Quero aplicar a miña ciencia á lingua para pintar a face do noso maior ben colectivo: o galego







xoves, 17 de marzo de 2011

"Pobrinh@, nom sabe falar galego"

Moi bo. Como sempre, o Séchu, moi bo, explicando unha vella lei da sociolingüística, a lei de Matusalén. Desta vez en Galicia Cofidencial:


A minha filha está aprendendo a falar. Na rua, no parque ou na biblioteca alguns nenos e nenas falam-lhe galego, muitos, castelám e quando estamos fora falam-lhe inglés, turco, croata… Na última viagem a minha filha chegou saudando em kurdo: Roj bas, spas! Com menos de dous anos já fala o kurdo melhor que seu pai e sua mai juntos!



É habitual observar nenos e nenas galego-falantes que quando falam com um castelám falante cámbiam de língua. Ao final acabam reproducindo comportamentos que aínda muitos adultos padecem como qualquer outra afecçom psicológica. 

Ui, que bonita é a nena…, -dixo-me hai uns dias umha senhora na rua-. E como se chama?
Estrela…
Ay, Estrella, que bonita, y que ojos tan grandes, cuchi, cuchi!
      -    Senhora, -sorrim-, fale-lhe galego que a nena é de aqui.

Por aquilo das curiosidades sociolingüísticas, na casa anotamos num papelinho as vezes que lhe cámbiam o nome á nossa filha. De Estrela para Estrella. Pensei que podia ser um bom agasalho de aniversário para quando cumprise os 18. De momento, em 23 meses, duas semanas e 1 dia já lhe mudarom o nome 47 vezes, -que nós saibamos-.

A activista pola língua mais nova que conheço tem cinco anos. Cansa de que lhe chamaram por um nome que nom era o seu, quando umha senhora lhe dixo por enésima vez: Ui, que bonita me eres, Marina… ela ergueu a voz: Eu som Marinha!, Nha! Nha! Nha!

Como neno eu tamém vivim baixo a norma social que, condicionada polos prejuíços, obriga a muita gente maior –mesmo a galego-falante- a falar em castelám com a gente nova. Existe essa lei que vem ditar que quantos menos anos tem um galego ou galega menos posibilidades tem de que lhe falem em galego e, ao tempo, quanto maior é a persoa, maior é a posibilidade de que lhe falem na língua do país.  No documentário Línguas Cruzadas, de Maria Yáñez e Mónica Ares, um rapaz castelam-falante verbaliza este comportamento exótico: Si me habla gallego un señor mayor yo a lo mejor si que le hablo en gallego.  Eu chamo-lhe a Lei de Matusalém, porque Matusalém seria esse velhinho que teria ganhado, por raçom de idade, o direito a que a gente lhe fale em galego. Ás vezes eu mesmo gostaria de ter noventa anos para gozar dessa situaçom…

Conheço o caso dalguém de minha idade, de Redondela, que prendia na língua. A mai, quando era um cativo, levou-no ao médico, que lhe dixo: Yo no le puedo arreglar el tartamudeo pero, si quiere disimular un poco, mejor que hable castellano. Talvez foi a primeira vez que alguém deixou de falar galego por prescriçom médica. Nom consta receita por escrito. Lástima, seria um documento histórico valiosíssimo!

Mas nom toda a gente obedece a Lei de Matusalém. E eu devo agradecer a todas essas persoas que me falarom galego quando fum neno e moço porque as suas palavras mantiverom-me unido ao idioma que hoje falo. Para todas as persoas maiores que lhes falades galego aos nenos e ás nenas, -faledes habitualmente em galego, ou mais em galego, ou mais em castelám,- um abraço entre estas palavras.

Quando umha persoa maior nom lhe fala galego a um neno está a excluí-lo da cultura que nos une. Quando um adulto nom lhe fala galego a umha nena está a expulsa-la da própria comunidade. Quando tu nom lhe falas galego a umha nena estás a impedir-lhe um desenvolvemento comunicativo livre. Quando nom lhe falas galego a um neno estás a priva-lo da liberdade de poder expresar-se na língua dos galegos e das galegas. Quando umha nena ou um neno medra sem contacto com a nossa língua converte-se num inadaptado.

Mas quando lhe falamos galego a um neno enriquecemo-lo. Fazemos-lhe entender que a pesar das diferéncias a língua nos une. Quando tu lhe falas galego a umha nena das-lhe umha chave para comprender o mundo que a rodea. Quando lhe falas galego estás a dar-lhe a posibilidade de que melhore as suas habilidades comunicativas. Quando lhe falas galego estás a abrir-lhe umha porta de desenvolvemento, progreso e felicidade.

Escrebim todo isto porque hoje me contarom que a filha doutra colega, de cinco anos, o outro dia quando chegou a casa contou-lhe á mai que atopara um neno mui simpático no parque… 
-Pobrinho, dixo-lhe á mai.
-Por que? 
-Porque nom sabia falar galego.
-Nom sabia falar galego?
-Nom, só sabia falar castelám. Pobrinho. Eu falei-lhe em galego, a ver se o vai aprendendo.

Ningún comentario:

Publicar un comentario