O renorno dos demos

por Camilo Nogueira, Ex-Eurodiputado, no Xornal de Galicia

Non todo comezou coa formación deste Goberno autonómico en 2009. Antes de 2005, nos longos anos en que gobernou o mesmo partido, a política praticada tampouco se librou dos resesos atavismos que xustificaban a condena da lingua propia de Galiza, expulsada durante séculos das institucións políticas, administrativas, xudiciais e educativas e do culto relixioso, manténdose viva no uso popular e na rica cultura agraria, mariñeira e artesana. Mais, como demostra o contido do Proxecto de Decreto para o Plurilingüismo no ensino non universitario, foi con este Goberno cando retornaron os demos históricos, tratando de cerrarlle o paso ao proceso de normalización do uso da lingua galega e á crecente conciencia colectiva sobre o valor imenso e a transcendencia de dispormos dela.
Depois de cinco séculos de imposición do castelán e de proscrición do galego, o tratamento dado á lingua de Galiza na Constitución de 1978 non foi xusto. Malia ser falada pola esmagadora maioría dos galegos e sendo o tronco orixinario e unha póla vizosa dun dos idiomas intercontinentais, foi acurralada como minoritaria e subordinada. Non se instrumentaron fórmulas democráticas constitucionais respectuosas da diversidade, como entre outras as de Bélxica ou da Confederación Helvética, manténdose o estatus privilexiado do castelán, ao que se lle deu o carácter exclusivo de lingua oficial do Estado español.
Foi a resistencia política e cultural de Galiza, Cataluña e Euskadi a que obrigou a recoñecer as súas linguas como oficiais no seu territorio, sendo o galego ratificado no Estatuto de Autonomía como “a lingua propia de Galiza”. Un tratamento reservado para el, de maneira que se o castelán foi declarado oficial foi por causa de ter ese carácter en todo o territorio estatal.
Ao mesmo tempo, e en consecuencia, as institucións autonómicas recibiron a responsabilidade de garantir o emprego do galego en todos os planos da “vida pública, cultural e informativa, dispondo dos medios necesarios para facilitar o seu coñecemento”, abríndose así un camiño posíbel para a súa plena normalización. As normas estatutarias ficaron recollidas na Lei de Normalización Lingüística aprobada no Parlamento de Galiza en 1983 por todos os deputados e deputadas presentes, resgardando o carácter do galego “como idioma oficial das institucións da Comunidade Autónoma, da súa Administración, da Administración Local e das Entidades dependentes da Comunidade Autónoma”. A respecto do castelán limitouse a recoller os termos do Estatuto.
No referente á educación, a Lei de Normalización Lingüística insistiu na oficialidade da lingua propia en todos os niveis educativos, establecendo obrigas que non poden prescribir nin seren reinterpretadas máis que modificando o Estatuto de Autonomía, previa a aprobación polo Parlamento de Galiza e as Cortes estatais e mediante un referendo.
Porén, ignorando deberes inexcusábeis e pretendendo ampararse nunha vitoria electoral, precaria e sempre reversíbel, no proxecto de Decreto o goberno galego nega mesmo determinacións legais que forman parte do corpo constitucional. Non tendo por obxectivo principal a potenciación do pleno uso do galego, senón a utilización da aprendizaxe do castelán –que en si mesma non presenta ningún problema– como instrumento para impedir a plena normalización da lingua propia, este revirado propósito reflíctese no conxunto do proxecto