Motores da lingua

por Carlos Callón, presidente da Mesa pola Normalización, en Galicia Hoxe.

Vivimos unha etapa difícil para a lingua galega. Por unha banda, as xeracións máis novas de hoxe son as que menos o utilizan de toda a súa milenaria historia, colocándoo así nun risco serio de residualización. Ademais, é o idioma do Estado con rango de oficialidade compartida para o cal se produciron menos adiantos no camiño dunha oficialidade verdadeira, non só nominal. Algúns deses pasos á fronte están a ser, ademais, destruídos polo goberno de Núñez Feijóo, dentro da política de demolición que caracterizou a súa xestión nestes doce meses.
As exitosísimas mobilizacións sociais (17 de maio, 18 de outubro, 30 de decembro, 21 de xaneiro...) demostraron a importancia de non nos deixarmos levar por ningunha moral de derrota. A batalla non está perdida, aínda que as agresións contra a nosa cultura desde o poder continúen con forza. Unha das últimas (exemplo de despropósitos!) foi a advertencia a varios concellos, por parte da Xunta de Galiza, para que non soliciten o coñecemento do galego nas súas convocatorias de postos de traballo! Que perversa lectura se fai do artigo 5 do Estatuto de Autonomía para poder chegar a esta situación?!
Non poderán quitárnolo
No entanto, é moito o que podemos facer, mesmo individualmente, para gañarmos este combate cívico. Porque, por moito que fagan Núñez Feijóo e os grupos mediáticos e económicos que o sustentan, nunca poderán quitarnos o dereito a falar e defender o noso. Como diría Mario Benedetti, un non sempre fai o que quere, un non sempre pode, mais un sempre pode non facer o que non quere.
Así, non hai defensa máis forte nin mellor, tan tranquila como revolucionaria, de utilizar o idioma galego con normalidade e naturalidade. A mellor defensa é non renunciar a usalo en todos os ámbitos, a tempo completo. Que continuemos a falar en lingua galega na nosa vida persoal é algo que non nos poden arrincar. Agora ben, é lóxico aspirar a que a lingua propia de Galiza sexa hexemónica no seu espazo social natural, dentro da tamén lóxica convivencia. O contrario sería collermos o camiño da reserva indíxena.
Non hai mellor xeito de evitalo que manténdonos como falantes a tempo completo. Para iso, imos ter que botar man tamén da conxugación do verbo "solicitar", porque hai moitos espazos da vida en sociedade nos cales non se nos dá nin a opción de utilizar ou recibir información en galego no noso día a día. Non podemos naturalizar esta exclusión e dar por sentado que hai lugares onde non terá presenza o noso idioma.
Aquí aparecen dous conceptos moi importantes: a "consciencia lingüística" (sabémonos falantes dun idioma, sabémonos con dereitos lingüísticos) e a "fidelidade lingüística" (posto que o sabemos, actuamos en consecuencia: falantes a tempo completo!). A consciencia e a fidelidade cara ao galego supoñen un labor ilusionante para conseguir pequenos adiantos cada día, que funcionan como un efecto bolboreta.
Cómpre actuar con entusiasmo, mais sempre cos pés na terra, porque se nos enfadamos ou queimamos nos será máis difícil facer a solicitude na seguinte ocasión e, se non o facemos, apagarase un motor imprescindíbel para a lingua. Se ti non es un/ha falante consciente e fiel, quen o vai ser?
Dixen antes que a mellor e maior defensa que se pode facer dunha lingua é o seu uso. Certo. E a nivel oral, o primeiro de todo. Porén, como é sabido, unha persoa pode non falar en galego no seu día a día por moitos motivos e, así e todo, pór o seu facebook en galego, solicitar o seu crédito bancario neste idioma, escoller a opción do móbil en galego, etc. Hai moitas formas de ser comunidade lingüística e ningunha é exclusiva ou incompatíbel.
Como sinalou Uxío Novoneyra, "todas e todos somos responsábeis da lingua". Todas e todos temos a responsabilidade de nos convertermos en motores do idioma.
Velaquí van algunhas ideas para pórmos en práctica desde xa:
- Se a carta do restaurante nola dan en castelán, por que non preguntamos se a teñen en galego? Se a teñen (se aínda non fixestes a pregunta, levarédesvos sorpresas), traeránvola e poderán comezar a dala xa sen que haxa antes a petición. Se non a teñen, iranse decatando de que hai unha demanda, que de verdade existe, para que o galego estea tamén presente.
- Se unha empresa nos achega unha folla de suxestións para darmos a nosa opinión sobre o servizo, por que non introducir, nunha simple liña, que nos gustaría que utilizasen o galego con normalidade? Se o fan, por que non felicitalos, para consolidalo?
- Se unha administración, calquera, non nos envía documentación en galego, temos o dereito a solicitar esa mesma información no noso idioma. É unha xestión moi sinxela (tes máis información no web www.amesanl.org), á que temos o amparo legal desde hai lustros. De nós depende utilizala!
- Solicitemos que a documentación ou atención de calquera xestión que teñamos que facer se realice en galego. Sorprenderémonos tamén de ver cantas veces se poden facer documentos no noso idioma, mais que deixan de realizarse porque simplemente nos resignamos a actuar como falantes a tempo parcial, sen dereitos lingüísticos.
- Consumir produtos e servizos que dean opción de galego, dándolles así o noso apoio activo e afortalando a comunidade lingüística.
De todas e todos nós depende que o galego sexa útil, necesario e vivo socialmente! Sexamos motores da lingua!