –e polo que se ve, o único– seguro. O Códice Calixtino desapareceu, pero non o seu contido, que é o auténtico tesouro, sen desprezar ao outro. É máis, a ver se co rebumbio da perda do obxecto se difunde o seu valor sociocultural: a descrición da Compostela que estaba a nacer, o camiño transeuropeo que chegaba a ela e o feito de que no século XII xa había galegos (e navarros, e vascos, e casteláns, e leoneses), pero nin traza deses españois que segundo a historia que nos ensinaron, e agora parece que volve, parece que existían desde que a Adán e a Eva se lles acabou o aluguer do Paraíso. É dicir, a ver se se aproveita o ruído mediático do roubo para explicar por que temos que lamentar a súa perda, porque tal e como reaccionan algúns, parece que é unha mágoa que non estivera asegurado para cobrar o seguro e dedicar os cartos a algo útil, como carreteras. Que non teña que queimarse a Capela Real da catedral de Santiago para que teñamos que saber que os que están alí sepultados eran reis de Galicia.
E iso nos leva a c). Moito lamento por algo que –confiemos– se pode recuperar, cando hai moitos patrimonios en perigo, sobre todo polo propio desprezo de quen os tiña que gardar. Empezando polo idioma.
O de que non sei por que nos estrañamos vai porque, igual que o libro patrocinado polo papa Calixto II, hai unha chea de tesouros máis ou menos a disposición de quen os queira, por falta de medios e por sobra de desidia. Aínda que a vida, e sobre todo o cine, nos ten demostrado que meténdolle ganas case sempre se pode roubar calquera cousa, o certo é que a inmensa maioría das subtraccións de obxectos artísticos fanse cando as medidas de seguridade son ben máis reducidas para o que gardan. E a Igrexa Católica, depositaria dunha chea de tesouros que son patrimonio de toda a sociedade, ten unha longa experiencia de fracasos á hora de gardalos, desde a venda feita por algúns párrocos, ata os espolios ao que son sometidas moitas igrexas desprotexidas. E outra igual de longa de pedir a colaboración da sociedade, pero non de corresponder a esa axuda. Parece lóxico que o Códice Calixtino estea onde estaba, e non alleado na Biblioteca Nacional de Madrid (onde tamén roubaron cousas hai ben pouco), pero sempre que teña unhas medidas de seguridade determinadas por expertos.
E roubáronnos un obxecto e non un libro porque, afortunadamente, como descubriu Gutenberg tres séculos despois e relatou maxistralmente Borges oito séculos máis tarde, un libro pódese facer eterno e repetir ata o infinito. Nese sentido, pódese reprobar que non esixiran máis por conservalo a todos os responsables da nosa cultura desde que teñen responsabilidades políticas, incluído ao actual, pero a este haille que agradecer o feito de que se teña traducido ao noso idioma de hoxe, e difundido. Ese é o seu maior –e polo que se ve, o único– seguro. O Códice Calixtino desapareceu, pero non o seu contido, que é o auténtico tesouro, sen desprezar ao outro. É máis, a ver se co rebumbio da perda do obxecto se difunde o seu valor sociocultural: a descrición da Compostela que estaba a nacer, o camiño transeuropeo que chegaba a ela e o feito de que no século XII xa había galegos (e navarros, e vascos, e casteláns, e leoneses), pero nin traza deses españois que segundo a historia que nos ensinaron, e agora parece que volve, parece que existían desde que a Adán e a Eva se lles acabou o aluguer do Paraíso. É dicir, a ver se se aproveita o ruído mediático do roubo para explicar por que temos que lamentar a súa perda, porque tal e como reaccionan algúns, parece que é unha mágoa que non estivera asegurado para cobrar o seguro e dedicar os cartos a algo útil, como carreteras. Que non teña que queimarse a Capela Real da catedral de Santiago para que teñamos que saber que os que están alí sepultados eran reis de Galicia.
E iso nos leva a c). Moito lamento por algo que –confiemos– se pode recuperar, cando hai moitos patrimonios en perigo, sobre todo polo propio desprezo de quen os tiña que gardar. Empezando polo idioma.
Ningún comentario:
Publicar un comentario