A escola das avoas

 

A recuperación da memoria histórica da xeración dos avós e bisavós que foron escolarizados durante o fanquismo é a protagonista deste documental realizado polo alumnado de 2º e 3º da ESO do IES Marco do Camballón (Vila de Cruces). O propio alumnado entrevistou e gravou cos seus teléfonos móbiles a máis de 25 persoas que narran as súas vivencias na escola franquista, tamén as relacionadas coa represión lingüística.

O documental inclúe a colaboración póstuma de Xosé Neira Vilas, que tamén reflexiona sobre esta etapa histórica.

Álbums ilustrados de "Memorias dun neno labrego"

O alumnado de 2º da ESO do meu centro estivo traballando as Memorias dun neno labrego, de Neira Vilas. O certo é que a principios de curso, cando se trazaron as liñas principais do ENDL, estaba previsto que o autor visitara o noso centro. Desafortunadamente iso xa non foi posible, pero a pegada de Neira Vilas deixouse sentir en moitas das actividades que se realizaron este ano.
Como parte do traballo realizado co libro, cada un dos grupos de 2º elaborou un álbum ilustrado sobre o libro, velaquí o resultado:

Memorias Dun Neno Labrego (2ºB) by as_ferreiras

Memorias dun neno labrego (2ºA) by as_ferreiras

Memorias Dun Neno Labrego (2ªC) by as_ferreiras

Homenaxe contra Xosé Neira Vilas

El presidente de la Xunta de Galicia

Alberto Núez Feijóo

y en su nombre 

el conselleiro e Cultura, Educación y Ordenación Unversitaria

Román Rodríguez González

se complacen en invitarle al acto

HOMENAJE A XOSÉ NEIRA VILAS

que tendrá lugar el próximo jueves 17 de marzo, a las 19:00 horas,

en el Museo Centro Gaiás de la Ciudad de la Cultura de Galicia (Monte Gaiás s/n) en Santiago de Compostela

Impresindible confirmación en los teléfonos 981 XX XXXX/XXXX

o en el correo electrónico xxoxoxoxo@xunta.es antes del lunes 14 de marzo

Se agradece de antemano la presencia de las personas invitadas en el interior del Mueso antes de las 18:40 horas

Es necesario presentar esta invitación a la entrada

Santiago de Compostela, febrero de 2016

Hoxe vai celebrarse este  acto contra a figura de Neira Vilas. Pouco tardou a Xunta en cometer o agravio. E a Fundación Neira Vilas de compañeira muda.
A foto, vía A Mesa

Lectura pública de "Memorias dun neno labrego"

A Asociación Cultural “Vagalumes” quer facer unha homenaxe Neira Vilas e á súa principal obra, Memorias dun neno labrego mediante unha lectura do libro que se realizará o vindeiro venres 29 de xaneiro ás 19:00 h. O lugar é o Teatro Principal da Estrada. Durante o acto emitiranse algúns vídeos de Neira Vilas falando da súa propia obra.
Na lectura colaborarán os centros escolares da vila, pero está aberta a calquera que queira participar.
Para organizar mellor as lecturas podémonos apuntar nunha lista mediante o seguinte formulario.

Castelao, presentado por Neira Vilas

Todos sentimos un enorme respecto polos difuntos, e os galegos máis. A lingua é o espello da nosa alma e unha palabra moi nosa é a de finado. Neira Vilas non é un morto, cando falamos del, falamos do finado, que é moi outra cousa. O noso respeto por el multiplicouse, así que as súas palabras hoxe valen un cento de veces máis que hai uns meses. Por iso, estas catro frases que lle adica a Castelao neste vídeo teñen tanta forza como toda unha enciclopedia.

