Ferrín morreu, viva Ferrín

por Xurxo Borrazás, na Praza Pública:

Son escritor galego e desde esa condición digo que a miña relación coa Real Academia Galega en máis de dúas décadas foi a mesma que co club de hípica da Coruña, que nin sequera sei se existe. Tampouco sei, pero sospeito, que non son o único autor ou autora que milagrosamente conseguiu sobrevivir á marxe da academia. Quero dicir que as declaracións, comentarios e réplicas con pompa e drama que estes días se están a verter en medios e foros son na súa literalidade unha comedia irrelevante. Se me paro a observalos é porque dentro do ir-relevante viaxa sempre de polisón o relevante. Desa observación son froito as seguintes consideracións soltas:As leas que agora emerxen entre a RAG, o ILG, o Consello da Cultura, a Consellería e outras sociedades hípicas teñen para o devir da lingua a importancia do Gran Irmán para a socioloxía e a antropoloxía. Son como as intrigas sexuais vaticanas, ou catedralicias. Un escandalízase delas coa boca pequena e sorrí pensando se ao Deán lle gustaría máis servir ou ser servido, ou especula con quen lle mercaba o Viagra. Supoño que tanto entre a curia coma entre os académicos hai novicios e monagos para envelenar as copas e facer os recados.
Irrelevante, ou escasamente transcendente, é que Ferrín deixe a presidencia porque ninguén debe ser imprescindíbel. Relevante é que a súa saída non se pode desvincular da súa chegada, cando os mesmos que agora louvan a súa altura intelectual se referían a el como a un demo con cornos e cheiro a xofre. Cando hai tres anos a súa elección se fixo inevitábel gardáronse as navallas pero conserváronse no peto e ninguén as entregou nin deixou de afialas en privado, e todos sabíamos que se non era o Audi e os contratos de traballo sería o Citroën e un dicionario onomástico.

O abandono forzado do máis recoñecido escritor galego é celebrado, e iso entristece, pero é lóxico. Non porque saian á luz comportamentos arbitrarios, que se os houbo non se deben dar, senón porque as asociacións privadas deben ser representadas por quen as representa ou sintoniza coa maioría: onde a un non o queren, é mellor non estar. De paso, agora xa sabemos cal é a sintonía ao ritmo da cal baila a maioría de Tabernas.
A min non me encantaba ver a Ferrín relaxado e sorrinte enchendo mesas presidenciais en compañía de Baltar, de Feijóo ou do conselleiro que está a asfixiar a presencia pública e a dignidade da lingua galega. Os traxes, as gravatas, os discursos e os cócteles dos actos institucionais cáusanme tanta simpatía coma o consello de dirección de Standard & Poor’s, pero supoño que alguén ten que facer o traballo sucio, e non se me ocorre nada máis sucio que pensar que a nosa lingua estea en mans deses lobos do PP.
Nunha entrevista que no momento de asumir a presidencia da RAG se publicou na revista Tempos Novos, pedinlle a Ferrín comentar un feito que desde aquí nos pode parecer incríbel pero que é real, que a maioría das grandes linguas non teñen academia e que en Galiza se cadra haina por mimetismo coa española e coa francesa, dous estados que no momento da súa creación se valeron dela como instrumento centralizador e de afirmación da norma sobre o uso. El dixo que a lingua galega precisaba ser defendida e simbolizou esa defensa no sabre de Solís que se conserva na Academia. Hoxe pregúntome se ese sabre non estaba alí cando a institución a presidía García Sabell, ou nas décadas anteriores, en pleno franquismo. Que vai significar o sabre a partir de agora? Os símbolos son poliédricos e, como diría o poeta, un sabre é un sabre é un sabre, a defensa da lingua é a defensa da lingua e as academias son as academias, e na maior parte das linguas segue sen haber academia.
Non nos temos agachado á hora de opinar sobre a inconveniencia de que a celebración anual por excelencia da nosa lingua sexa unha celebración funeraria, unha celebración en honra de quen xa non está. Estou seguro de que todos e todas os homenaxeados o merecen pero imaxinade que en vez de festas con música, bebida, comida e baile o noso calendario de eventos se nuclease en torno a funerais e cabosdeano: sería algo patolóxico. Dito isto, os tres últimos nomes do Día das Letras foron Lois Pereiro, Paz Andrade e Vidal Bolaño. Veremos cales veñen a partir de agora. Eu aposto a que o primeiro é Casares.

Díxolle alguén a Ferrín no seu momento aquilo de “ti sabes onde te metes?” Supoño que si pero igual non porque el xa estaba dentro. Ademais, quen tiña máis experiencia ca el para saber que quen non se significa vive sen sobresaltos e é aplaudido, se cadra sen entusiasmo, pero aplaudido? Este é o mecanismo que nas loitas entre frío e quente fai que os premios sexan sempre para os tépedos. Pola contra, quen se significa só é aplaudido pola metade. Ás veces algo máis da metade, por exemplo cando Ferrín foi elixido. Outras veces algo menos da metade, por exemplo agora. A outra metade desprézao, tratándose de académicos… coas mellores palabras.
Cando falamos en público todos estamos de acordo en que a lingua non debe ser patrimonializada por ningunha forza política, que iso resta e non suma e que neste terreo o práctico é evitar os tirapuxas. O conflito do que nos ocupamos é un exemplo inmellorábel de todo o contrario, un calexón en penumbra onde se saldan contas vellas e reloucan as navallas do BNG, de AGE, da UPG, de Máis Galiza, e por suposto do PP, que agarda a que os contrincantes cansen, perdan sangue e se lles anubre a vista para que os seus sicarios asesten a puñalada definitiva e o PP lamente os danos e fuxa sen despeitearse, coma se el non tivese que ver co asunto.

Na entrevista citada preguntabámoslle ao acabado de elixir en que condición nos falaba, na de cidadán e escritor ou na de presidente da academia. Agora pasou o que pasou e en trances así o mellor é reaccionar coma os país e nais nas vodas: non perdemos un presidente da RAG, gañamos unha voz que opine. Dicíanos Ferrín hai tres anos para pechar aquela conversa que o que importa en Galiza é o que pasa no metal: “o convenio do metal é a medida de todas as cousas”. A min gustaríame que a partir de agora volvamos ver ese Ferrín de estaleiro e taberna, non o que na súa carta de despedida cae nos desafíos de corte e na lamentatio dos “poucos días que me quedan de vida”. Nós desexámoslle que na Academia tarden moitos anos en poder dedicarlle o seu Día!