Lingua e ideoloxía dominante

por Manuel Mera, en Galicia Hoxe.

Non hai dúbidas de que a cultura dominante no mundo, e en cada país, é a das clases hexemónicas neses respectivos ámbitos, entón ¿por que non se ía impoñer tamén este criterio a respecto da lingua? A esta altura non existe razón ningunha para que o noso país se teña que excluír desta análise, xa que non existen, como no pasado, grandes áreas marxinadas das regras de xogo capitalistas. A dedicación dunha parte considerábel da poboación á agricultura de subsistencia é unha fotografía do pasado, que ademais os medios de comunicación de masas axudaron a borrar do imaxinario colectivo, malia que aínda teña vixencia en moitas aldeas e sexa parte da identidade da maioría da xente do país.

Se albiscamos o futuro temos que comprender que, de non existir vontades que o impidan, a lingua galega só será sustentada por aqueles que coidan que Galiza é unha nación e reivindican o dereito á autodeterminación. Neste intre aínda non é así, porque moitos dos dirixentes e simpatizantes de partidos de ámbito estatal naceron e criáronse nunha sociedade illada, galego falante, da que son herdeiros malia que a neguen acotío politicamente. Esta contradición irá desaparecendo a medida que pase o tempo. Isto sábeno os ideólogos da dereita que iniciaron unha enxurrada contra os sinais de identidade da nación galega, aínda que se cadra adiantáronse por prexuízos e soberbia (e a colonización ten resistencias máis fortes das que pensan) e atópanse fronte a sectores que, malia non utilizaren decote a lingua patria, séntense máis achegados daqueles que reivindican o idioma propio e aprecian singularmente a cultura galega.

A lingua, como todo o referente á identidade nacional galega, nesta etapa histórica está unida ao debate político, é dicir: á loita de clases. Fuxir desta realidade é un erro, e todos e cada un dos intentos de afastar o problema lingüístico da confrontación política e social só axudou a debilitar ás clases subordinadas. Nas últimas décadas o recuar do idioma é paralelo á permeabilidade ideolóxica do nacionalismo, e da esquerda en xeral, ás ideas das clases dominantes. Evidentemente non son eivas que se poidan solucionar con criterios organizativos e disciplinarios, aínda que haxa que tomalos, senón que esixen respostas axeitadas na confrontación no eido das ideas, da caracterización da realidade, das propostas organizativas e dos obxectivos tácticos e estratéxicos, e en concreto, a todo o relativo ao que no marxismo se denomina a praxe .

Por sorte unhas veces, e mágoa outras, estamos inseridos nunha realidade máis ampla na que o proceso de globalización neoliberal (e de auxe dos imperialismos, das economías de escada, do pensamento único e das linguas e culturas hexemónicas) está cada día máis cuestionado, tanto porque xorden novas potencias, como porque ademais hai países dependentes nos que se están consolidando vías alternativas (por exemplo o ALBA). O esgotamento do petróleo (dunha enerxía barata) tamén favorece unha visión máis achegada ao territorio. Semella que estamos diante dun punto de inflexión no mundo, aínda que as resistencias sexan moi fortes e podan existir momentos de grandes retrocesos conxunturais e localizados. Aproveitarémolo acaidamente?...