A peza audiovisual que se presenta aquí forma parte dun proxecto da RAG no que se recollen recursos e un perfil dos homenaxeados no Día das Letras. O segundo ano que se celebraron, o 1964, estiveron adicadas a Castelao. Como en todos os outros casos, a RAG realizou un vídeo no que unha figura destacada da cultura fala do escritor homenaxeado. Neira Vilas comenta que chega a Buenos Aires ao pouco de morrer Castelao. Nesa cidade "quedaría a súa pegada por moitos anos, na capital cultural de Galicia, na capital patiótrica de Galcia". 

Onte fixéronse 66 anos da morte de Castelao.

A culpa desta entrada foi deste recordatorio de Agustín Fernández Paz, sempre fiel á cultura galega.

Gres, unha aldea galega e Neira Vilas o seu historiador

por Felipe Senén López Gómez, en Terra e Tempo:

Xa imos botando de menos as chamadas mañanceiras de Pepe Neira. Facíaas despois do ritual do almorzo, entre libros, e de ler os periódicos. Comentábanos mortes, premios, os seus andares do día anterior, o derradeiro artigo agasallando novas publicacións, efemérides, homenaxes, os logros e o que se perde. E sempre a conversa desembocaba na inxuria e rudo encono cometido coas “industrias da memoria”, coa teoría e a obra de Luis Seoane e Díaz Pardo no “Castro”, en “Sargadelos”, sen entenderse a misión normalizadora, de ética e estética, o florecer da semente do Seminario de Estudos Galegos a través da teoría e da praxe do “Laboratorio de Formas”, un lugar para a reflexión do idioma das formas de Galiza, a creatividade, o deseño, a moda, comezando polos cacharros de uso... a construír Galiza.

Por que e que da obra de Xosé Neira Vilas

por Ramón Regueira Varela, en Terra e Tempo:

Todas as percepcións xorden dende uns a priori ideolóxicos. A miña visión da obra e da persoa de Xosé Neira Vilas non está ceibe deses “prexuízos”. Quixera que fosen os menos os que se escapasen das miñas verbas e que fose a obxectividade, é dicir, a obra real do homenaxeado a que se fixese presente e non as miñas opinións, mellor ou peor fundadas, as que se amosasen diante de vostedes.

Eu son...

Algunhas veces aparece por algún dos blogroll que teño por aquí á dereita algunha cousa fóra do común. Este é hoxe o caso.
Nestes días non foron poucas as referencias que, con motivo do seu pasamento, houbo a Neira Vilas así que non sería de estrañar que esta do IES de Curtis, unha máis, se me pasara. E sería unha enorme perda.
A publicación comenza así:

A exposición Eu son… naceu cun dobre obxectivo: por unha banda pretendía render homenaxe a Memorias dun neno labrego, obra singular na historia das nosas letras e, por outra, ofrecer un tributo aos nosos antergos, a todas aquelas persoas que teceron coas súas vidas os nosos presentes.

As súas 118 páxinas son unha restra de perlas nas que se recupera a memoria e o orgullo dos nosos antepasados, das súas aldeas, dos seus soños, da emigración, da dictadura,.... Un exemplo a imitar.

Dous nenos na Liña do Horizonte

por Manuel Rivas, en La Voz de Galicia:

Arinco a escribir unha lembranza de Xosé Neira Vilas e un chío telefónico, acompañado da inquietante vibración, trae a noticia da morte de Xosé Chao Rego. Agora estou a velos, aos dous, na Liña do Horizonte. É curioso. Non os vexo como vellos. Teñen a presenza, o xeito e a fala de dous nenos das viñetas de Castelao. Chao era de Vilalba e Neira de Gres, mais eu penso que nacer naceron ou renaceron aí, nese espazo da ollada fértil deseñado coa man sincera. Están aí, ensumidos, sentados entre o aquén e o alén.

