Cando ando por aí fóra procuro sempre dicir de onde son: de Galiza, e cal é o meu idioma: o galego. Así a finais da década de 1980 andaba por Londres. Para afondar no coñecemento de certas materias e do inglés, matriculeime nuns cursos de antropoloxía. Nunha das clases o primeiro día o profesor, recordo o seu nome Theodore Abrahans fillo de exiliados etíope e eritrea, pediunos que nos presentáramos e dixéramos os motivos polos que escolléramos aquel curso. "Eu chámome tal e son da India, veño a este curso porque quero ir de misioneiro ás illas Maldivas e gustaríame ter uns coñecementos de antropoloxía". Esta foi, máis ou menos, a presentación dun compañeiro que andaría polos corenta. Nun descanso pregúntolle: "de onde es da India?"
A miña pregunta non tiña máis interese que non estar calado durante o breve tempo de descanso ao lado dun compañeiro, xa que os dous, os únicos que non éramos ingleses, estabamos na última fila da aula. Non era a miña intención falar da India, pois os meus coñecementos dese subcontinente eran e son máis ben escasos. A resposta foi: "son de Goa". E seguimos falando: "Entón aínda fostes a escola en portugués?", pregúntolle. "Si", dime, "son da última xeración escolarizado en portugués, fáloo, pero raramente". Entón fálolle en galego e respóndeme en portugués. Unha compañeira inglesa, algo sorprendida pola lingua que escoita, mira para nós e pregúntanos en que idioma falamos. Respóndolle que eu na miña lingua materna e el na da escola. Entón queda aínda máis sorprendida e dime: "pero si ti es spanish e el da India". "Pois falamos unha lingua común", díxenlle. Pensou que estaba de broma, pero díxenlle que non.
Algunhas veces ía a un pub no norte de Londres, máis alá dos estadios onde xoga o Arsenal e Tottenham, un barrio de emigrantes irlandeses, gregos e doutras minorías. Naquel pub, moi estartelado, facíanse actos sobre diversas causas, como a irlandesa, por entón moi represaliada. Eran os tempos duros da Dama de Ferro e ser irlandés era delito. Lembro unha noite agardando polo metro para volver á casa. Era tarde, para os horarios ingleses, e estaba só sentado nas profundidades da estación. Non hai ruído, escoito voces que me chegan por un dos túneles de acceso á plataforma. Ao pouco distingo claramente que o que escoito é xente falando galego. Unha noite londiniense, unha estación de metro nun barrio periférico e só se escoita falar galego. Vexo chegar a dous rapaces, seguramente fillos de emigrantes que aínda non esqueceron o seu idioma materno nesta urbe e fálano con normalidade.
Unha sensación semellante sentín cando na porta dun colexio neoiorquino escoitei falar galego. Eran mulleres de Carnota emigrantes na gran mazá agardando polos fillos. Pregúntolle a unha señora, que agardaba polo neto, cantos anos levaba alí: "ui filliño trinta e pico, pero falar fáloche como cando cheguei". Non esquece a súa lingua, nin a súa casa. Esta é a que está en Carnota e na que pasa só un mes ao ano, o resto pásao nunha casa no barrio de Queens, pero nesa casa na que vive 330 días desde hai case corenta anos non é a "súa casa", a súa está neste lado do Atlántico e "cando a arreghlamos non o fixemos ben, porque non temos un sitio pa ghardala leña", aínda que no verán non precise leña e no inverno nunca estean aquí.
Un caso distinto pasoume no aeroporto londiniense de Gatwick. Agardaba un voo que me trouxera de volta á casa e que se tiña retrasado varias horas. A noite íase cando nos dixeron que podíamos embarcar. Pasamos o control e entramos nunha área onde había un bar. Entón escoito a un home dicir: "Aquí tamén hai un bar. Queres tomar algo?", dirixíndose a un mozo. E este respóndelle algo así como: "I´m not thirsty, I´m just hungry", que non tiña sede, que tiña fame. Ao que o señor, supoño que o pai, lle responde: "Carallo, xa tes fame outra vez". O galego xa non era o idioma vehicular deste mozo, mais o pai faláballo, cousa que outros non fan na emigración porque os fillos "nono entenden xa", como ocorre na Casa Galicia Unity Gallega of the U. S. de Nova York, á que axudou fundar Castelao no seu exilio neoiorquino e antes de marchar para a "Galiza ideal". Algunhas das actividades que organizan, como os cursos de pandeireta e gaita, son xa en inglés.
Hai uns anos tiven que montar unha exposición nunha cidade da Terra Ancha. Pregunteille á persoa relacionada coa sala por alguén que puidese axudarnos. Faloume dun mozo universitario que coñecía e que podía estar interesado. Ao día seguinte pola mañá alí estaba o mozo. Como os meus compañeiros eran galegos falábamos entre nós na nosa lingua e, cando o facíamos, o mozo mirábanos con cara de moi sorprendido. Entón quero preguntarlle que pasa, pero xa me espeta: "¿por qué hablais en gallego?". Dígolle que é como sempre falamos entre nós. Entón dime: "pero no estais en Galicia". "Si, xa o sei, pero ti cando non estás aquí e estás cun amigo seguro que falas castelán". Entón dime que lle parece de mala educación que non falemos castelán, que podemos falar mal del e que non se decata. "Síntoo", díxenlle, "non teño motivos para falar mal de ti, pero tampouco para falar cos meus compañeiro na túa lingua. Imaxínate, si en vez de estar aquí estamos en Berlín ou en Atenas, pensas que íamos falar en alemán ou grego?". E seguimos falando en galego.
Ningún comentario:
Publicar un comentario