Un paseo polo mapa de microtoponimia de Silleda

O maior proxecto do Equipo de Normalización do IES Pintor Colmeiro deste curso,  é o Proxecto Antonio Fraguas. Baixo a dirección de Xoán Carlos García Porral e coa colaboración do profesorado do Departamento de Lingua Galega, vai medrando a relación de topónimos e lendas e que poden consultarse no  mapa de arriba.
Fgo aquí unha invitación a dar un paseo polo mapa cunha relación de topónimos que me axudou a escoller Xoán Carlos.  Como guía vai de seguido un percorrido por algúns dos centos de lugares que están xa referenciados.
Recomendamos premer na ampliación de pantalla do mapa e despois introducir o topónimo no buscador para ir directamente. Velaquí unha escolla de lugares para consultar:

Toponimia maior
Neste apartado podemos consultar información sobre a procedencia dos topónimos de todas as parroquias do concello de Silleda.

Siador: O nome da parroquia vénlle dado polo dunha aldea da mesma, que foi posuída inicialmente por un home chamado Senator -oris.

 LENDA: O milagre da Virxe de Siador (Siador, Lara Diéguez Troitiño): Na aldea de Siador existe unha imaxe da Virxe da Saleta. A súa festividade celébrase o 19 de setembro. No pobo do Marco hai unha caixa para botar esmola para a xente que pasa. Un mozo de 26 anos tiña necesidade de marchar para gañarse a vida, e non tiña cartos para a viaxe, Pediullos a uns compañeiros e dixéronlle que non tiñan. Viuse tan apurado que recordou algo: pensou en ir roubalos a caixa da Virxe da Saleta. Despois das doce da noite, cando toda a xente estaba durmindo, foinos roubar. Ninguén sabe a cantidade. Marchouse para a viaxe con eses cartos. Despois de dous anos o mozo volveu, e despois das 12 da noite foinos devolver. Botou as súas contas para deixarlle os réditos que lle pertencían segundo o que antes lle collera. Meteu os cartos e cerrou a caixa, e cando quixo marchar non se deu movido, e pensando un pouco dixo: “ Metinlle poucos cartos polos réditos que tiña que pagar”, e meteulle máis; cerrou a caixa e tampouco se puido mover. Entón volveu pensar e meteulle os cartos xustos que roubara e volveu cerrar a caixa e empezou a andar ata lonxe. A Virxe no quería réditos…



Augas

Fontes, lagoas, ríos, regatos, pozos, lavadoiros,... Seguramente o lugar máis máxico sexa a coñecida Lagoa Sacra. O curso pasado xa se realizara un vídeo sobre esta paraxe que non se pode deixar sen ver. Dentro do proxecto final esperamos engadir moitos outros vídeos recollendo o patrimonio inmaterial.

Lagoa Sacra  [buscar: Brañas de Xestoso]:  Dise que antigamente recollíanse destas brañas plantas medicinais que servían para curar persoas con algunhas enfermidades. Foron declaradas zona protexida. Están asulagados de auga. Forman parte da Rede Natura 2000. Nelas atópase a coñecida Lagoa Sacra, un embolsamento de auga que se produce en épocas de inverno e chuvia por mor das capas freáticas da terra. Conta a lenda que na Lagoa Sacra apareceron enterrados numerosos cadáveres. Estes eran de xente que participara nunha gran loita. Debido a isto só hai herba e pedras, sen árbore, para non profanar os mortos.

Penedos

Pendos, rochar, árbores... soen ser elementos cargados de simboloxía e, polo tanto, dun nome referente dunha taradición ou dunha lenda explicativa e valorativa dese topónimo.

Polo territorio adiante hai ben de pedras asociadas a contos e tradicións, como por exemplo o caso da Peneda de Santa Isabel, na parroquia de Escuadro.

Cova dos Mouros (Oleiros): Na zona norte do Castro Montaz existe unha cova na que segundo a tradición se agochaban os mouros habitantes dos castros. Hai décadas, cando os veciños ían co gando para o Castro, resgardábanse das inclemencias nesta cova.

Camiños

Os nomes dos camiños, das congostras, dos carreiros van servirnos para ampliar os topónimos relacionados coas aldeas. Algúns deles tamén terán lendas e tradicións que nos informarán do seu significado.

O Camiño da Feira (Ponte): Con este nome coñecíase a ruta comercial (e tamén relixiosa) que unía as terras do Corpiño e as de Sillleda ao seu paso por Ponte. Unha das historias que aínda se recordan en relación con este camino, relata o caso que aconteceu cun boi vendido na feira de Silleda. O animal fora criado por un veciño de Ponte e, ao alcanzar unha certa idade, decidiu vendelo. Os seus compradores foron uns tratantes arzuáns, que tiñan que pasar por Ponte para continuar cara a súa terra. O animal, criado nos montes que atravesaba o Camiño, emprendeu a fuga monte arriba sen que os homes fosen quen de termar del, aínda que finalmente foron quen de atrapalo. Pasada unha tempada, cando viron de novo ao home que llelo vendera, preguntáronlle se era de preto do lugar onde acontecera a fuga do boi, pero o home non lles contestou ao caso. Dise que desde entón, os comerciantes de gando procuraban non mercar animais que puidesen coñecer esta zona de Ponte, para evitar novos incidentes.



Terras

Neste apartado contabilizamos o maior número de topónimos recollidos. Prados, leiras, montes, agros,... aportan unha gran riqueza toponímica e lendaria. Aquí é onde o alumnado das aldeas terá un maior protagonismo xa que o porvir dunha familia agro-gandeira, ao ter unha relación directa co territorio, facilita a recompilación deses topónimos. Consideramos de gran importancia esta recollida pois as parcelarias están levando ao esquencemento dos nomes destes espazos.

Toxal da Malata: Chámanlle así porque alí viviu unha muller enferma de lepra e antigamente aos enfermos de lepra chamábanlles malatos.