"Memorias dun neno labrego" Entrevista a Xosé Neira Vilas

No  Diario Cultural da Radio Galega montaron un monográfico de urxencia que pon en evidencia a necesidade de medios de comunicación públicos que ofrezan programas de calidade. A TVG estivo espilida creando unha canle temática sobre Neira Vilas ao pouco de enterármonos do seu facecemento. Pero non todo son parabéns. Desafortunadamente os contidos desta canle non están á altura da figura do escritor falecido. Non vemos máis que as novas dos últimos días e algunha que outra aparición de Neira Vilas nos informativos por cuestións realmente prescindibles. Porén, programas monográficos adicados á súa obra ou a unha biografía reveladora da opresión e o exilio sofrido pola lingua e a cultura galegas, ulos? Nos últimos 21 anos, os que pasaron desde a súa volta desde Cuba, tivo que haber unha boa mostra de programas e entrevistas centrados no autor do gran best seller galego. Non entendo a razón de que nesa canle no recolleran, por exemplo, este capítulo do programa Galegos.
Ao consultarmos o portal da Fundación Neira Vilas, o panorama non pode ser máis pesimista. Pregúntome en que mans está xa que a impresión é de completo abandono: nin tan siquera ten habilidada unha mínima biografía do escritor.
Mágoa que para facermos referencia a un audiovisual de calidade centrado en Neira Vilas, nun recurso que poida ser utilizado nas aulas, teñamos que botar man dun vídeo dunha entrevista realizada sen máis infraestrutura que unha cámara de vídeo e un editor de vídeo baixado da rede. O peso da entrevista, realizada no 2011, é obra der Marga do Val e a realización Xoán Carlos Garrido. Paga a pena velo. Ademais está cheo de momentos moi aproveitables nas aulas de lingua e literatura galega.

Tres contactos con Neira Vilas e a néboa

por Xosé Antón Laxe Martiñán, nas Voces de ProLingua:

Era verán na casa de Curros, Celanova, e nos nosos corazóns. Alí estaba tamén Neira Vilas, saudando a itinerancia da exposición Nazón de Breogán, como un farrapo máis da néboa da nosa historia. Falamos, comenteille que xuntaba exemplares de Memorias dun neno labrego en todos os idiomas nos que foi editado e que xa tiña uns poucos. Asinoume o exemplar que levaba nas maos. E cada un perdeuse entre as sombras do país. Eu máis feliz.

A semente prendeu, amigo Neira Vilas

Comunicado de ProLingua ante a morte de Xosé Neira Vilas:

A pasada noite fóisenos o amigo e admirado Xosé Neira Vilas. Bo e xeneroso, dos imprescindíbeis. Agora alá onde estea compartirá mesa e cadeira con Rosalía, Otero Pedrayo ou Castelao. Xa forma parte da tradición. Dos que ergueron un país desde a distancia cando aquí só había medo e morte, dos que puxeron Galicia ás costas e construíron, con orgullo, unha lingua de futuro, e unha terra na que vivir con dignidade.

"A todos os nenos que falan galego"

"A todos os nenos que falan galego", ésta é a dedicatoria de Memorias dun neno labrego, unha dedicatoria que nos amosa o compromiso que Neira Vilas tivo coa lingua, e que mantivo ata o día de onte. O mellor era que cada vez que acudía a un centro escolar, facía explícito ese compromiso e chuzaba á rapazada a implicarse coa lingua.
Esta foto, tomada na visita que Neira Vilas fixera ao IES Pintor Colmeiro, explica gráficamente cal foi o seu labor e a súa obsesión: a de ser un transmisor do amor á  nosa lingua.
Recollo algunha das frases daquela ocasión:

"temos lingua propia. Mirade vós, os norteamericanos, sendo tan importantes, non teñen unha lingua propia. Falan unha lingua traída doutro lugar, de Inglaterra"

"O galego é o idioma, fillo do latín, máis importante do mundo, xunto co castelán. Fálano millóns de persoas, En Mozambique, Angola, Portugal, Brasil...".

