Alma galega

Hai pouco que me deixaron unha mensaxe neste blogue criticando que eu facía certas presuncións nun post sobre un programa da TVG polo feito de que o seu nome sería Tantarantán e dalgunha maneira xustificábanse as bondades do programa nun artigo que o condutor do programa,  Xosé Manuel Piñeiro escribira no xornal La Región no que explicaba que o nome tan curioso coincidía co dun tema de Xil Ríos.  Que Piñeiro defenda a nosa lingua ninguén o pode dubidar, que desapareceu da grella da galega tampouco ten dúbida, a miña suposición é que o primeiro feito é causa do segundo. Tamén é certo que eu non vin aínda ese programa, mais tamén é certo que se a miña hipótese é verdadeira Piñeiro non estaría tampouco en condicións de criticar o programa. Xa vou tendo ganas de ver o Tantarantán ese, aínda que eu sigo coa impresión de que non vai estar á altura dun presentador como Superpiñeiro.
A crítica á que me estou a referir tiña unha segunda parte. Eu non creo que  coa que si estou de acordo:
O certo é que se existe unha persoa que sempre se caracterizou por unha clara defensa non só da normalización do noso idioma senón da nosa terra en xeral foi o cantautor moañés Xil Ríos que, en sucesivas ocasións e por certas elites, foi relegado a un mero cantante folclórico, faltando así descaradamente á verdade pois quizais sexa un dos máis prolíficos compositores deste país se ao eido popular nos referimos: escomenzou con crítica social parello a Voces Ceibes e vén de sorprendernos cunha nunca vista mestura de sons caribeños e galegos nun máis que agardado "Son da Alma",

Eu non sabía como contestar a estas cuestións ata que vin en  Vieiros unha entrevista a Xil Ríos, que está precisamente de presentación dese novo traballo "Son da alma". Eu son da idea de que temos que reivindicar toda a música galega para construirmos o noso imaxinario colectivo que vai ser o que permita establecer os alicerces dunha verdadira normalización. Un caso moi claro é o de Ana Kiro, as súas cancións representaron durante moito tempo, e durante tempos moi malos, o sentir da alma galega. A música de Ana Kiro foi para moitos galegos o espello no que identificarse como tales. Efectivamente, debemos reivindicar os cantantes galegos (aclaro: os que cantan en galego), debemos reivindicar a Xil Ríos. Para dar un pequeno paso deixo aquí unha parte da entrevista que lle fixeron en Vieiros, e o vídeo de "Son da alma"

E nestes tempos de crise volve asomar esa vea reivindicativa...? Ademais a música é do mellor para espantar a crise, non é?
Home! Se ben por sorte todo cambiou, deixamos atrás unha ditadura e hai presións que desapareceron, a reivindicación non é menos necesaria. E a min aínda me gustaría dicir máis de catro cousas. Estáche falando un paisano que xa tivo que andar a labazadas con armadores, que ergueu a voz cando fixo falta. E cando un se bateu desde novo por uns ideais e puxo esperanzas nunha xente, cústalle ver cousas que están pasando. Non dou creto ao que fan e o que din algúns políticos e moitas veces decepciónante tamén as actitudes dalgúns sindicatos. Envelénome moito cando paro a pensar en cousas destas. Róeme por dentro. E que están pasando cousas... Miro cousas que non creo!
Ao fío diso... poucos músicos hai que poidan dicir que sexan protagonistas do que a sociedade asumiu como 'himno'. Pero alén do Xirarei e temas similares, se cadra os que o gran público coñece... serán algúns dos menos coñecidos aos que Xil Ríos lle garda un cariño especial...?
Claro, ás veces dáche un chisco de tristura que só parezan quedar na memoria pezas como o Xirarei ou Rapaciña bonita, Maruxiña... Son ás que máis doado fican na xente. Pero recoñezo que hai temas da miña época máis 'social' que son os que máis me emocionan. Pezas como 'Nosa Galiza', 'Aos meus amigos', tema que mesmo foi vetado pola TVE, 'Vello compañeiro', 'Mar adiante',
E sempre en galego, malia que por exemplo fixéronlle armar unha versión en castelán do 'Xirarei'. Pedíronlle moitas veces que cantase en castelán?
Pois si, sempre había sobre todo xente de fóra a quen lles gustaban as cancións pero tiña esa teima. Eu tiña que desculparme, porque o certo é que nunca tiven repertorio ningún en castelán. Si é certo que algunha vez saíu algún tema, caras B, en castelán, en realidade non as tiña incluídas no repertorio. En galego era o natural. Recordo por exemplo en Suíza unha xente que se me achegou e me felicitou e pediume que cantase algo en castelán. Foi conmovedor ver como lles gustaba a miña música, pero no tocante á lingua, simplemente non me saía e con moita diplomacia díxenlles que non podía ser. O meu repertorio sempre foi galego.