Morder a lingua

por Alfonso Vázquez Monxardín, en La Región, cun artigo co que estou en profundo desacordo por facer unha lectura moi superficial e polo tanto errada por todas partes. Con todo, déixoo por aquí porque moitos outras achegas deste autor son verdadeiras perlas. E supoño que nos regalará máis.

Morder a lingua, literalmente, é algo que nos encabuxa porque non temos a quen botarlle a culpa. Como cando un bate cun dedo do pé descalzo contra a pata dunha silla. E se tal acontece, hai que calar, porque ninguén é culpable máis ca nós. Pode, si, que alguén puxera a silla aí, pero nós andabamos co pé espido. E isto tamén é social. Ningún pobo pode morder a lingua doutro porque non a ten na súa boca e un pobo non debe andar espido de sentimentos. Se os irlandeses deixaron de falar céltico, foi cousa deles. Se os israelís resucitaron o hebreo, foi porque lles petou, quixeron e se puxeron ao choio. E se nunha situación de democracia, liberdade e autonomía a xente non se afirma na fala vella, deberiamos ser máis listos que a inercia e repensar de novo o tema, desde a idea que ninguén manda, mandou nin mandará, nas bocas. Teñámolo claro: nas nosas bocas só entran as linguas que amamos.

Eu créolles que política e lingua casan mal. Cando chegou a democracia, despois dos anos de Franco, e antes, dos cinco séculos de estados monolingües, liberais e modernos, o galego seguía vivo e forte, vitorioso nun medio no que desapareceran ducia de linguas por Europa adiante. E saben por que? Porque o falaba a xente e faláballo aos fillos. E se mandaba Franco, Pepe Botella, Isabel II e non era oficial ou ben visto, tanto lle tiña aos falantes. E nos últimos trinta e tantos anos de liberdade, autonomía, profes de galego, nova mitoloxía identitaria do Medulio fronte a Numancia , TVG e Radio Galega, Parlamento galego –que non era de cartón-, “Fálalle galego”, leis e plans, etc., gáñase en rexistros cultos e proxección internacional... E a porcentaxe de falantes cae e cae e cae. As aldeas, despoboadas, os mozos urbanos non entran. A escola pode capacitar pero non é o forno do amor; a inercia social vai, hoxe por hoxe, noutro sentido. Fixáronse na cantidade de “Merry Christmas” que enchen os escaparates?

Creo que en parte foi que a política, na súa percepción máis desacougante, se meteu no medio, enzoufou o tema e provocou desafección. E o futuro de lingua en vez de ser unha cuestión de unión da polis, da cidadanía, pasou a ser un elemento de confrontación e as xeracións novas, namoradas outrora de “Fai un sol de carallo” ou do Xabarín Club, fuxiron. Ante a asociación de galego = problema, moita xente botouse fóra. Xa chegan ben os problemas da vida para buscar un máis pola man. Máis importantes son as inercias sociais que as leis. Porque precisamos, para ter futuro, mozos e mozas comúns que falen galego normalmente, en Coruña, Sanxenxo, Vilagarcía, Vigo... máis que mozos e mozas comprometidos coa lingua que o falen militantemente nas húmidas noites compostelás.

Cómpren exercicios espirituais para todos. Uns, por tentaren monopolizar o tema abaneándoo para un lado e para outro, usando a lingua como arma de confrontación partidaria; outros por, nun mal momento, axitaren a pantasma da imposición do galego e darlle alas a un grupo de resentidos que se din defensores do bilingüismo; e non me gustaría condenar a ninguén a só saber galego e castelán. En fin, outros por nin repararen no tema.

Pero a política non inflúe tanto. Un detalle. Hai menos presenza do galego na comarca nacionalista de Allariz ou en Pontevedra que en Ribadavia ou no Carballiño. Será cousa do pulpo proscrito? O futuro, queridos lector e lectora, está simplemente na súa man e na súa boca. Se fala, fálase. Se non fala, non se fala. E non hai máis.