 "no Brasil, que ten unha extensión que é 3 veces a de Europa falan galego"

 "Cándido Pazó levou por todas partes unha obra de teatro sobre o meu libro, as Memorias das memorias dun neno labrego e foi a Brasil. El intentou facer a obra en brasileiro e alí dixéronlle que non, que o fixera en galego. que se lle entendía perfectamente"

 "Eu escríbome con xente de Cuba, da Arxentina, de Bulgaria, mesmo do Xapón ou da China. Con todos o fago en galego. E despois hai algunha xentiña por aquí que non quer usalo e que di que lle é difícil [...]. Tamén manteño correspondencia con filólogos de Suecia, Noruega, de centroeuropa, interesados no galego. Se hai xente de tan lonxe que estuda o galego por algo será."

"Memorias dun neno labrego foi traducido a 16 idiomas. Cando se poñían en contacto conmigo para tratar sobre as condicións da edición eu só lles pedía unha cousa: que incluíran un texto presentando a obra o no que se indicara que foi escrita en galego, unha lingua do suroeste atlántico europeo"

"O castelán era a lingua do colexio e isto xenerou moitos prexuízos"

 Especialmente revelador é este maxisterio nos días nos que A Mesa nos informa que os colexios de infantil teñen máis materiais en inglés que en galego. Hai cinco anos este estudo da Mesa parecería de ciencia ficción, por iso, conviña non podemos tomar a risa a posibilidade que nun futuro próximo vexamos como nos andeis das bibliotecas escolares se substitúe o best seller galego por  Memoirs of a peasant boy

Palabras de Neira Vilas, para Neira Vilas
Non se me ocorren mellores palabras no pasamento de Neira Vilas que as que el mesmo lle adicou a Díaz Pardo polo seu falecemento:

Aquí estamos os que amamos a Galicia, que levamos dentro este fondo sentimento de patria, de raíz e destino, ó tempo que nos achegamos a outras patrias e somos tolerantes e solidarios con outros pobos. Así eras ti e así nos ensinaches a ser e a sentir. Tés máis discípulos dos que coidabas ter e moitos seguidores dos que nunca soubeches.

Aquí estamos os que pensamos que a morte non é tal no teu caso, porque vivirás para sempore en nós, nos nosos corazóns e na nosa lembranza. Vivirás porque tal foi a túa enteireza ó longo da existencia que te sobrepuxeches a contratempos, reveses, traicións, paus e pedras que che facían dicir que “cando aparecen os egoísmos o ser humano pervírtese”. Moitos de nós escoitámosche esa frase chea de verdade.
Aquí estamos os que tratamos de seguir o teu exemplo, ese herdo que nos deixaches de conduta, de ética, de humildade, de servizo ó teu país, de compromiso e xenerosidade. Procuraremos imitarte, procuraremos seguirte, modelo para sempre, paradigma anticipado do home que terá de vir, do home, do ser humano do futuro. A túa creatividade, a túa intelixencia excepcional, a túa inimitable capacidade de traballo sempre foron para todos nós un rumbo, un norte, pero moito máis por iren acompañadas de grandes virtudes e da calidade humana que había en ti.

Os que aquí estamos, e moitos máis que non puideron estar, continuaremos a túa obra, e se eso, polas súas dimensións, non fose posible, seguiremos cando menos o teu comportamento modélico, a túa filosofía da existencia.

Aspiramos a que os máis novos, nenas e nenos, adolescentes e xoves de hoxe sexan coma ti.

Inmortal Neira Vilas

por Inma López Silva en La Voz de Galicia:

Oxalá todos os best sellers fosen coma as Memorias dun neno labrego, libros inesquecíbeis, emocionantes e portadores dun personaxe que nos acompaña sempre coa cadencia dos tempos nos que ler era unha festa. «Eu son Balbino, [?] coma quen di un ninguén. E ademais, pobre». E así, con tres frases, pechou nun comezo de novela as vidas de millóns de galegos. Neira Vilas está dotado co mesmo talento para a palabra directa que posuíron Castelao e Casares, ese talento que, se cadra, é unha das poucas cousas capaces de vencer a morte. E se os grandes escritores son aqueles que saben reflectir o mundo enteiro nunha frase, velaí o noso Pepe de Gres que agora se converte en fume.

