Dereitos lingüísticos

por Susana de la Gala, profesora na USC, en MundoGaliza:

Fóra de Galiza escóitanse cousas que dan arrepíos. Unha muller nos seus corenta, filla e neta de galegos, respondeu a un comentario meu co seguinte argumento: “Isto é España e aquí todo o mundo fala castelán e acabouse”.
A cousa comezou así: denunciaba eu a posibilidade de que os profesores que elixan impartir aulas en galego contra as directrices do decretazo estean expostos a un expedente disciplinario. E que esta medida da administración ben podería atentar contra os dereitos lingüísticos que a constitución e outras normativas (europeas e estatais) garanten. Comezou ela unha sorte de discurso no que era a un tempo vítima e protagonista. Resulta que, como vive en Madrid, cando vai a Galiza espera que a súa familia galegofalante se exprese en castelán. Mais esta fala en galego con ela e seus fillos. Cando protesta, seica siguen coa lingua de Rosalía, restrinxíndoa aos restantes membros, ficando ela excluída.
Tentei dicir que as familias galegofalantes son cada vez menos e que Galiza non é, neste aspecto, como Catalunya ou o País Vasco. Falaba ela por enriba do meu ton de voz, que baixaba cada vez máis, preguntando, case berrando, que pasa se as crianzas de Madrid van estudar un ou dous anos a Galiza. Tentaba responder cando soltou o devandito “isto é España e aquí todo o mundo fala castelán e acabouse”. Optei por non botar leña ao lume, porque se iso é o que pensa unha galega residente en Madrid, que sería o que pensarían as madrileñas que nos rodeaban.
Acaloume, si, mais non me calou, porque alí onde vou e falo ou escribo defendo o dereito a falar a lingua que cadaquén estime oportuna. Porque se os inmigrantes rumanos, franceses, chineses, por exemplo, se expresan no ascensor na lingua que lles é propia, por que non vou eu a falar galego con quen me pete e me entenda, sexa en Madrid, Barcelona ou Alemaña. Despois está a cuestión de que se en España só se fala castelán porque o diga ela, entón en Europa só se falaría inglés, ou só francés, ou só alemán, porque o diga alguén, sen capacidade de elixir dúas ou máis das opcións posíbeis.
Cando rematou esta galega o seu discurso, con iso de que isto é España e aquí todo o mundo fala castelán e acabouse, limiteime a dicir en ton claro, calmo e breve: “o bilingüísmo enriquece”. E o grupo ficou mudo, porque era diso do que estabamos a falar cando ela renegou do seu país, da súa lingua e da súa familia. Porque que terá que ver o estado co castelán, se son catro os outros códigos lingüísticos que se falan no seu territorio.
Negar a quen sexa o dereito a se expresar na lingua na que foi aprendido ou que prefire porque a considera súa é como lle negar o dereito á non discriminación por razón de sexo, relixión, opción política... É, ou debería ser, un dereito fundamental o de falar na lingua propia. Respectar o patrimonio cultural das comunidades autónomas non debería estar no título preliminar da constitución, que non ten caracter dogmático, senón xunto aos de manifestación, reunión e expresión. E así nos vai.