Vai para un ano que escrebín un artigo, co gallo da entrega dos premios “Goya”, en que felicitei efusivamente a Luís Tosar e mais a Emma Lustres, non só polos premios recebidos naquela gala senón polo uso público, con tan importante megafonía, da lingua galega. Agradoume sempre o traballo actoral do noso compatriota e admirei o seu compromiso con causas extraprofisionais, sociais e políticas. O último filme que tiven ocasión de ver foi “También la lluvia”, magnífico en todos os aspectos: a súa directora, Íciar Bollaín, e toda a equipa actoral e técnica, coido que realizaron un dos mellores traballos cinematográficos dos últimos tempos. O diálogo histórico entre o colonialismo de outrora e o neocolonialismo actual está perfeitamente conseguido. A evolución da personaxe que encarna Luís Tosar é ben elocuente do valor que ten coñecer as realidades de perto, de primeira man, para poder xulgar a causa e a finalidade de tantas loitas que no mundo existen por dereitos humanos básicos (como, neste filme, a posesión e desfrute da auga). Tamén habemos de pagar pola choiva?, pergúntanse os habitantes daquela comunidade do altiplano boliviano. Igual que, entre nós, no XIX, tal e como recolle Xoán Manuel Pintos, aos nosos campesinos “só lles falta / que lles tarifen o alento”, na denuncia que o escritor fai da máis que gravosa carga impositiva que pesaba sobre unha economía xa de seu ben castigada; ou, xa no XX, en e despois da guerra civil española (requisa de escopetas de caza, de cereais e outros alimentos, impostos estatais e municipais…), cando a xente paisana dicía que só faltaba ter que tributar polas pulgas dos cans… O personaxe Daniel, da fita que comentamos, que abandeira a revolta da súa comunidade, tamén estivo emigrado no corazón do Imperio, nos USA, exactamente igual que, durante todo o XIX e gran parte do XX, miles e miles de galegos e galegas procuraron traballo e asento a moita distancia da súa terra, nomeadamente en América. O quéchua ou quíchua, submetido ao castellano e penetrado por el, é o correlato da situación do galego e da erosión nel provocada polo idioma oficial do Estado.
Cadroume ler, nas mesmas datas en que fun espectadora de tan bon filme, unha entrevista con Luís Tosar. Confeso que me apenou. Nun momento da mesma, o noso admirado actor declara: “Cada vez soy de menos banderas. Menos nacionalista, más descreído de la política. Hoy no daría mi apoyo a ningún partido. El tiempo y los ejemplos de los políticos me han hecho más escéptico. Creo que escuchan poco, entienden menos y les sobra mucho despacho. Ahora no llevaría ninguna bandera, son peligrosas, carecen de sentido y te pueden caer hostias por todos los lados”. Ségueme chamando a atención que se xeneralice (“os políticos”) un traballo ou unha actividade que ten, como todas as demais, prácticas, ideoloxías e resultados non só diferentes senón antitéticos. O problema de declarármonos non-nacionalistas non está no dereito evidente a facelo, senón en que, decontado, tal e como están as cousas, inclúennos á forza no grupo dos anti-, isto é, dos españois que visan a desafección da condición de galegos, que estarían satisfeitos cunha laminación e homoxenización total da variedade nacional existente. No filme mencionado -onde tan ben interaccionan arte e vida- as vítimas da privatización da auga non poden declararse neutrais, sen bandeira, porque a súa subsistencia depende da loita emprendida. Hoxe, Luís, acaso temos permitido declarármonos galegos con todas as consecuencias? É moeda corrente que desfrutemos dos nosos recursos ou recebamos do Estado o que nos correspondería polo que pagamos?
A nosa é unha historia chea de anomalías. Eu son dezaoito anos máis vella do que Luís Tosar. Coñecín antes do que a bandeira galega a española, por suposto, mais tamén a arxentina. Viaxei (de rapaza) á meseta castellana e a Madrid polo menos un ano antes de coñecer a nosa Terra Cha, Xustás incluída, cando no verán de 1970 fun hóspede dos pais do hoxe xornalista Arcadio Silvosa, curmán dunhas amigas miñas de Lugo. Moi a rentes do chao: o nacionalismo galego actual aínda ten que servir á tarefa de que (re)coñezamos o que somos, sen imposturas. A condición de galego non é redundante, como o proprio Luís asume: é, aquí e agora, política, góstenos ou non…
Ningún comentario:
Publicar un comentario