Neira Vilas entrevistado por Semente

"De aquí en adelante todo en castellano, dentro y fuera de la escuela", dixo a mestra un día. Esta é unha das lembranzas de Neira Vilas neste encontro que mantivo cos membros de Semente de Trasancos.

A lingua que nos define

por Xosé Neira Vilas no Correo Gallego:

CASTELAO dixo que se aínda somos galegos é "por obra e gracia do noso idioma". Certo. Se perdésemos a lingua que nos define, perderiamos un dos nosos maiores atributos como pobo. Non digo que para amar e defender este noso vehículo de comunicación haxa que residir necesariamente fóra da Galicia. Pero case o afirmo tras vivir corenta anos máis alá das nosas fronteiras.

Memorias das Memorias dun neno labrego

Teño unha debilidade especial por Cándido Pazó pois penso que sabe transmitir os sentimentos mellor que ningún outro monologuista. Por iso, ao ver no blogue Millo Verde este vídeo, non resistín a tentación de compartilo tamén aquí.
De todas formas o vídeo non é máis que unha aproximación; para disfrutar realmente do teatro, cópre sentarse nas butacas dun.

Neira Vilas transmitindo a lingua

Isto que se ve na foto foi o que fixo Neira Vilas o pasado mercores, na visita que fixo ao meu centro.
El trouxo consigo a súa lingua, e co rotulador da palabra deixónola ben impresa.
Xosé Neira Vilas falounos da súa obra, e sobre todo das súas vivencias. Un apartado importante do seu relatorio adicouno ao uso e impotancia do galego. Díxonos cousas como a seguinte: "eu vivín 42 en América, escribín libros, artigos,... moitas cousas e sempre o fixen en galego"
Desafortunadamente a día de hoxe na propia Galicia, ninguén pode asegurar un uso normal do galego.
O escritor de Gres mostrouse decote orgulloso da nosa lingua: "temos lingua propia. Mirade vós, os norteamericanos, sendo tan importantes, non teñen unha lingua propia. Falan unha lingua traída doutro lugar, de Inglaterra"
En varias ocasións quixo destacar a importancia da nosa lingua tanto no contexto europeo como no internacional. "O galego é o idioma, fillo do latín, máis importante do mundo, xunto co castelán. Fálano millóns de persoas, En Mozambique, Angola, Portugal, Brasil...".
Neira Vilas había de facer moitas máis referencias a este último país: "no Brasil, que ten unha extensión que é 3 veces a de Europa falan galego"
Ou tamén, cando falando do seu best-seller 'Memorias dun neno labrego' lembrou a peza teatral que o ano pasado representou Cándido Pazó. "Cándido Pazó levou por todas partes unha obra de teatro sobre o meu libro, as 'Memorias das memorias dun neno labrego' e foi a Brasil. El intentou facer a obra en brasileiro e alí dixéronlle que non, que o fixera en galego. que se lle entendía perfectamente"
Neira Vilas tamén fixo mención a varios aspectos da súa vida persoal para destacar o valor do galego. "Eu escríbome con xente de Cuba, da Arxentina, de Bulgaria, mesmo do Xapón ou da China. Con todos o fago en galego. E despois hai algunha xentiña por aquí que non quer usalo e que di que lle é difícil [...]. Tamén manteño correspondencia con filólogos de Suecia, Noruega, de centroeuropa, interesados no galego. Se hai xente de tan lonxe que estuda o galego por algo será."
Contounos unha anécdota familiar. El emigrara de novo a Arxentina e naturalmente comenzou a manter correspondencia coa familia. Non tardou en deixarlle claro ao seu pai que quería que lle escribira en galego.
- Pero, se eu non sei escribir en galego -contestoulle o pai- teño moitas faltas.
- Tamén as tes en castelán -foi a resposta de Neira Vilas.
Encol disto, o escritor insistiu en que daquela por asistir a unha mala escola uns poucos meses xa se lles quedaba a idea de que a escritura tiñan que facela forzosamente en castelán. O castelán era a lingua do colexio e isto xenerou moitos prexuízos.
Comentou que 'Memorias dun neno labrego' xa foi traducida a 16 idiomas. Cando se poñían en contacto con el para tratar sobre as condicións da edición, Neira Vilas só lles pedía unha cousa, que incluíran un texto presentando a obra no que se indicara que foi escrita en galego, unha lingua do suroeste atlántico europeo. Xosé Neira Vilas mostrouse orgulloso de que grazas a isto, e á enorme divulgación das 'Memorias', a nosa lingua comenzou a ser coñecida nen moitos lugares do mundo.
Isto foi o que fixo Neira Vilas no meu centro, o que decote deberían facer as familias, as escolas, os medios e os nosos representantes políticos. Neira Vilas transmitiunos a súa lingua, e agora tamén é nosa.
Vía As Ferreiras

'Memorias dun neno labrego'. Entrevista a Neira Vilas no 50 aniversario

Pode parecervos un vídeo moi longo, pero segundo me comentan,  non é máis que unha escolma das innumerables horas de conversas que os autores do mesmo mantiveron con Xosé Neira Vilas na súa casa de Gres, no concello de Vila de Cruces. Neste caso trátase das reflexións que o autor realiza arredor dese best-seller da literatura galega: 'Memorias dun neno labrego.


"Memorias dun neno labrego". Entrevista a Xosé Neira Vilas no 50 cabodano da súa obra from cig-ensino on Vimeo.

Biblioteca Neira Vilas

por Miguel Anxo Fernán Vello, no Galicia Hoxe:

Hai que felicitar á Editorial Galaxia pola creación dunha biblioteca de autor dedicada a Xosé Neira Vilas -aquí materialízase iso da xustiza poética-, cando se cumpren 50 anos da publicación dunha das obras máis populares e emblemáticas da literatura galega contemporánea: Memorias dun neno labrego, que chega neste ano 2011 á súa 31ª edición en galego. A Biblioteca Neira Vilas é o primeiro caso entre nós en que unha biblioteca de autor se dedica a un escritor vivo, posibilitando así un espazo editorial destinado á publicación da obra literaria completa dun escritor plenamente activo -Neira Vilas é un autor que non descansa e está cheo de proxectos- e que foi convertido polos seus lectores e pola crítica nun clásico das letras do noso tempo. Eu teño lembrado en máis de unha ocasión como Lorenzo Varela, con motivo da presentación en Madrid da sexta edición de Memorias dun neno labrego -corría o ano 1976-, facía fincapé no inmenso amor aos nenos que Neira Vilas comunica na súa novela: nenos galegos pobres, como Balbino, o protagonista da obra, cos ollos poboados de tristura e de soños, ou como no verso de Manuel María: "nenos labregos de ollos quedos (...), ollos mouros o mesmo que unha noite/ de choiva e vento no corazón do inverno". Memorias dun neno labrego leva vendidos máis de 600.000 exemplares e foi traducida a 17 idiomas, sendo a obra literaria galega máis lida da nosa historia. Por iso a recén creada Biblioteca Neira Vilas abre a colección con este clásico e best-sellergalego, que é un dos grandes títulos populares, en palabras de Víctor Freixanes -outro sería o Catecismo do labrego, de Lamas Carvajal-, mellor "acollidos e recoñecidos polo pobo, polo conxunto da sociedade, que os fixo seus e soubo ler neles o discurso do seu tempo". Beizóns, pois, a Galaxia e a Pepe Neira Vilas, escritor de raza, home de letras noso e universal. O número dous da BNV xa está tamén na rúa. Trátase de Cartas a Lelo. 22ª edición. Iso é o que lles acontece aos clásicos. Os lectores non cesan.